REAdicaL €-nomics 11: Success Sorry

Μέσα σε λίγες ημέρες, η εξιλεωτική ψευδαίσθηση της ελληνικής επιτυχίας έδωσε τη θέση της στα δελτία ειδήσεων στην αναπάντεχη συγνώμη του ΔΝΤ. Όμως, είναι ακριβώς οι δικοί του εκπρόσωποι που έβαλαν πάγο στις επικοινωνιακές διακηρύξεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, προεξέχοντος του κυρίου Σόιμπλε, αλλά και στις επακόλουθες απαιτήσεις για ελάφρυνση φορολογικών βαρών που τόλμησε να εγείρει η ελληνική κυβέρνηση.

Στην έκθεσή της για τη Νομισματική Πολιτική 2012-2013, η Τράπεζα της Ελλάδος αποκαλύπτει, ίσως και να ανακαλύπτει, ενθαρρυντικές εξελίξεις, εκθειάζοντας την εφαρμοζόμενη πολιτική, αλλά την ίδια στιγμή διορθώνει προς το χειρότερο την εκτίμησή για μείωση του ΑΕΠ φέτος στο 4,6%. Βεβαίως, παρά το ότι η εκτίμησή της μεσούντος του 2013 είναι χειρότερη από ότι αρχικά πίστευε, τολμά και προσπαθεί να πείσει ότι «η οικονομία αναμένεται να εισέλθει σε τροχιά θετικών ρυθμών ανάπτυξης από το 2014» (σελ. 43 της έκθεσης).

Μα τι μας συμβαίνει τελικά; Η σχιζοφρένεια των παραπάνω παραγράφων είναι απλώς απόρροια της διαστροφικής εμπάθειας του συντάκτη τους; Μήπως πρόκειται για την ανωριμότητα ίσως και την ανικανότητα της πολιτικής τάξης, των προσώπων; Φταίνε οι ψεκασμοί, η συνομωσία σκοτεινών κύκλων, ή μήπως απλώς η δικιά μας εγγενής κακοπιστία απέναντι στους σοφούς τεχνοκράτες που κάνουν αυτό που πρέπει γιατί αυτοί ξέρουν;

Τα πρόσωπα προφανώς παίζουν ρόλο, αλλά ποτέ δεν εξηγούν συνολικά το όποιο κοινωνικό φαινόμενο. Και ενώ οι πραγματικές λύσεις είναι σχεδόν πάντα εκπληκτικά ευφάνταστες και αποστομωτικά απλές, όταν πρέπει να εξηγήσουμε την κατάσταση δεν αρκούν οι συνωμοτικές παραδοχές. Ο διπολισμός της συμπεριφοράς των παραγόντων στο διεθνές πολιτικό σκηνικό εξηγείται από το εξής, απλό και όχι απλοϊκό, αδυσώπητο δίλλημα, εκφρασμένο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους: να διασφαλίσουμε τα συμφέροντα του υπερσυσσωρευμένου, διεθνοποιημένου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου ή να εξασφαλίσουμε μια ελάχιστη κοινωνική ισορροπία; Να διασώσουμε το τραπεζικό σύστημα των κεντρικών περιοχών της €-ζώνης ή να απελευθερώσουμε τις παραγωγικές δυνάμεις των υστερουσών περιοχών; Διλήμματα των οποίων η απάντηση δυσχεραίνεται δραματικά από τους περιορισμούς που συνεπάγεται η ίδια η παρούσα συστημική κρίση και οι συσσωρευμένες αναποτελεσματικότητες των αστικών κρατικών μηχανισμών, ιδιαιτέρως βέβαια αυτών που βρίσκονται στο γεωγραφικό περιθώριο του συστήματος, π.χ. στην Ελλάδα.

Ζούμε την ιστορική κορύφωση του δράματος της συστημικής κρίσης. Σε αυτήν την πράξη αυτού του δράματος συναντιούνται ο νεοφιλελεύθερος κυνισμός της εσωτερικής υποτίμησης (ενίοτε χαρακτηρίζεται και ως «ορθολογισμός») – με άλλα λόγια το δόγμα «για να σωθείτε πρέπει να ξε-πουλήσετε ασημικά» – με τον πολιτικό ρεαλισμό της επιβίωσης του συστήματος. Πόσο θα αντέξει η κοινωνία; Για πόσο ακόμη θα γίνονται αποδεκτές οι επιεικώς οριακές, ως προς τη δημοκρατική νομιμοποίησή τους, πολιτικές αποφάσεις και επιβολές; Πόσο ακόμη μπορεί να ελεγχθεί ο φασισμός, πριν γυρίσει να δαγκώσει τους ίδιους τους αφέντες του; Και βέβαια οι παρούσες εξελίξεις στην γείτονα Τουρκία, πέρα από τις βραχυπρόθεσμες αναταράξεις, υπενθυμίζουν τον κίνδυνο των υποβοσκουσών ανισσοροπιών. Γιατί, εκτός των ενυπαρχουσών πολιτισμικών και πολιτικών διαχωριστικών τομών στην τουρκική κοινωνία, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την τεράστια σημασία που έχει για τα τρέχοντα γεγονότα η κοινωνικοοικονομική ανισότητα που συσσωρεύθηκε επικίνδυνα στο πλαίσιο μιας διαδικασίας εξαθλιωτικής μεγέθυνσης, που τόσο πολύ «γιορτάστηκε» από τους υμνητές του νεοφιλελευθερισμού.

Ας το επαναλάβουμε: η επικοινωνία μπορεί να είναι χρήσιμη για να αναδείξει, ίσως και να ενισχύσει, υφιστάμενες τάσεις και φαινόμενα, αλλά ποτέ δεν μπορεί να αντιστρέψει την αδυσώπητη πραγματικότητα. Ας το ξαναπούμε: οι πραγματικές λύσεις είναι εκπληκτικά ευφάνταστες και αποστομωτικά απλές. Λίγη επιμονή και θα τις βρούμε! Λίγη υπομονή και θα τις επιβάλλουμε!