Η σημασία της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων

Λέξεις: Παναγιώτης Γεωργιάδης

Η 15η Ιουνίου κάθε χρόνου ορίσθηκε με πρωτοβουλία του Διεθνούς Δικτύου για την Παρεμπόδιση της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων (INPEA) τον ΟΗΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακομεταχείρισης των Ηλικιωμένων, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το παγκόσμιο κοινό, σχετικά με την κακομεταχείριση που υφίστανται οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, από τους ανθρώπους υπεύθυνους για τη φροντίδα τους (συνοδοί, σύντροφοι, σύζυγοι, μέλη της οικογενείας). Αρκετά συχνά, ένα ηλικιωμένο άτομο μπορεί να μη συνειδητοποιεί ότι έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει ή ακόμα μπορεί να μη συνειδητοποιεί πως είναι λανθασμένος ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται.

Τα ηλικιωμένα άτομα δεν είναι μια ομοιογενής ομάδα και, ως εκ τούτου, τα ζητήματα προστασίας δικαιωμάτων που αντιμετωπίζουν, ποικίλουν. Ενώ ορισμένοι συνεχίζουν να διατηρούν ένα δραστήριο τρόπο ζωής και να διαθέτουν οικονομική δυνατότητα ώστε να συμμετέχουν ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, στον αντίποδα πολλοί είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την οικογένεια τους συγγενείς ή τρίτα πρόσωπα, άλλοι ζουν απομονωμένοι και στερούνται επαρκούς περίθαλψης.

Επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ευπαθών και ευάλωτων ηλικιωμένων ατόμων είναι γυναίκες, καθώς δύο στα τρία άτομα άνω των 80 ετών στην Ευρώπη είναι γυναίκες. Πάνω από το ένα τρίτο αυτών των γυναικών πάσχουν από Αλτσχάιμερ νόσο ή άνοια, γεγονός που τις καθιστά ακόμη πιο ευάλωτες στην κακοποίηση.

Σύμφωνα με το άρθρο 25 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, προβλέπεται ότι ”Η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ηλικιωμένων προσώπων να διάγουν αξιοπρεπή και ανεξάρτητη ζωή και να συμμετέχουν στον κοινωνικό και πολιτιστικό βίο”. Κάθε περιορισμός αυτών των δικαιωμάτων, εάν οφείλεται στην ηλικία και την εξάρτηση, πρέπει να αιτιολογείται με σαφή νομικά επιχειρήματα και διαφανείς νομικές διαδικασίες, πρέπει να είναι αναλογικός, να επιδέχεται επαναξιολόγηση και, προπαντός, να λειτουργεί προς όφελος του ατόμου που αφορά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε ένα συνοπτικό οδηγό 10 άρθρων (EUSTaCEA project, Daphne III programme) δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των ηλικιωμένων που χρειάζονται μακροχρόνια φροντίδα και βοήθεια που μπορούμε να βρούμε στον ακόλουθο σύνδεσμο με σκοπό να διευκολύνει και να προωθήσει την πρόσβαση όλων των ηλικιωμένων ανθρώπων σε θεμελιώδη δικαιώματά τους. Ο οδηγός αυτός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διευκρινίζει με πολλαπλά παραδείγματα και εμπειρίες από διάφορους οργανισμούς που πήραν μέρος στην σύνταξή του, τα αναφαίρετα δικαιώματα όλων των ηλικιωμένων ανθρώπων ανεξάρτητα από χώρα και κοινωνική θέση.

Σε περίπτωση που παραβιάζονται τα δικαιώματα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας ή υφίστανται οποιοσδήποτε μορφής σωματική, λεκτική, ψυχολογική βία ή με οποιοδήποτε τρόπο προσβολή της αξιοπρέπειας και προσωπικότητας τους, από τους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα τους, μπορούν να αποτανθούν οι ίδιοι ή οι οικείοι τους στις ακόλουθες αρχές:

Στον Συνήγορο του Πολίτη που μπορούμε να βρούμε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.synigoros.gr/

Είναι Ανεξάρτητη Αρχή η οποία δέχεται και ερευνά αναφορές για κάθε δημόσια υπηρεσία η οποία παραβιάζει δικαιώματα των πολιτών. Έχει ως ειδική αρμοδιότητα την διερεύνηση υποθέσεων «σχετικών με τα δικαιώματα της υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης».

Στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας που μπορούμε να βρούμε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://aead.gr/nta/merged-services που εντάχθηκε το πρώην Σώμα Επιθεωρητών – Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης.

Στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1065 που λειτουργεί όλο το 24ωρο, 365 ημέρες το έτος. Αυτή η υπηρεσία στελεχώνεται από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, καθώς και ειδικά εκπαιδευμένους εθελοντές για την παροχή φροντίδας, προστασίας και ψυχολογικής στήριξης στους ηλικιωμένους ηλικίας άνω των 65 ετών στην οποία μπορούν να γίνουν και ανώνυμες καταγγελίες για περιπτώσεις κακομεταχείρισης ηλικιωμένων.

Για τις περιπτώσεις κακοποίησης που αποτελούν και ποινικά αδικήματα όπως ενδεικτικά η εξύβριση, απειλή, πρόκληση σωματικής βλάβης, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, εξαπάτηση κλπ αρμόδιοι είναι η αστυνομία και ο Εισαγγελέας.

*Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης είναι Δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω, Μέλους ΔΣ – υπεύθυνου Δημοσίων σχέσεων του ινστιτούτου καταναλωτών Ν.ΙΝΚΑ