MOMus: Τι ακολουθεί τη συνένωση των Μουσείων;

του Κωνσταντίνου Ζέρβα, kvzervas@gmail.com*

Την Πέμπτη υπογράφηκε πανηγυρικά η συνένωση τριών μουσείων της πόλης σε έναν ενιαίο οργανισμό, με τον τίτλο «Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MοMus)». Το MoMus θα έχει τρεις διευθύνσεις οι οποίες θα προκύψουν από την ένωση των τριών μουσείων (Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και Μουσείο Φωτογραφίας), σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Έτσι η πόλη των 30 μουσείων (ναι τόσα είναι τα μουσεία της πόλης μας!) βιώνει ένα καινούριο πολιτιστικό εγχείρημα.

Η δημιουργία του μεγαλύτερου μουσειακού οργανισμού εποπτευόμενου από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στην Ελλάδα, όπως το χαρακτήρισε η αρμόδια υπουργός Λυδία Κονιόρδου, είναι ένα τολμηρό βήμα σε ένα αρκετά απαιτητικό παγκόσμιο περιβάλλον. Η δυναμική που θα προκύψει από την συνένωση χιλιάδων έργων ελληνικής και διεθνούς τέχνης, μοναδικής ιστορικής και αισθητικής αξίας, γίνεται για να ανταποκριθεί στις ανάγκες τόσο της αγοράς όσο και του κοινού του 21^ο αιώνα. Υιοθετείται μια στρατηγική προσέγγιση πολύ πιο ισχυρή και αποτελεσματική, με βάση την ενοποίηση της διοίκησης, των συλλογών, των χώρων και των δράσεων.

Η ιδέα είναι ελπιδοφόρα, αν βέβαια γίνει σωστή διαχείριση της. Τα οφέλη από τις συνενώσεις ομοειδών μουσείων είναι πολλά. Δημιουργείται οικονομία κλίμακας σε θέματα συντήρησης, λειτουργίας, branding και marketing. Δίνεται καλύτερη πρόσβαση στην εξειδικευμένη γνώση και την εκπαίδευση. Μειώνεται η γραφειοκρατία και η επικάλυψη των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα τον εξορθολογισμό τους. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το κόστος διαχείρισης πολιτιστικών φορέων που όλοι εποπτεύονται και χρηματοδούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού, δηλ. τον κρατικό προϋπολογισμό. Άλλωστε όσο σημαντική είναι η δημιουργία ενός μουσείου αλλά τόση είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του, και μάλιστα σε εξαιρετικά δύσκολες οικονομικά συνθήκες που ο πολιτισμός αποτελεί εύκολο «στόχο» για περικοπές και υποχρηματοδότηση.

Η εποχή όπου ένα μουσείο ήταν απλά ένας χώρος έκθεσης αρχαιοτήτων ή έργων τέχνης έχει παρέλθει. Καθημερινά αλλάζει το ποιος επισκέπτεται τα μουσεία και για ποιον λόγο. Στην παγκόσμια πολιτιστική και τουριστική «αγορά» πολλά μουσεία πλέον συνδυάζουν την επίσκεψη του κοινού στους χώρους τους με βιωματικά, διαδραστικά προγράμματα και εργαστήρια, τόσο για παιδιά όσο και ενήλικες, στο όνομα της συμμετοχής και της εμπειρίας (audience engagement). Αυτή η προσέγγιση αλλάζει τόσο την ίδια τη φύση των μουσείων όσο και τις προσδοκίες των επισκεπτών. Η διαρκής ανανέωση του κοινού του αποτελεί άλλωστε το σημαντικότερο στοίχημα στη λειτουργία του.

Η διεθνής πρακτική είναι πλούσια. Παραδείγματα επιτυχημένων συνενώσεων είναι το Εθνικό Μουσείο στην Νορβηγία που αποτελεί προϊόν σταδιακής συνένωσης από το 2003 έως και το 2005 τεσσάρων μουσείων σε ένα, υπό τον ενιαίο τίτλο Nasjonalmuseet (National Gallery,
Museum of Contemporary Art,
 Museum of Applied Art, Museum of Architecture). Το Musei Senesi στην Ιταλία είναι ένας οργανισμός που απαριθμεί 43 συνολικά μουσεία από επτά περιφέρειες. Στις Η.Π.Α. το τρία μουσεία, το μουσείο Fogg, το μουσείο Busch-Reisinger και το μουσείο Arthur M. Sackler συνενώθηκαν στα Μουσεία Τέχνης του Χάρβαρντ. Όλα τα παραπάνω έχουν πλέον κοινό marketing και ταυτότητα που διαμορφώνονται ανάλογα με τον χαρακτήρα του κάθε μουσείου, σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο.

Εν κατακλείδι, σκοπός της παρούσας προσπάθειας δεν θα πρέπει να είναι απλά η εξοικονόμηση πόρων αλλά και η επιτυχία σε μία σύγχρονη και αποτελεσματική λειτουργία διαχείρισης, η οποία όχι μόνο θα ικανοποιεί τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης αλλά θα τους καθιστά οιονεί πρεσβευτές της ταυτότητας του μουσείου (brand ambassadors). Ο διαρκής στόχος στη στρατηγική της ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης είναι να γίνει η πόλη των ζωντανών μουσείων που παρουσιάζουν τη μακρά, λαμπερή ιστορία και κοσμοπολιτισμό της.

* Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας είναι Πολιτικός Μηχανικός και Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης

Διαβάστε ακόμη: Και το όνομα αυτού ΜoΜus