Σπατάλη τροφίμων: Ένα παγκόσμιο “αθέατο” σκάνδαλο

του Αχιλλέα Πληθάρα, Υπεύθυνου προγράμματος «Καλύτερη Ζωή» Εικόνα: Andrea Bonetti

Αντί προλόγου, ας ξεκινήσουμε με μερικά «δύσπεπτα» στατιστικά στοιχεία:

925 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο απειλούνται με υποσιτισμό σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων, ενώ δυσοίωνα στοιχεία προβλέπουν ότι η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού από 7 σε 9 δισεκατομμύρια έως το 2050 θα απαιτήσει αύξηση του εφοδιασμού σε τρόφιμα τουλάχιστον κατά 70 %. Στον αντίποδα, τα 27 κράτη μέλη της Ε.Ε. πετάνε στα σκουπίδια περίπου 89 εκατομμύρια τόνους τροφίμων ετησίως, νούμερο που αντιστοιχεί σε 179 κιλά ανά κάτοικο ή αλλιώς σε 590 ευρώ ανά νοικοκυριό. Τα απορρίμματα τροφίμων υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν σε 126 εκατομμύρια τόνους περίπου (αύξηση κατά 40 %) έως το 2020 εάν δεν ληφθούν πρόσθετα προληπτικά μέτρα. Στην Ελλάδα, το 37% σπαταλάει φαγητό τουλάχιστον 1-2 φορές το μήνα με τους νέους μεταξύ 18-34 να πετάνε τις μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού.

Οι αλυσιδωτές συνέπειες του φαινομένου είναι οικονομικές, κοινωνικές, ηθικές και πολλαπλώς περιβαλλοντικές με το ερώτημα να παραμένει: Ποιοι λόγοι οδηγούν σε υπέρμετρη σπατάλη τροφίμων και τελικά γιατί κάποιοι πετάνε τόσα τρόφιμα τη στιγμή που πολλοί άλλοι υποσιτίζονται;

Στις αναπτυγμένες χώρες οι βασικές αιτίες σπατάλης είναι η αγορά και το μαγείρεμα μεγαλύτερων ποσοτήτων από αυτές που μπορούμε να καταναλώσουμε, όπως και η ανεπαρκής ή λανθασμένη συντήρηση των τροφίμων. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τρόφιμα που πετιούνται περισσότερο είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα μαγειρεμένα φαγητά που δεν καταναλώθηκαν έγκαιρα. Επιπρόσθετη σπατάλη όμως παρατηρείται στα στάδια μεταφοράς, αποθήκευσης και κατανάλωσης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι 30% των φρούτων και των λαχανικών δεν φτάνει ποτέ στα ράφια των σούπερ μάρκετ επειδή δεν κρίνονται εμφανισιακά κατάλληλα και «περνάνε στα αζήτητα». Την ίδια στιγμή οι καταναλωτές καταφεύγουν σε αλόγιστες αγορές που συχνά δεν ανταποκρίνονται στις καθημερινές ανάγκες και διατροφικές συνήθειες τους.

Στον αναπτυσσόμενο κόσμο δε, τα πρώτα τμήματα της αλυσίδας παραγωγής είναι αυτά που δαιμονοποιούνται κυρίως. Η υπέρμετρη παραγωγή, η συγκομιδή, η ανεπαρκής επεξεργασία και αποθήκευση αλλά και οι δύσκολες συνθήκες μεταφοράς τροφίμων είναι τα στάδια στα οποία εμφανίζεται συχνότερα το πρόβλημα της απώλειας τροφής. 40% των τροφίμων υπολογίζεται ότι σπαταλάται μετά τη συγκομιδή τους κατά το στάδιο της επεξεργασίας τους και…καταλήγει στα σκουπίδια.

Μπορεί όμως τελικά ο πλανήτης να ανταποκριθεί στην υπέρμετρη κατανάλωση φυσικών πόρων και στα βουνά τροφικών υπολειμμάτων; Συνήθως, οι καταναλωτές ξεχνάμε ότι για να παραχθεί ένα προϊόν χρειάζονται πολύτιμοι φυσικοί πόροι και ενέργεια. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι χύνοντας μία κούπα καφέ χύνει μαζί και 250 λίτρα νερού που χρειάστηκαν για την παραγωγή του. Ακόμα πιο τραγικά είναι τα στοιχεία για την παραγωγή ενός κιλού βοδινού κρέατος το οποίο «απαίτησε» 10.000 λίτρα νερό, σιτηρά για τη θρέψη του ζώου (άρα και ενέργεια και φυσικό χώρο για την καλλιέργεια αυτών), αλλά και καύσιμα, πρώτες ύλες και χρόνος για τη μεταφορά, την αποθήκευση και τη συντήρησή του. Το ίδιο εύκολα, εθελοτυφλούμε μπροστά στο «πρόβλημα της χωματερής».

Τρόφιμα που καταλήγουν στα σκουπίδια, συμβάλλουν δραματικά στην υπερθέρμανση του πλανήτη καθώς παράγουν μεθάνιο, αέριο του θερμοκηπίου που είναι 21 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα.

Αντί μεμψιμοιρίας και απαισιοδοξίας υπάρχει η εναλλακτική οδός της σωστής ενημέρωσης, της πρόληψης, της συνειδητοποιημένης κατανάλωσης και της ενεργούς δράσης με περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Η Καλύτερη Ζωή του WWF Ελλάς δίνει μία σειρά από λύσεις στον φάκελο «Σπατάλη τροφίμων» με εύκολες πρακτικές ιδέες για την εξοικονόμηση και την αξιοποίηση τροφίμων. Μοιραζόμαστε εδώ μερικές ιδέες και έξυπνες πρακτικές:

– Προγραμματίζουμε τα ψώνια μας και πάμε με λίστα στο σούπερ μάρκετ και στη λαϊκή.

– Βλέπουμε τις ημερομηνίες λήξης των προϊόντων και φροντίζουμε να καταναλώσουμε πρώτα τα τρόφιμα που αγοράσαμε νωρίτερα τοποθετώντας τα πιο μπροστά στο ράφι ή στο ψυγείο.

– Τηρούμε τις οδηγίες για φύλαξη των τροφίμων και κάνουμε τακτική συντήρηση στο ψυγείο. Η τοποθέτηση τροφίμων στο πίσω μέρος του ψυγείου όπου και ξεχνιούνται είναι συνήθης εικόνα.

– Σερβίρουμε μικρότερες μερίδες και με σύνεση. Οι λάθος υπολογισμοί των απαιτούμενων μαγειρικών ποσοτήτων και τα «μεγάλα, υπερφορτωμένα» πιάτα είναι μερικά συνήθη παραδείγματα κακών οικιακών πρακτικών. Αν θέλουμε άλλο μπορούμε πάντα να ξαναγεμίσουμε το πιάτο μας.

– Προτιμάμε τα εποχικά είδη και τα τοπικά προϊόντα που δεν «ταξίδεψαν» από μακριά πριν έρθουν στο πιάτο μας.

– Αν φάμε εκτός σπιτιού και περισσέψει φαγητό στο πιάτο, ζητάμε να το πάρουμε μαζί μας σε πακέτο. Δεν είναι «ντροπή». Αντίθετα, είναι μία καλή πράξη με πολλαπλά οφέλη.

Μπείτε και κάντε like εδώ για να ενημερώνεστε για όλα τα γραμμένα αποκλειστικά για το parallaximag.gr άρθρα.