… στο πλήρωμα του χρόνου, μας έλαχε εμάς να είμαστε το πλήρωμα

 του Γρηγόρη Ζαρωτιάδη

Στο πλαίσιο της εκτυλισσόμενης συστημικής κρίσης και του συγχρονισμού της με την ωρίμανση των ευρωπαϊκών και των εγχώριων διαρθρωτικών ανεπαρκειών, το ελληνικό πολιτικό σύστημα καταρρέει και μετεξελίσσεται. Αφενός η παρακμή και εντέλει η αυτοακύρωση του ιστορικού εκφραστή του κοινωνικού, δημοκρατικού χώρου αφήνει, έστω προς το παρόν, ένα τεράστιο, παραμένων πολιτικό κενό με προφανείς συντηρητικού πρόσημου ανισορροπίες. Φυσική κατάληξη μιας μακράς υποχώρησης της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, της κατάρρευσης των σταλινικών παραμορφώσεων, αλλά και των εντόπιων ιδιαιτεροτήτων: λαϊκισμός, κυβερνητισμός, προσωπικός πλουτισμός, ενσωμάτωση τυχοδιωκτικών στοιχείων και ηθική παρακμή.

Αφετέρου, ενισχύεται αλματωδώς η ακραία, εθνοκάπηλη, ρατσιστική, φασιστική σκηνή, από τα νεοναζιστικά μορφώματα έως τους κεκαλυμμένους φασίστες, όπου και αν βρίσκονται. Ενόσω οι αλλοτριωμένοι κληρονόμοι των προοδευτικών δυνάμεων, αξιοθρήνητοι παρείσακτοι, αδυνατούν να εκφράσουν τη δικαιολογημένη λαϊκή οργή, παίρνουν τη σκυτάλη οι φασιστικές φράξιες, με τις ευλογίες της συγχυσμένης συντήρησης, οδηγώντας όμως σε αύξηση της μισαλλοδοξίας και σε κοινωνικές και πολιτικές εκτροπές με απρόβλεπτες συνέπειες.

Δεν αρκεί μια «προοδευτική», αλλά άνευρη και απροσανατόλιστη, κυβερνητική παρένθεση. Η συστημική κρίση και η σταδιακή επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού σε Ευρώπη και Ελλάδα, συσσώρευσε αδιέξοδα που δεν μπορούν να επιλυθούν με προθέσεις, με ευχολόγια, με προοδευτική ρητορική και διάθεση. Τουναντίον θα απαιτήσουν ρήξεις, τομές, επαναστατικές δημοκρατικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Εντέλει θα απαιτήσουν αγώνα και θυσίες μιας πεισμένης κοινωνία. Ειδάλλως, η συνέχεια θα είναι μάλλον πιο οδυνηρή και αντιδραστική από αυτό που βιώνουμε σήμερα.

Η καπιταλιστική ανάπτυξη έχει δείξει τα όριά της. Οι περιβαλλοντικές και  κοινωνικές ανισορροπίες, σε τοπική αλλά και διεθνή διάσταση είναι αυταπόδεικτες. Συνεπικουρούμενες από το ουροβόρο, υπερσυσσωρευμένο, χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο επιτείνουν τα αδιέξοδα. Αναγκαστικά, η αστική πολιτική έκφραση βρίσκει διέξοδο στο νεοφιλελευθερισμό: επανοικειοποιεί το δημόσιο τομέα, επιβάλλει μια νέα φάση βίαιης συγκεντροποίησης της παραγωγικής διαδικασίας, σκοπεύει (ματαίως) να απαλύνει τη χρηματοπιστωτική φούσκα μέσω της εσωτερικής υποτίμησης και επιδιώκει την αναίρεση του ίδιου του αστικοδημοκρατικού κεκτημένου, ακριβώς για να μπορέσει να επιβάλλει τα παραπάνω απρόσκοπτα, μέσω μιας υποτιθέμενα αντικειμενικής, τεχνοκρατικής νομιμοποίησης.

Σε αυτήν την τραγωδία πρέπει να βρεθούμε ολοκληρωτικά απέναντι, διεκδικώντας μάλιστα ακόμη και το δικαίωμα της δυναμικής αντίστασης, όταν ο επιθετικός νεοφιλελευθερισμός και τα φασιστικά του μαντρόσκυλα αμφισβητούν βασικές πανανθρώπινες αξίες, ατομικά ή κοινωνικά δικαιώματα και δημοκρατικά κεκτημένα.

Στον αντίποδα εμείς πρέπει να προβάλλουμε την προοδευτική διέξοδο:

α) εμβάθυνση και ενίσχυση της δημοκρατίας, σε τοπικό, εθνικό και διεθνικό επίπεδο αξιοποιώντας μεταξύ άλλων την κοινωνία της πληροφορίας και την σύγχρονη πολιτική και νομική γνώση,

β) αντιστροφή της διαδικασίας ιδιωτικοποιήσεων σε κοινωνικοποίηση υπηρεσιών και προϊόντων αξιοποιώντας ακριβώς την αλλοίωση του εμπορευματικού χαρακτήρα της παραγωγής που προκαλεί η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη (αυξάνει το αρχικό κόστος και μηδενίζει το οριακό),

γ) προώθηση ενός σύγχρονου συνεργατικού, συνεταιριστικού μοντέλου ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, προκειμένου να διασφαλιστεί / διευρυνθεί η μικροϊδιοκτησία, διατηρώντας τα οφέλη που προκαλεί η συγκεντροποίηση στην παραγωγικότητα της εργασίας,

δ) μετεξέλιξη του παραγωγικού και του καταναλωτικού μοντέλου, από «οικονομίες ποσοτικής κλίμακας» σε «οικονομίες ποικιλίας και ποιότητας», επιμένοντας στην περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητά του,

ε) νέος διεθνισμός: επανεκκίνηση μιας διαδικασίας περιφερειακής συνεργασίας και προοπτικής συνένωσης διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αυτονομία και την αυτοδιοίκηση των τοπικών κοινωνιών, ως εναλλακτική απέναντι στη μηδενιστική, οριζόντια συνένωση των αγορών εμπορευμάτων και κεφαλαίων και στην επικίνδυνη κλιμάκωση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Η έξοδος από το € δε συνιστά αυτοσκοπό, δεν είναι η ειδοποιός άποψή μας. Αντιστοίχως, ή μάλλον πολύ περισσότερο, ούτε και η παραμονή είναι αυτοσκοπός. Άλλωστε το ενδεχόμενο να επιστρέψει η Ελλάδα σε εθνικό νόμισμα δεν προκύπτει απλώς από τις εμμονές κάποιων πεισματάρηδων αντιδραστικών. Πολύ περισσότερο, καθίσταται πιθανό λόγω της νεοφιλελεύθερης εμμονής που ενισχύει επικίνδυνα τις ανισορροπίες στην €-ζώνη και τον κίνδυνο διάλυσης του κοινού νομίσματος.

Αυτοσκοπός είναι η  εφαρμογή μιας πολιτικής ενίσχυσης  των δημοκρατίας, ενίσχυσης των κοινωνικών αγαθών, ελέγχου του ασύδοτου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, παραγωγικής ανασυγκρότησης και δίκαιης αναδιανομής του εισοδήματος, εν τέλει μια πολιτική κοινωνικά ισόρροπης και περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης. Η αποφασιστικότητά μας να την εφαρμόσουμε μπορεί πράγματι να μας οδηγήσει σε οριστική σύγκρουση με την κοινοτική νομενκλατούρα και τους τεχνοκράτες-υπηρέτες της €-ζώνης. Τότε η έξοδος μπορεί να είναι όντως αναπόφευκτη. Αλλά θα είναι και απόλυτα δικαιωμένη, ιστορικά και πολιτικά.

Οι αντικειμενικές συνθήκες ωριμάζουν, με ολοένα και μεγαλύτερη ταχύτητα, τοπικά και διεθνώς. Η αναγκαιότητα ενός κινήματος της δημοκρατικής αναδιάρθρωσης και της κοινωνικής μετεξέλιξης που θα συνεχίσει την παράδοση λαϊκών αγώνων στη χώρα και θα συμπλεύσει με όλες τις δυνάμεις της συστημικής αλλαγής τοπικά και διεθνώς, ενός κινήματος κλειδί για τη συγκρότηση του διεκδικητικού, ανατρεπτικού, προοδευτικού μετώπου, ξεπερνά τις προσωπικές μας επιδιώξεις και αγωνίες, συναντά την ανελέητη νομοτέλεια της ιστορικής εξέλιξης και μας τοποθετεί απέναντι στις ευθύνες μας ως προοδευτικοί πολίτες, ως δημοκράτες, ως κοινωνικοί αγωνιστές.

Ανέκαθεν, αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο για τις ριζοσπαστικές προοδευτικές δυνάμεις που κατάφεραν τις έστω ελάχιστες ανατροπές: να ισορροπούν μεταξύ του ιστορικά εφικτού και του κοινωνικά ευκταίου. Αρκεί να μάθουμε από το παρελθόν μας, να διαβάσουμε σωστά τις σύγχρονες απαιτήσεις της χειμαζόμενης από την καπιταλιστική κρίση κοινωνίας και να αντλήσουμε δύναμη αναλογιζόμενοι ότι στο πλήρωμα του χρόνου μας έλαχε εμάς να είμαστε το πλήρωμα.