Τα σύννεφα του φασισμού

του Μιχάλη Αποστολίδη

Στο Γυμνάσιο, όπως περπατούσα, έπεσε πάνω μου ένας συμμαθητής μου. Χωρίς λόγο. Το ατύχημα δεν δικαιολογούνταν από τις συνθήκες. Άρχισε τις συγγνώμες. Την επόμενη μέρα το ίδιο. Μιχάλη, είσαι καλά, εντάξει; Δεν είχε φίλους και ομολογώ πως, εκτός από μερικές καλημέρες, σταμάτησα να του δίνω σημασία. Φοβήθηκα. Στην Αμερική θα ερχόταν μια μέρα να μας καλημερίσει με το πιστόλι του. Τον συμπόνεσα αλλά είχα και δουλειές. Εφηβεία ήταν αυτή, κανείς δεν ήξερε ακριβώς τι του συνέβαινε.

Σε μία από τις σπάνιες επισκέψεις μου στη σχολή γινόταν εκδήλωση με καλεσμένους τον Μπίστη και τον Κούλογλου. Όταν ο τελευταίος παρατήρησε ότι τα αμερικανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν αναφέρονται στους νεκρούς των Ιρακινών αλλά μόνο στους Αμερικανούς, κάποιος σήκωσε το χέρι του: «Δεν ξέρω αν το έχετε παρατηρήσει αλλά κάθε φορά που γίνεται μια τραγωδία στο εξωτερικό, ο δημοσιογράφος σπεύδει γεμάτος αγωνία να ρωτήσει: “Υπάρχουν Έλληνες ανάμεσα στους νεκρούς;”. Όχι; Ας περάσουμε στο επόμενο θέμα. Οι Ιρακινοί νεκροί μας πείραξαν;». Θυμάμαι την έκπληξη στα πρόσωπά τους. Η σιγή που κρατούν οι φοιτητές σε τέτοιες συναθροίσεις «μοιάζει πολύ με ηλιθιότητα». Η παρέμβαση του μας έβγαλε ασπροπρόσωπους. Δεν το είχαν σκεφτεί. Αθώα φαινομενικά η δημοσιογραφική ερώτηση. Ερώτηση μόνο για Έλληνες.

Ο Μοχάμεντ Άλι δικαιολόγησε κάποτε την άρνησή του να πολεμήσει στο Βιετνάμ ως εξής: «Κανένας Βιετκόγκ δεν με έχει πει νέγρο». Ένας ναυτικός δηλώνει σε βίντεο από συσσίτιο της Χρυσής Αυγής: «Εμένα δε με χτύπησε κανένας Χρυσαυγίτης, αυτοί με χτυπάνε κάθε μέρα». Ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο η ενστικτώδης ταύτιση στην αντίδραση. Το μυαλό του ναυτικού λειτουργεί όπως του Άλι. Παιδικά, αλλά από την ανάποδη. Κι αν για μία στιγμή υποθέσουμε ότι όσοι πηγαίνουν και στέκονται στις ουρές είναι ταλαιπωρημένοι, εξαπατημένοι και αμόρφωτοι, ποιος έχει την ευθύνη για αυτό το χάλι; Αλήθεια πρέπει να σκεφτούμε κάτι εξυπνότερο από το να τους μισήσουμε. Το λέω για να το ακούω.

Ο Πιέρ Μιλζά σημειώνει στους Μελανοχίτωνες της Ευρώπης: «Οι βουλευτικές εκλογές του Απριλίου του 2000 επιβεβαίωσαν την πλήρη διάλυση της ακροδεξιάς στην Ελλάδα. Οι δυο οργανώσεις που εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία, η Πρώτη Γραμμή και η Εθνική Συμμαχία, συγκέντρωσαν το 0.18% και 0,22% αντίστοιχα. Δεν θα μπορούσαν να πέσουν χαμηλότερα. Ωστόσο δεν θα ήταν σωστό να συμπεράνουμε ότι οι Έλληνες είναι αλλεργικοί στα θέματα τα οποία κινητοποιούν, κάτω από άλλους ουρανούς, κατά τον πιο αποτελεσματικό τρόπο την πελατεία των εθνικολαϊκίστικων οργανώσεων. Η ξενοφοβία, η εχθρότητα έναντι των μειονοτήτων, ο ρατσισμός κι ο αντισημιτισμός υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία. Μέχρι στιγμής, καμία υπολογίσιμη πολιτική δύναμη δεν κατόρθωσε να επωφεληθεί από αυτή την κατάσταση». Οι ουρανοί άλλαξαν και η πολιτική δύναμη βρέθηκε.

Συνεχίζω να διαβάζω βιβλία για το φασισμό. Βλέπω στον ύπνο μου ότι την κρίσιμη στιγμή γίνομαι χρήσιμος στην κοινωνία: «Τα μάθατε; Δεν γίνεται να είστε Νεοναζί. Ακούστε γιατί». Οι φασίστες υποδέχονται τα νέα με την έκπληξη που ο Κούλογλου κι ο Μπίστης αντιμετώπισαν τον νεαρό φοιτητή. Η λογική επικρατεί. Άκυρο το ρεζιλίκι με το ναζιστιλίκι. Λίγο πριν ξυπνήσω, μπαίνει στο όνειρο το παιδί που με χτύπησε. Αυτή τη φορά είναι οπλισμένο. Πυροβολεί αδιακρίτως. Εκλιπαρεί για συγχώρεση.