Θεραπευτική Συμμαχία: Τεχνική ή Επικοινωνία

Λέξεις; Χρήστος Μπαρούτας

Πολύ συχνά, μέσα στον φόρτο της καθημερινότητας, επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στις τεχνικές μας δεξιότητες.

Όλοι μας έχουμε εργαστεί σε φυσικοθεραπευτήρια και κάποιοι σε κέντρα αποκατάστασης. Αυτό που σίγουρα μπορούμε να πούμε μέσα από αυτήν την εμπειρία είναι πως έχουμε μηδαμινό έως καθόλου χρόνο να ακούσουμε τον ασθενή και να του μιλήσουμε χωρίς να κάνουμε συγχρόνως κάποια τεχνική πάνω του.

Δεν είναι το ίδιο με το να καθόμαστε απέναντι και απλά να συζητάμε, στην διαδικασία ιστορικού ή κλινικής αξιολόγησης.

Η αλήθεια είναι ότι η τεχνική είναι κάτι που πρέπει να υπάρχει μέσα στο θεραπευτικό μας πλάνο και αυτό είναι κάτι που επιλέγει ο καθένας – αλλά είναι αρκετή μόνη της;

Είμαι επαρκής αν έχω άριστη τεχνική;

Μάλλον όχι.

Τι ρόλο παίζει η ανθρώπινη επαφή;

Η ανθρώπινη επαφή και η κουβέντα είναι το θεμέλιο για να χτίσουμε πάνω του. Αν ο ασθενής δεν μας εμπιστευτεί πως θα μας αποκαλύψει όλες τις πληροφορίες για την λήψη σωστού ιστορικού;

Αν ο ασθενής δεν μας εμπιστευτεί, πως θα ακολουθήσει τις οδηγίες μας στο σπίτι για να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα;

Η ανθρώπινη επαφή είναι η ενσυναίσθηση. Ο τρόπος με τον οποίο θα συνεργαστεί ο ασθενής με τον θεραπευτή προκειμένου να βγουν μαζί από το αδιέξοδο που βρίσκεται ο πρώτος.

Πως ο συνδυασμός οδηγεί σε πραγματική πρόοδο;

Ο συνδυασμός ανθρώπινης επαφής και τεχνικής είναι πάντοτε το καλύτερο μονοπάτι. Όμως, πιστεύω πως θα πρέπει να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στο πρώτο.

Η τεχνική, αναμφίβολα, είναι το θεμέλιο της δουλειάς μας ανάμεσα στην κοινή γνώμη. Είναι αυτό που όλοι οι πιθανοί ασθενείς γνωρίζουν.

Μας δίνει τα εργαλεία να κάνουμε σωστή αξιολόγηση, ασφαλή παρέμβαση και αποτελεσματική θεραπεία. Και την χρειαζόμαστε πάρα πολύ.

Η γνώση, η κριτική σκέψη και η εμπειρία είναι αναντικατάστατα. Χωρίς τεχνική, θα πει κάνεις πως δεν υπάρχει θεραπεία. Χωρίς εξειδίκευση, δεν υπάρχει κλινική ασφάλεια και evidence based τεκμηρίωση για αυτά που κάνουμε και είναι σημαντικό σε ποιον τα κάνουμε, που τα κάνουμε και τι θέλουμε να πετύχουμε.

Όμως, υπάρχει όριο σε αυτό.

Έχετε δει ποτέ έναν ασθενή να μην ακολουθεί καμία οδηγία, ενώ ξέρουμε ότι τεχνικά του δίνουμε το καλύτερο;

Έχετε δει ποτέ έναν ασθενή να λέει ψέματα επειδή δεν έκανε αυτά που του είπαμε, αλλά σαν λέει το αντίθετο για να μην τον ‘’μαλώσουμε’’;

Η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι ΝΑΙ.

Επομένως, η τεχνική δεν πείθει από μόνη της.

Αν δεν χτίσουμε την θεραπευτική συμμαχία μας με τον ασθενή, αυτός μένει αποστασιοποιημενος, αμφιβάλλει, δεν συμμορφώνεται.

Η θεραπεία γίνεται μονόπλευρη. Και αυτό δεν φέρνει αποτέλεσμα.

Η σχέση είναι η γέφυρα που μας ενώνει με τον ασθενή. Όταν ο ασθενής νιώθει ότι τον ακούς, ότι είσαι εκεί, τότε ξεκινά πραγματικά η θεραπεία.

Η ενσυναίσθηση δεν είναι αδυναμία. Είναι εργαλείο.

Το να δείξεις πως ξέρεις τα πάντα χωρίς πολλά πολλά, είναι λάθος.

Το να μην ρωτάς συνέχεια τον ασθενή σου για αλλαγές συμπτωμάτων είναι λάθος

Το να μην καταγράφεις τα πάντα για αυτόν είναι λάθος.

Και γιατί πολύ λίγοι το κάνουν;

Μα γιατί είναι εργαλείο που δεν μπορείς να το “αντιγράψεις” από βιβλίο – αλλά καλλιεργείται. Είναι ένα τεράστιο μέσο, προς την θεραπεία.

Είναι κάτι που το αποκτάς μετά από κλινική εμπειρία και παρακολουθώντας το στην πράξη. Είναι κάτι που το βελτιώνεις καθημερινά, κάτι το οποίο το κάνεις δικό σου, αποκτά τον χαρακτήρα σου και συνδέεται μαζί σου.

Meredith Kinney et al, 2020 Folarin Babatunde et al, 2017 Roger Kerry et al, 2024 Ina Diener eta l, 2016 Rafael Zambelli Pinto et al, 2012

Οι μελέτες που παραθέτω εδώ εξετάζουν πώς η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης επηρεάζει τα αποτελέσματα των ασθενών στη φυσικοθεραπεία. Τα ευρήματα δείχνουν ότι μια ισχυρή θεραπευτική σχέση σχετίζεται με καλύτερη συμμόρφωση, αυξημένη ικανοποίηση των ασθενών και βελτιωμένα κλινικά αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ασθενείς που ανέπτυξαν ισχυρότερη σχέση με τον φυσικοθεραπευτή τους παρουσίασαν ταχύτερη πρόοδο και μεγαλύτερη λειτουργική αποκατάσταση. Η μελέτες καταλήγουν ότι η εμπιστοσύνη και η επικοινωνία μεταξύ ασθενούς και θεραπευτή είναι κρίσιμες για τη μείωση του πόνου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Κλείνοντας, θα ήθελα να κάνουμε κάποιες ερωτήσεις οι Φυσικοθεραπευτές προς τον εαυτό μας

• Ακούμε ενεργά τους ασθενείς μας;

• Τους αφήνουμε να μιλήσουν ή τους διακόπτουμε;

• Προσαρμόζουμε τον τρόπο που μιλάμε και επικοινωνούμε;

• Είναι πρωταρχικός μας στόχος να χτίσουμε την θεραπευτική συμμαχία;

*Ο Χρήστος Μπαρούτας είναι Κλινικός Φυσικοθεραπευτής Απόφοιτος του Πανεπιστημίου Πατρών

**πηγή εικόνας: pexels-cottonbro