Η Θεσσαλονίκη πρωτοπορεί και αναπτύσσει μια νέα παιδαγωγική ειδικότητα
Οι κρίσεις γεννούν ευκαιρίες και οι δράσεις της Ταξιδιωτικής Παιδαγωγικής για πρώτη φορά οργανώνονται στην Ελλάδα, στο ΑΠΘ.
Λέξεις: Ηλίας Θερμίδης
Η Θεσσαλονίκη, είχε ανέκαθεν ψυχή «ταξιδιάρα». Έτσι λοιπόν δεν είναι τυχαίο, ότι μία νέα πρωτότυπη ταξιδιωτική/παιδαγωγική προσέγγιση για την Ελλάδα, ξεκίνησε στην/από την πόλη μας.
Οι κρίσεις οδηγούν σε νέες ευκαιρίες. Ο εγκλεισμός, σε νέα μονοπάτια διαφυγής. Έτσι και ο εγκλεισμός λόγω της COVID-19 πανδημίας οδήγησε στην ανάπτυξη μίας νέας παιδαγωγικής ειδικότητας, στην Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που μέχρι τώρα πριν ήταν άγνωστη στην Ελλάδα, της Ταξιδιωτικής Παιδαγωγικής.
Η Ταξιδιωτική Παιδαγωγική (Τ.Π.), είναι μια αυτόνομη επιστημονική/παιδαγωγική προσέγγιση που δραστηριοποιείται στον τομέα της εκδρομικής περιπέτειας με ψυχοπαιδαγωγικό χαρακτήρα. Αφορά σε συγκεκριμένες δράσεις με στόχο την εξοικείωση, την πεζοπορία και τη δραστηριοποίηση των παιδιών στο αστικό, περιαστικό και φυσικό περιβάλλον, και την ταυτόχρονη εκμάθηση δεξιοτήτων ζωής, εκτός σχολικού πλαισίου.
Απώτερος στόχος της Τ.Π. είναι η ψυχολογική ενδυνάμωση των παιδιών, όταν αυτά δυσκολεύονται να διαχειριστούν το θυμό τους, όταν αντιμετωπίζουν έντονο άγχος και φοβίες, όταν έχουν έλλειψη αυτοπεποίθησης ή κοινωνικότητας ή όταν είναι συναισθηματικά φορτισμένα ή πιεσμένα.
H Τ.Π. συνδυάζει την εκπαίδευση στις δεξιότητες της ζωής και τις εμπειρίες της φύσης. Οι δεξιότητες της ζωής είναι χρήσιμες και διδάσκονται σε όλο τον κόσμο ενώ η Τ.Π. ως παιδαγωγική προσέγγιση δίνει τη δυνατότητα να διδάσκονται εκτός τάξης, έξω από κλειστούς χώρους. Η Τ.Π. βασίζεται στην αρχή ότι η φύση έχει να μας διδάξει πολύτιμες δεξιότητες για την αντιμετώπιση και τη διαχείριση καταστάσεων στη ζωή μας και δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να συζητούν τους προβληματισμούς τους, να γίνονται εξωστρεφείς και κοινωνικοί.
Οι κατάλληλες δεξιότητες που υλοποιούνται στα πλαίσια των εξορμήσεων μετατρέπουν τα παιδιά σε ανθεκτικούς χαρακτήρες σωματικά και ψυχολογικά και δραστηριοποιούνται να αγαπούν και να φροντίζουν τον εαυτό τους. Μαθαίνουν να ζητούν βοήθεια όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα κι η οποία τους παρέχεται κατάλληλα, διακριτικά, εξατομικευμένα και άμεσα.
Η μοναδικότητα της Τ.Π. έγκειται στο συνδυασμό της εκπαίδευσης στις βασικές ψυχοκοινωνικές δεξιότητες και της εκπαίδευσης στις δεξιότητες της φύσης. Δεξιότητες που επιτυγχάνονται μετά από τις ανάλογες δράσεις είναι ενσυναίσθηση, αυτογνωσία, συνεργασία, θετική στάση ως προς τη ζωή, αισιόδοξη σκέψη, έλεγχος των δυσάρεστων σκέψεων, διαχείριση δύσκολων καταστάσεων μέσω της συμπαράστασης και της συντροφικότητας.
Οι δράσεις της Ταξιδιωτικής Παιδαγωγικής (Τ.Π.) που για πρώτη φορά οργανώνονται στην Ελλάδα, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της Ακαδημίας Πεζοπορίας και Επιβίωσης στη Φύση, περιλαμβάνουν:
- Οργάνωση και υλοποίηση κατάλληλων προγραμμάτων εξορμήσεων και δραστηριοτήτων για παιδιά ηλικίας από 6 έως 16 ετών
- Γνωριμία των παιδιών με την ελληνική φύση, το περιαστικό και το αστικό περιβάλλον, τα φυτά και τα ζώα
- Αξιολόγηση της έννοιας του ρίσκου ή του επικίνδυνου τολμήματος
- Εκπαίδευση στην ομαδικότητα, τη συνεργασία και την αναζήτηση βοήθειας
- Αναγνώριση και αξιοποίηση της διαφορετικότητας για επίτευξη του στόχου
- Διαχείριση της ματαίωσης, θυμού, άγχους, και της απογοήτευσης
- Διαπραγμάτευση σε συνθήκες κρίσης και σύγκρουσης
Η Τ.Π. ως επιστημονική προσέγγιση αναπτύσσεται δυναμικά στην εποχή μας, αφού η ανάγκη εξοικείωσης των παιδιών με τη φύση και το περιβάλλον αυξάνεται και ως φυσική αντίδραση λόγω του πολυήμερου εγκλεισμού τους στο σπίτι και της διαρκούς απειλής του κορωνοϊού σε σχολικά κτήρια και άλλους εσωτερικούς χώρους.
Η Τ.Π. σκοπεύει να ενθουσιάσει τα παιδιά μέσα από κατάλληλες δεξιότητες να αναπτύξουν νατουραλιστική νοημοσύνη (του Η. Gardner) μέσω της συστηματικής παρατήρησης, της κατηγοριοποίησης των ερεθισμάτων που δέχονται κατά την πεζοπορική τους εμπειρία και την αξιοποίηση της εμπειρίας που αποκτούν.
Τα παιδιά που μπαίνουν στον κόσμο της Ταξιδιωτικής Παιδαγωγικής λαμβάνουν το πράσινο φως στο φωτεινό σηματοδότη της φύσης και ύστερα δεν θα ξανακοιτάξουν ποτέ ένα δέντρο, ένα ζωάκι την πόλη τους, ή τον εαυτό τους με τον ίδιο τρόπο…
*Ο Ηλίας Θερμίδης είναι Εκπαιδευτικός Πρώτης Γραμμής, Ειδικός Ταξιδιωτικής Παιδαγωγικής, Επιστημονικός Συνεργάτης, Πρόγραμμα Προαγωγής Ψυχοσωματικής Υγείας Παιδιών ΑΠΘ
