Το Ακραίο Κέντρο

Και «ακραίο» και «κέντρο» είναι οξύμωρο. Το να είσαι «εναντίον των άκρων», της «βίας από όπου και αν προέρχεται», του «δεξιού και αριστερού λαϊκισμού» είναι άλλωστε ο ακρογωνιαίος λίθος του προγράμματος του σημερινού κέντρου. Αυτό κάνει άλλωστε κάτι να είναι το «κέντρο». Μετριοπαθές και ορθολογικό, με πρόγραμμα για το μέλλον, κάτι ενδιάμεσο για τις ανάγκες που έχει ο τόπος.

Δεν μου βγαίνει όμως από το μυαλό ότι το οξύμωρο περιγράφει συνεκτικά την τακτική της κυβέρνησης, και όσους έχει καταφέρει να εμπνεύσει. Και θα προσπαθήσω να το βασίσω κάπου.

Να πω ότι είμαι από τους τελευταίους που θα κάνουν ατυχείς συγκρίσεις με τη Χούντα για να περιγράψουν τη σημερινή συγκυρία. Υπάρχει μία μεγάλη ποιοτική διαφορά όταν μπορείς να ανακαλέσεις με τη ψήφο σου τελικά, και να εκφραστείς δημόσια όπως εκφραζόμαστε, εναντίον μίας κυβέρνησης. Και ότι οι συνειδήσεις μας είναι άθιχτες και ακόμα προστατεύονται από τα δικαιώματα. Και ας βάλλονται από παντού από ανθρώπους που μας κάνουν ηθικά κηρύγματα επειδή είμαστε «ανεύθυνοι». Και ας περιστέλλονται πυρηνικές ατομικές και πολιτικές ελευθερίες στο όνομα της κανονικότητας (=γίνονται ανεκτές υπό προϋποθέσεις, εκτεθειμένες στο άγρυπνο βλέμμα της παντοδύναμης ομάδας καταστολής).

Είναι άρα μισό-δουλειά, αν δεν είναι ηθικά ανάλγητο, όταν ταυτίζεις τους πολιτικούς σου αντιπάλους με σύμβολα του παρελθόντος για να τους υποβαθμίσεις.  Πρέπει να κριθεί ο καθένας για την εποχή του. Έχω περιγράψει ήδη μία γνώμη σχετικά με αυτό που συνέχει τη σημερινή κουλτούρα διοίκησης, αλλά ας ανανεώσουμε το ραντεβού. 

Πιστεύω πως το κέντρο είναι κέντρο. Υπάρχουν μετριοπαθείς πολίτες που πιστεύουν ότι η ιδεολογική σύγκρουση είναι ζημιογόνα, ότι καλό είναι να μην κολλάς στις αξίες σου και να δοκιμάζεις τα πράγματα, και το ότι το αριστοτελικό μέτρο είναι καλό. Θα τους βρεις και στην κυβέρνηση. Συμμάχησαν με τους φανατικούς δεξιούς με τους οποίους συνέπλευσαν είτε ως ψηφοφόροι, είτε ως πολιτευτές. Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα και είχε μία ισχυρή λαϊκή εντολή. 

Αυτοί οι πολίτες δεν είναι «ακραίοι». Μπορεί να μοιράζονται τον ίδιο πολιτικό χώρο με ένα συγκεκριμένο δημόσιο και πολιτικό στίγμα, που ψήφισε τελικά το νομοσχέδιο-έκτρωμα για τις διαδηλώσεις ή  την αστυνομική φύλαξη των πανεπιστήμιών, αλλά δεν είναι «φανατικοί». 

Μερικές φορές ανέχονται και τις δημόσιες δηλώσεις κάποιων στελεχών της κυβέρνησης. Στις δηλώσεις με επικοινωνιακή σημασία, για τις οποίες πολλοί κεντρώοι πολίτες δυσαρεστήθηκαν μπορώ να θυμηθώ πολύ καλά εκείνη του κ.Κυρανάκη σχετικά με το λόγο που είναι σήμερα συμπολίτες μας άνεργοί: αδυναμία να καταρτίσουν σωστά το βιογραφικό τους. Άλλα ανάλογα εμπρηστικά σχόλια κάτι ανθρώπων όπως του κ.Μπογδάνου και του Άδωνι, πρώην(;) τηλεαστέρες και οι δύο, είναι τόσα πολλά που θα τους αδικούσα αν ανέφερα κάποιο συγκεκριμένα…

Άλλωστε μπορεί και για αυτό να εκλέχθηκαν. Ήταν τόσο αποτελεσματικοί στο να ανακινούν το συναίσθημα και τις ιδεολογικές επιθυμίες κάποιων μελών της βάσης, τόσο χρήσιμοι λόγω της τηλεθέασης, που η δουλειά τους πλέον είναι να προκαλούν για να περνάνε οι άλλοι «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις» εν καιρώ πανδημίας..

Από τη μία δηλαδή αγανακτούν μεν οι ορθολογικοί του κέντρου, η ραχοκοκαλιά της παράταξης που είδε και αποείδε από το «λαϊκισμό» και την «προχειρότητα» της προηγούμενης κυβέρνησης. Αλλά από την άλλη, για να κυβερνήσει η ψύχραιμη κυβέρνηση χρειάζεται και συναίσθημα και υποστηρικτές, αφού ο κόσμος «δεν σκαμπάζει από νόμους και καλά διοικητικά πρότυπα», παραμένει απείθαρχος. Είναι άλλωστε οικουμενική αλήθεια ότι κανείς δεν διοικεί μόνο με τη φόβο ή με το επιχείρημα. Χρειάζεται και συναίσθημα. Συσπειρώνεται η κοινή γνώμη γύρω από την κυβέρνηση σε κάθε επόμενη ακραία δήλωση. Οπότε ακραίοι μεν, αλλά χρήσιμοι… (ηλίθιοι;).

Τελικά όμως τι παράγεται από αυτή τη συμμαχία και πως να την εξηγήσεις; Είναι η ταύτιση της με αυτό που υποτίθεται βρήκαν τα στελέχη της κυβέρνησης ότι χρειάζεται η χώρα, το πολιτικό της πρόγραμμα; Η εμμονή τους ότι έχουν βρει το κλειδί για όλα τα προβλήματα και ότι το μόνο εμπόδιο είναι ό,τι εντοπίζεται να στέκεται ανάμεσα τους και στις καλύτερες και πιο άριστες πρακτικές; Αυτό είναι μόνο εν μέρει. 

Επίσης, είναι και ψυχαναλυτικοί οι λόγοι που εξηγούν το σύμπλεγμα που μας διοικεί. Και έχουν πάρει τη μορφή κατεστημένου επειδή συνδράμουν σε αυτή την προσπάθεια όλοι σχεδόν που κανονικά, σε άλλες πολιτείες, διατηρούν μία αυτονομία σε σχέση με την κυβέρνηση, ξεκινώντας κυρίως από τα εθνικά δίχτυα τηλεοπτικής ενημέρωσης. Είναι σαν να λένε, «Η χώρα διήλθε και διέρχεται μίας κρίσης. Όλες εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που διεκδίκησαν αλλαγές στο παρελθόν, οι πολίτες που κινητοποιήθηκαν, ταυτίζονται όλο και περισσότερο με τα άκρα, είναι ανορθολογικοί, έχουν παράλογες απαιτήσεις». Σαν να διοικεί ο φόβος και ο ελιτισμός.  

Επιτρέψτε και ένα παράδειγμα.

Στο μακρινό 2001, ο καθηγητής Αντώνης Μακρυδημήτρης είχε γράψει ένα προφητικό και καλά τεκμηριωμένο άρθρο για τη βουλευτική ασυλία, λέγοντας ότι σε πλείστες τις περιπτώσεις το ανέλεγκτο των βουλευτών καταλήγει όχι στο να προστατεύει τη γνώμη των βουλευτών από τις αυθαιρεσίες της εξουσίας (ο λόγος της θέσπισης του, που τον συναντάμε σε όλα τα σύγχρονα συντάγματα), αλλά στη διαγραφή προστίμων του ΚΟΚ και στην έκδοση οικοδομικών αδειών…

Τόνιζε ότι αν δεν άλλαζε κάτι σύντομα στην κουλτούρα και τους συνταγματικούς κανόνες θα ήταν ορατός ο κίνδυνος να θεωρηθούν οι βουλευτές ως προνομιακό της κοινωνίας σώμα. Ότι ακριβώς συνέβη στο 2011 και ότι κατήγγειλαν οι «ανενημέρωτοι εχθροί της δημοκρατίας», στα κινήματα των πλατειών! Και ότι χρειάστηκε τη συνταγματική αναθεώρηση του 2020 για να διορθωθεί κάπως…

Γιατί αυτό το περιστατικό είναι σημαντικό; Ένας μετριοπαθής (και εξαίρετος) καθηγητής είχε διαπιστώσει ένα πρόβλημα, που τελικά διαπίστωσαν με τη δική τους μη-«πολιτισμένη» γλώσσα και οι ίδιοι οι πολίτες που εξεγέρθηκαν. Για την κυβέρνηση όμως ήταν φούμαρα. Ότι δεν ξεκινάει από τους ορθολογικούς με επιχειρήματα εγκεκριμένους συνομιλητές της είναι ανορθολογική μπούρδα. Λες και πρέπει να είμαστε όλοι δικηγόροι ή να πάμε στα καλά σχολεία…

Και αυτό είναι τελικά και το ήθος της. Έχει απομείνει τελικά μία αυτάρεσκη ελίτ, με μία πανίσχυρη και αδιάβλητη πλειοψηφία στην οποία ασκεί πλήρη έλεγχο ο ένας Πρωθυπουργός. Επιφορτισμένη με το έργο των αναγκαίων και απαραίτητων αλλαγών που θα επαναφέρουν τη χώρα στην κανονική κατάσταση. Που συνομιλεί μόνο με τη συνείδηση της. Σε μία εποχή που το ένα νομοσχέδιο μετά το άλλο δεν μπορούν να συζητηθούν ουσιαστικά ή να διαβάλλονται με κινητοποιήσεις. Κανένας προβληματισμός, καμία ανάλυση, καμία κριτική, κανένας κοινωνικός διάλογος!

Το ακραίο κέντρο είναι ακραίο άρα με έναν ψυχαναλυτικό τρόπο. Εκφράζει την εκδίκηση για όλους εκείνους που καταπιέστηκαν όσο διοικούσε ο ταραξίας, «η αριστερή ηγεμονία». Μονίμως ενάντια στην οργή των πλατειών και των σύνθετων πολιτικών της αιτημάτων που το στοιχειώνουν.

Όχι ότι δεν εντοπίζονται και προβλήματα όμως, και από το κατεστημένο. Τουναντίον. Ο εχθρός είναι προ των πυλών. Οι Τούρκοι συμμάχησαν με τους μετανάστες. Οι πολιτικές μειονότητες και οι απείθαρχοι πολίτες είναι παντού. Εγκληματικότητα και μικρή φοροδιαφυγή και ρεπορτάζ για την τιμή των ψαριών. Το δελτίο κυριολεκτικά δεν μας λέει τίποτα διαφορετικό. Θα θέλαμε όμως εκτός από «διεθνολόγους», όλους στελέχη της ΝΔ, και μερικούς, τουλάχιστον σαν τον κ.Μακρυδημήτρη, που θα συνομιλούν εποικοδομητικά με τα αιτήματα της κοινωνίας ή θα αναδείξουν κοινωνικά ζητήματα.

Αυτή μεταξύ των άλλων δεν είναι και η εποχή μας, όπως την απεργάζονται ορισμένοι; Απομακρυσμένοι από τους χώρους που ιστορικά παρήγαγαν πολιτική έκφραση, τα πανεπιστήμια, τα κόμματα αξιών, τα συνδικάτα, τους συλλόγους, την πλατεία, άτομα κυρίαρχα και απομονωμένα, καρφωμένοι στα πληκτρολόγια μας. Τα ακροατήρια να μαγνητίζονται από εκείνους που απολαμβάνουν χρόνο δημοσιότητας και έχουν έφεση στο Twitter και στις βαρύγδουπες εμπρηστικές δηλώσεις… Άνθρωποι που δεν αναδείχθηκαν στο συνδικάτο ή στον εργασιακό χώρο, άνθρωποι χωρίς καμία αίσθηση πολιτισμού, που δεν πάλεψαν για κανένα κοινωνικό κεκτημένο.

Ο κάτοικος στη μακρινή επαρχία ξέρει τώρα όμως τι του κλέβει τις δουλειές στην πόλη, τι πρέπει να φοβάται, και ας είναι μακριά. Τι και αν η χώρα έχει 40% ανεργία στους νέους, έναν σε κάθε σπίτι, κάτι δεν πήγε σωστά με τα βιογραφικά. Όλα τα κλισέ και οι αντιφάσεις συνυπάρχουν, τα πολιτικά προβλήματα αποιδεολογικοποιούνται, αν δεν θάβονται, τα μεγάλα πολιτικά ιδανικά πρέπει να μένουν στα αζήτητα για χάρη του κοινωνικού κανιβαλισμού…

Όχι, όμως, ότι δεν υπάρχει και ιδεολογική αναφορά γενικά. Η υπουργός παιδείας(;) καταργεί την κοινωνιολογία από τα σχολεία, για να μαθαίνουν τα παιδιά από εθνική συνείδηση. Ανάθεμα η σύγκρουση με την εκκλησία. Είμαστε ένα κράτος με ανεξιθρησκεία και μία κυρίαρχη και μοναδική θρησκεία. Θα θέλαμε πάντως κάποιους ορίτζιναλ φιλελεύθερους. Όχι άλλα ντάλα, ένα συρμό ιδεολογικού οχλοπολτού. 

Το κέντρο είναι κέντρο άρα επειδή είναι μετριοπαθές. Όμως στην εποχή των ανισοτήτων, όταν οι πολίτες κινητοποιούνται σε ολόκληρο το κόσμο, όταν διεκδικούν μία καλύτερη ζωή, το κέντρο που διοικεί επειδή βασίστηκε σε μία συγκυριακή πλειοψηφία, που τιμωρεί ότι επιχειρεί να ξεστρατίσει από τους κανόνες καλής πολιτικής συμπεριφοράς, δεν είναι κέντρο σκέτο. Είναι μία διχαστική, επιθετική, εκδικητική, κλεισμένη στο καλούπι της, ιδεολογία, και αυτό κατά τη γνώμη μου περιγράφει καλύτερα την αύρα της σημερινής κυβέρνησης. Περισσότερο από το μετριοπαθές της πρόγραμμα πχ. για την οικονομία, ή τον κεκαλυμμένο ακροδεξιό λόγο κάποιων πολύ χρήσιμων.

Άλλωστε παίρνει γενναίες αποφάσεις το «κέντρο» σε άλλες χώρες, μαζί με τις φωνές που ανέδειξαν τα κινήματα, πχ. για φορολόγηση του ακραίου πλούτου. Αυτό και αν είναι «κέντρο», μόνο που κατανοεί τη συγκυρία. Μόνο που το μόλυναν «τα άκρα»…

Αυτό με κάνει να λέω, μήπως δεν υπάρχει τελικά «κέντρο»; Μήπως όλα είναι μία τελικά εύσχημη λεκτική απάτη; Υπάρχουν ενσυνείδητοι πολίτες με ιδανικά που ενεργοποιούν τις πολιτικές ελευθερίες τους, πολιτική επικοινωνία και σύγκρουση ιδεών, μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, και πολιτικές απαντήσεις, μικρές ή μεγάλες. Υπάρχουν «ιδεολόγοι», «ψεκασμένοι», «φωνακλάδες», «καιροσκόποι», «χειραψάκιδες», «γλείφτες». Και κάποιοι μόνιμα εγκλωβισμένοι στην απάτη ότι όταν θα απομείνουν μόνοι στη γη και ο κόσμος όλος θα σωφρονιστεί τα πράγματα επιτέλους θα γίνουν όπως έπρεπε να είναι. 

Θα λυθεί το πρόβλημα της χώρας για το οποίο σπούδασαν, και οι ίδιοι εντόπισαν μόνοι τους, συνήθως το «σπάταλο και αναποτελεσματικό» κράτος, και όλοι οι άνθρωποι που επωφελούνται από την «αριστερή ηγεμονία»… το κοινωνικό κράτος δηλαδή…. Χωρίς να θιγεί όμως κανένα πυρηνικό ζήτημα που απασχολεί όλο τον υπόλοιπο πλανήτη, σίγουρα τους πολίτες, και απασχόλησε όλες τις προηγούμενες γενιές δημοσιολογούντων – η πολιτική και κοινωνική ανισότητα, η σχέση μας με τη φύση και η κοινωνική ειρήνη…

Μία ανάλαφρη αλλά επικίνδυνη ιδεολογία. Το ιστορικό πεπρωμένο μας. Το Ακραίο Κέντρο. Η εκδίκηση των φοβισμένων «ορθολογικών» ελιτιστών. Και μία βουβή γενιά που συνεχώς διώκεται, αν δεν είναι άνεργη ή δεν μεταναστεύει, να τους παρακολουθεί…