Το εύρημα πρέπει να διατηρηθεί στη θέση του (κατά χώραν)

Αγαπητέ κύριε Θεοδωρόπουλε,

διάβασα το άρθρο σας, Στον σταθμό Βενιζέλου, άχου μάνα μου, όπου δηλώνετε προς τιμήν σας, ότι δεν έχετε άποψη για τα αρχαία του σταθμού Βενιζέλου και γι’ αυτό θα ήθελα να σας βοηθήσω να αποκτήσετε. Είμαι αρχαιολόγος και επίτιμη προϊσταμένη της πρώην 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων . Επί 35 χρόνια ασχολήθηκα αποκλειστικά με τις σωστικές ανασκαφές στη Θεσσαλονίκη και την Πιερία, δηλαδή με τις ανασκαφές που προκύπτουν, όταν αποκαλύπτονται αρχαιότητες κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης δημόσιου ή ιδιωτικού έργου. Από τη μελέτη και τη σύνθεση των ευρημάτων των σωστικών ανασκαφών, επέτυχα να αποκαταστήσω σχεδιαστικά δύο θρησκευτικά μνημεία, μια αστική έπαυλη και τη νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης.

Από τις αρχαιότερες φάσεις της πόλης μόνον η αρχαία αγορά, το γαλεριανό συγκρότημα και η γειτονιά του Διοικητηρίου έχουν διασωθεί. Αγνοούμε τη μορφολογία των δημοσίων κτιρίων, των σπιτιών, των καταστημάτων και τον αστικό ιστό της βυζαντινής πόλης. Τα μόνα κτίσματα της βυζαντινής Θεσσαλονίκης που είναι σήμερα ορατά είναι δεκατέσσερις εκκλησίες, ένα μικρό λουτρό και τα τείχη της, που από το 1986 έχουν εγγραφεί στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Τα ευρήματα του σταθμού Βενιζέλου συνιστούν το μοναδικό αστικό τοπίο της βυζαντινής Θεσσαλονίκης που έχει διασωθεί. Η μονα-δικότητά τους έγκειται στο μεγάλο μήκος (135μ.) και την άψογη διατήρηση της βυζαντινής λεωφόρου, με τα στεγασμένα πεζοδρόμια και τα καταστήματα του 6ου αιώνα και κυρίως στη σήμανση με πεσσούς και θόλο του σημείου μηδέν της πόλης, δηλαδή του σημείου που ο πολεοδόμος σημείωσε στη έδαφος το σταυρό χάραξης των δύο κύριων οδικών αξόνων της. Το εύρημα αυτό απ’ όσο ξέρω είναι μοναδικό, πιθανότατα να υπήρχε αντίστοιχο στην Κωνσταντινούπολη και δηλώνει τον αρχικό πυρήνα της πόλης, όπου διασταυρώνεται ο κύριος οριζόντιος δρόμος (Μέση οδός-decumanus maximus Εγνατία) με τον κύριο κάθετο (cardo), πoυ ταυτίζεται με τη σημερινή Βενιζέλου. Δεξιά κι αριστερά του σημείου αυτού εκτείνονται οι οικιστικές ζώνες.

Δεδομένου ότι η Μέση οδός της Κωνσταντινούπολης έχει επιχωθεί και δεν υπάρχει πιθανότητα ανασκαφής της, η σημασία των ευρημάτων του σταθμού Βενιζέλου είναι τεράστια. Για το λόγο αυτό πιστεύω όπως και όλοι οι συνάδελφοί μου, ότι το εύρημα που αγαθή τύχη αποκαλύφθηκε, πρέπει να διατηρηθεί στη θέση του (κατά χώραν). Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τη δυνατότητα; αποδόμησης ενός συνόλου τέτοιου μεγέθους μέσα από μια τρύπα 26 τ.μ. και στη συνέχεια την ασφαλή επανατοποθέτηση και αποκατάστασή του. Άλλωστε αυτό που θα προκύψει θα είναι άλλο πράγμα, ένα σκηνικό, χωρίς καμιά αυθεντικότητα και αξία.

Έχω επίγνωση του τεράστιου συγκοινωνιακού προβλήματος της πόλης και δεν αρνούμαι την ανάγκη ταχύτατης κατασκευής του μετρό. Αλλά όχι με τέτοια πολιτιστική απαξίωση και καταστροφή. Είναι προτιμότερο να κατασκευασθεί ο σταθμός αργότερα, αφού εξετασθούν με νηφαλιότητα όλες οι λύσεις και σε έσχατη περίπτωση να καταργηθεί . Βιασύνη σε τέτοια θέματα δε χρειάζεται.

Με ευχές για τις γιορτές και εκτίμηση

Δρ. Ευτέρπη Μαρκή Επίτιμη έφορος βυζαντινών αρχαιοτήτων