Το ζητούμενο μια ευρωπαϊκή Γερμανία και όχι μια γερμανική Ευρώπη

Η εκλογή Ολάντ, πρώτιστα, αλλά και τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ελλάδα, πυροδότησαν από τη Δευτέρα μια άνευ προηγουμένου διαπάλη απόψεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την ως τώρα πολιτική της λιτότητας που επέβαλε ο γαλλογερμανικός άξονας των Μερκοζί, όπως σκωπτικά αποκαλούνταν. Μπορεί η Γερμανία να εξακολουθεί να υποστηρίζει ακόμη σθεναρά τις θέσεις της, αλλά ήδη αρχίζουν και διανοίγονται «παραθυράκια», που δημιουργούν προσδοκίες ότι κάτι αρχίζει και αλλάζει στην Ευρώπη. Ήδη, η Κομισιόν βάζει στο τραπέζι για πρώτη φορά την ατζέντα της ανάπτυξης και ετοιμάζει σχετικό κείμενο, που θα συζητηθεί στην άτυπη συνάντηση των ηγετών της Ε.Ε. στις 23 Μαΐου.

Οι εξελίξεις αυτές δεν μπορεί να θεωρηθούν τυχαίες. Τον τελευταίο χρόνο άρχισε να διογκώνεται όλο και περισσότερο στην Ευρώπη ένα κύμα αντίδρασης των πολιτών της κατά της σκληρής λιτότητας που επέβαλε Γερμανία και Γαλλία σε αγαστή συνεργασία. Η δική τους Ευρώπη απέχει παρασάγγας από το μοντέλο της κοινωνικής Ευρώπης-πρότυπο. Ας αφήσουμε για λίγο κατά μέρος τις φωνές για «απείθαρχα» κράτη, για κράτη-pigs, για κράτη που ζούσαν παρασιτικά εις βάρος των υπολοίπων. Αυτό συνιστά τη μισή αλήθεια.

Όταν άρχισαν να πέφτουν τα σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, όταν άρχισαν να γιγαντώνονται χώρες φθηνού εργατικού κόστους, όταν τα ευρωπαϊκά προϊόντα αποδεικνύονταν πολύ ακριβά και οι εξαγωγές έπαιρναν την κατιούσα, όταν η Ευρώπη άνοιγε ανεξέλεγκτα τις πύλες της σε κάθε κράτος που απλώς επιθυμούσε να ενταχθεί στις αγκάλες της, όταν οι πένητες μετανάστες δραπέτευαν από τις χώρες τους για να βρουν καλύτερη τύχη στην ευημερούσα, υποτίθεται, ευρωπαϊκή γη, ήταν ζήτημα χρόνου να γίνει το μεγάλο μπαμ.

Τα υφεσιακά φαινόμενα, η αύξηση του δανεισμού, τα δημοσιονομικά προβλήματα, παραμένουν κοινή συνισταμένη για σχεδόν όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη και η ισχυρή Γερμανία έχει ιδιαίτερα αυξημένο δανεισμό, μόνον που ακόμη μπορεί να τον αποπληρώνει.

Κανείς σώφρων πολιτικός στην Ευρώπη δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι «πέσαμε από τα σύννεφα» για την περίπτωση της Ελλάδας, αν θέλει να θεωρείται σοβαρός. Ναι, ευθυνόμαστε για τη «φήμη» μας. Αλλά, η Ελλάδα αποτέλεσε την πιο εύκολη λύση, για να δοκιμασθεί ένα νέο μοντέλο, γερμανικής έμπνευσης και γαλλικής υποστήριξης, προκειμένου να επεκταθεί και σε οποιοδήποτε άλλο «απείθαρχο» κράτος η δημοσιονομική πειθαρχία, με το μανδύα της πιο αποκρουστικής λιτότητας. Να εφαρμοσθεί μια ιδιαίτερα σκληρή πολιτική για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της, με τον μπαμπούλα της αποπομπής από την Ευρωζώνη. Μια πολιτική η οποία περιλαμβάνει οριζόντια μέτρα που διευρύνουν τη φτώχεια, αλλά δεν έχει λάβει καθόλου μέριμνα για να υπάρξει παράλληλα ανάπτυξη, η οποία θα εγγυάται ότι η χώρα θα εξυγιανθεί πραγματικά.

Η ίδια πολιτική επιβλήθηκε και στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Ιρλανδία. Με αμφίβολα, ως τώρα, αποτελέσματα.

Δεν μπορεί να ζητάς να ανακάμψει η οικονομία μιας χώρας, όταν βυθίζεις στα τάρταρα την εισοδηματική ικανότητα της. Δεν μπορείς να προσδοκάς ότι θα έχεις φοροέσοδα, όταν όλοι κοιτάνε πώς θα περιστείλουν τα έξοδα τους, όταν εφευρίσκουν χίλιους δυο τρόπους για να αποφύγουν την εφορία, την πληρωμή ΦΠΑ και εντέλει γιγαντώνουν την παραοικονομία. Δεν μπορείς να αναμένεις ανάπτυξη, όταν η βιομηχανία περιστέλλει την παραγωγή της. Φαύλος κύκλος.

Ήταν ζήτημα χρόνου για τους πολίτες της Ευρώπης, που έβλεπαν με τρόμο να τους πλησιάζει το πείραμα της Ελλάδος, να αντιδράσουν. Και ήταν ζήτημα χρόνου οι ευρωπαίοι πολιτικοί να μην μπορούν να διαχειρισθούν το πρόβλημα.

Τον Απρίλιο απώλεσε την ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή η κεντροδεξιά κυβέρνηση της Ρουμανίας και η νέα, αριστερή, κυβέρνηση συμφώνησε την προηγούμενη εβδομάδα με το ΔΝΤ τη χαλάρωση των μέτρων λιτότητας και την αποκατάσταση των μισθών για τους δημόσιους υπαλλήλους.

Στα τέλη Απριλίου η ολλανδική κυβέρνηση δεξιάς-ακροδεξιάς έπεσε ηρωικά, με αφορμή την επιχειρούμενη εφαρμογή νέου πακέτου λιτότητας. Η χώρα οδεύει σε πρόωρες εκλογές, με άγνωστα αποτελέσματα.

Οι Γάλλοι έστειλαν στο σπίτι του το Σαρκοζί και ανέδειξαν το σοσιαλιστή Ολάντ, που υπόσχεται ότι θα δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη.

Στην Ελλάδα η έκπληξη της Κυριακής ακούει στο όνομα Σύριζα.

Στην Ιταλία, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών, που έγιναν την Κυριακή και τη Δευτέρα, καταγράφηκε θεαματική πτώση της κεντροδεξιάς και άνοδος της κεντροαριστεράς. 

Τρεις ημέρες μετά ο Ιταλός Πρωθυπουργός Μάριο Μόντι υπεραμύνθηκε των δημοσίων επενδύσεων, ζητώντας τριετή εξαίρεση από το δημοσιονομικό σύμφωνο.

Η κεντροαριστερή κυβέρνηση της Δανίας ανακοίνωσε την Τρίτη νέο πρόγραμμα κόντρα στη λιτότητα της Ε.Ε., με ενίσχυση των δημοσίων δαπανών.

Οι ψηφοφόροι της Ευρώπης αποδείχθηκαν σοφότεροι από την μέχρι τώρα πολιτική ελίτ της, επισήμανε ο Πολ Κρούγκμαν, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στους NewYorkTimes. Σχολιάζοντας τα εκλογικά αποτελέσματα σε Γαλλία και Ελλάδα ο κ. Κρούγκμαν διέβλεψε ότι το αποτέλεσμα αυτό θα οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές πολιτικής στην Ευρώπη, έστω και αν παραμένει ασαφές πόσο σύντομα θα γίνει κάτι τέτοιο. Το μόνον σίγουρο είναι, κατά τον ίδιο, ότι ο χρόνος εξαντλείται για τη στρατηγική της ανάκαμψης μέσω της λιτότητας.

Η Ευρώπη φαίνεται να αλλάζει. Χρειάζεται πλέον ένα νέο αναπτυξιακό σχέδιο, που θα δώσει προοπτική και διέξοδο στη χειμαζόμενη ευρωπαϊκή οικονομία. Προτού το οικοδόμημα της καταρρεύσει συθέμελα. Και ο στόχος αυτός προϋποθέτει μια ευρωπαϊκή Γερμανία και όχι μια γερμανική Ευρώπη.