Βανδαλίζοντας ψυχές και αγάλματα

Ο βανδαλισμός και η έλλειψη σεβασμού στον δημόσιο χώρο δεν είναι καινούργιο φαινόμενο.

Το βλέπουμε να συμβαίνει σε όλες τις μεγαλουπόλεις του κόσμου.

Στη Θεσσαλονίκη δεν υπάρχει σχεδόν κανένα κτήριο που να μην έχει μουντζουρωθεί με συνθήματα είτε αυτό είναι ένα παλιό νεοκλασικό σπίτι, μνημείο, άγαλμα, ο Λευκός Πύργος, η Καμάρα. Για κάποιο λόγο οι πολίτες αντιλαμβάνονται κάθε τι δημόσιο, ως εχθρικό και ξεσπάνε σε αυτό την αντίδραση τους, ξεχνώντας πως τους ανήκει, έχει πληρωθεί με χρήματα δικά τους για να καλύψει συγκεκριμένους σκοπούς και ανάγκες.

Χαρακτηριστικό φαινόμενο αποτελεί ο αλλεπάλληλος βανδαλισμός εβραϊκών μνημείων ξεκινώντας από τις συστηματικές προσπάθειες αναγραφής συνθημάτων στο “Μνημείο Ολοκαυτώματος” στην πλατεία Ελευθερίας. Μια άλλη πανελλαδική αυτή τη φορά πληγή είναι τα συνθήματα ομάδων που βρίσκει κανείς παντού στο δημόσιο χώρο. Επιπρόσθετα στόχος διάφορων ομάδων αποτελούν τα αγάλματα και οι συνθέσεις μοντέρνας τέχνης που για κάποιους δεν θα έπρεπε να υπάρχουν γιατί δεν καταλαβαίνουν το νόημα τους, τα βρίσκουν κακόγουστα ακόμα και σατανικά αντίχριστά και αντιπατριωτικά. Η μοντέρνα ειδικά και η τέχνη γενικά δεν είναι το δυνατό μας σημείο ως χώρα. Στην Θεσσαλονίκη έχουν σχολιαστεί αρνητικά και καταστραφεί πολλές φορές το Φεγγάρι της Παραλίας, οι Ομπρέλες, οι συνθέσεις του Ζογγολόπουλου κα..

Την ειδησεογραφία τον ημερών μονοπωλεί μια τέτοια είδηση και αφορά νεαρό 14 ετών που βανδάλισε το άγαλμα του Αντώνη Κατσαντώνη που βρίσκεται στον δήμο Κορδελιού – Ευόσμου. Κανείς δεν θα είχε ασχοληθεί με το ζήτημα αν ο ίδιος ο νεαρός δεν ανέβαζε στο Τικ Τοκ βίντεο με την πράξη του. Θύμα της εποχής που θέλει οτιδήποτε συμβαίνει αυτομάτως να ανεβαίνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς δεύτερη σκέψη. Λογικά η ίδια η πράξη ήταν αποτέλεσμα της αναζήτησης ιδεών για βίντεο που θα έπαιρναν περισσότερα like και views. Σαφώς πρόκειται για μια πράξη που όλοι καταδίκασαν και καλά έκαναν. Δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανοχή στην αλλοίωση του δημόσιου χώρου, αρχαιοτήτων και μνημείων. Πρέπει αυτά να διαφυλαχθούν με κάθε τρόπο.

Κανείς όμως δεν φάνηκε να προβληματίστηκε ή να αναρωτήθηκε τι είναι αυτό που οδηγεί έναν νέο σε μια τέτοια πράξη και πως θα μπορούσαν τα παιδιά από την παιδική ακόμα ηλικία να έρθουν σε επαφή με την τέχνη, τον πολιτισμό, το σεβασμό και την σημασία των μνημείων. Ποια είναι η διέξοδος αυτής της νεολαίας ειδικά των παραμελημένων δυτικών συνοικιών, ποια τα όνειρα και οι προσδοκίες τους;

Στα δικά μας μαθητικά χρόνια η επίσκεψη στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους ήταν μπελάς στο κεφάλι των καθηγητών και μια ακόμα χαμένη σχολική ημέρα που θα κατέληγε σε μάζωξη της παρέας για καφέ για τους μαθητές. Πως θα μπορούσε να αποκτήσει ουσία και να αποτελέσει δημιουργική διαδικασία μέσα στην τάξη η ενασχόληση με την τέχνη και τον πολιτισμό;

Γιατί δεν έχει δοθεί βαρύτητα στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και δεξιοτήτων στο σχολείο; Μετά από τόσα χρόνια τα παιδιά μεταφράζουν την εκπαίδευση ως το ενδιάμεσο στάδιο για να πάνε στο πανεπιστήμιο και να βρουν δουλειά. Στην εποχή μας που όλο και περισσότεροι νέοι ονειρεύονται να γίνουν τράπερ και ινφλουένσερ για να βγάλουν γρήγορα, πολλά και εύκολα λεφτά αρχίζει ακόμα και αυτό να χάνει την σημασία του.

Κανείς πραγματικά δεν στάθηκε στην ουσία του πως θα μπορούσε να αποτελέσει η πράξη του νεαρού μια αφορμή για σκέψη και αλλαγές. Επικράτησε η εθνική μας οργή.

Αρχικά τα social media μίλησαν για προσβολή μνημείου ήρωα του 1821. Αργότερα κάποιοι τους επισήμαναν πως ο Κατσαντώνης έφυγε από την ζωή το 1801 άρα είχαν ακόμα και οι ίδιοι άγνοια για το πρόσωπο του αγάλματος, οπότε άλλαξαν οι τίτλοι σε εθνικός ήρωας σκέτο.

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης ζήτησε να τιμωρηθεί ο άνθρωπος που βανδάλισε το έργο τέχνης του. Δεν ξέρω αν τον ενημέρωσαν ότι ο άνθρωπος αυτός είναι 14 ετών και όχι ενήλικας. Άλλοι καλλιτέχνες στην θέση του θα προβληματίζονταν για την πράξη αυτή και θα ζητούσαν να συζητήσουν με τον νεαρό, άλλοι θα χαίρονταν που η νέα γενιά αμφισβητεί με έναν τρόπο έστω βανδαλιστικό την προηγούμενη. Σε κάθε περίπτωση για τις πράξεις ενός παιδιού έχει σαφώς ευθύνη και το ίδιο αλλά πρωτίστως η οικογένεια, το σχολείο, η κοινωνία το κράτος στο οποίο μεγαλώνει.

Αν αυτού εδώ και δυο ημέρες οι ανθρωποφάγοι του διαδικτύου ψάχνουν τρόπους να εκτονωθούν. Στην αρχή ζητούσαν την απέλαση του παιδιού διότι ήταν βέβαιοι πως αυτή η πράξη δεν μπορεί να προέρχεται από Έλληνα. Όταν ανακάλυψαν πως ήταν πράγματι Έλληνας έψαξαν να βρουν κάτι άλλο που να τον στιγματίζει και το βρήκαν. Το παιδί είναι Ρομά. Δεν φαίνεται βέβαια να υπάρχουν τα ίδια αντανακλαστικά και η ίδια ευαισθησία όταν η πόλη υποφέρει από συνθήματα συνδέσμων ποδοσφαιρικών ομάδων. Εκεί δεν υπάρχει ούτε τιμωρία ούτε σύλληψη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο συστηματικός βανδαλισμός του Λευκού Πύργου, της Καμάρας, των αρχαίων της Ναυαρίνου μετά από κάθε νίκη σε κάποιο αγώνα.

Αρκετά υποκριτική η ευαισθησία (πληκτρολογίου) για έναν άγαλμα. Που ήταν όλοι αυτοί οι σωτήρες τα πολιτιστικής μας κληρονομιάς στον τεμαχισμό των αρχαίων της Βενιζέλου; Που ήταν όταν βανδάλιζαν εβραϊκά μνημεία; Υπερβολική και μαζική η οργή για τον τραυματισμό και την καταστροφή ενός άψυχου μνημείου την ίδια ώρα που νέοι ασκούν σωματική και ψυχική βία στα σχολεία, πεθαίνουν από μεθυσμένους οδηγούς που δεν συλλαμβάνονται, γυναίκες δολοφονούνται καθημερινά και παιδιά βιάζονται από τους γονείς τους. Εκεί κοιτάμε έκπληκτοι το φαινόμενο χωρίς να μπορούμε να το εξηγήσουμε. Η διαφορά είναι πως στην μια περίπτωση μιλάμε για μια σύνθεση χαλκού και μπρούντζου και στην άλλη για ανθρώπους.