Ξεριζωμένος από τον (τουριστικό) τόπο μου!

Λέξεις: Γιώργος Μπλιώνης

Όταν επιστρέφω το καλοκαίρι στο νησί των προγόνων μου, στη Θάσο, νιώθω όλο και περισσότερο ξεριζωμένος, αποξενωμένος, αποδιωγμένος από τη νοοτροπία της τουριστικής «ανάπτυξης» που απλώνεται σαν καρκίνωμα.

Πραγματικά ταυτίστηκα σε μεγάλο βαθμό με το άρθρο της Ίριδας Λυκουριώτη, που δημοσιεύτηκε σ’ αυτόν εδώ τον ιστότοπο πριν λίγες μέρες: «Τα νησιά του Αιγαίου, τα μεγάλα πρότυπα σχετικής αυτάρκειας και ναυτοσύνης, υπεραιωνόβιας διαβίωσης παρά τη φτώχεια και τις δυσκολίες από τα γεωπολιτικά ντράβαλα αυτής της δύσκολης και διεκδικούμενης θάλασσας, είναι στο όριο του μεγάλου κινδύνου να διαλυθούν για πάντα από τη χυδαία επέλαση της κτηματαγοράς και του μαζικού τουρισμού».

Αισθάνομαι ότι έχουν διαλυθεί οι κοινωνικοί δεσμοί που ένωναν παλιότερα τις νησιωτικές (και όχι μόνο) κοινωνίες. Η θεία θα μας έφερνε κολοκυθανθούς («λουλουδάκια») τηγανητούς με μέλι του μελισσοκόμου άντρα της. Εμείς θα της πηγαίναμε γεμιστά από τα ζαρζαβατικά που καλλιεργούσε ο παππούς στο μπαχτσεδάκι. Η γειτόνισσα θα έφτιαχνε σαραγλί και θα μύριζε όλος ο τόπος. Θα παίζαμε με δεύτερα και τρίτα ξαδέρφια. Θα υπήρχε μια μεγάλη αγκαλιά που θα μας αγαπούσε, παρά τα παρατράγουδα και τα κουτσομπολιά. Και μέσα σ’ αυτή την αγκαλιά θα ήταν ευπρόσδεκτοι και όλοι οι επισκέπτες του χωριού.

Σιγά σιγά άρχισαν να χτίζονται τουριστικά καταλύματα και δωμάτια μόνο για να ενοικιαστούν το καλοκαίρι. Μικρά οικογενειακά ξενοδοχεία στην παραλία. Άρχισαν οι διενέξεις για τα χωράφια, εκεί που όλα ήταν συνεννοημένα στο «μιλητό» και για τη συλλογή των ελιών ίσχυε η αλληλοβοήθεια. Και μετά ήρθαν τα μπητσόμπαρα και τα μεγαθήρια ξενοδοχεία. Ένα ξεφύτρωσε στην ερημική παραλία που πήγαινα από παιδί. Δε σεβάστηκε ούτε τους σχοίνους που προστάτευαν από τη διάβρωση των χειμερινών κυμάτων, ούτε τα αρμυρίκια που πρόσφεραν σκιά, ούτε καν τους κρίνους της θάλασσας. Τι ανέκδοτο κι αυτό! Σήμερα αν θα πω σε κανέναν από τους συγχωριανούς μου για τα κρινάκια της θάλασσας και την ανάγκη για την προστασία τους μάλλον θα σκάσει από τα γέλια! Όσο αυξάνονται οι πισίνες, οι τσιμεντένιες εξέδρες για τα τραπεζάκια του φαγητού, οι ξαπλώστρες στις παραλίες, τόσο περισσότερη κατανάλωση πιστεύουν ότι θα κάνουν στους φραπέδες και στα σουβλάκια.

Εμένα όμως κάτι με πλακώνει όταν κάνω βόλτα στην παραλία. Αισθάνομαι ότι περπατώ σε ένα κοινότοπο ημιαστικό τοπίο, χωρίς καμμιά ιδιαιτερότητα, που θα μπορούσα να το συναντήσω και στα Λαδάδικα και στην Πλάκα και στις Κυκλάδες και στην Κρήτη και στο Ιόνιο και στην Ιταλία, στην Ισπανία και στα τουρκικά παράλια. Υπάρχει η κατήφεια της ανωνυμίας και της προσωρινότητας της μιας βδομάδας (το πολύ), που έρχεται αλαφιασμένη από έναν αλλοτριωμένο χειμώνα για να βγάλει τα σπασμένα επάνω σε ένα τοπίο όσο το δυνατόν πλησιέστερο στις τηλεοπτικές φαντασιώσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, η «ασέβεια» μεταφράζεται σε αποτσίγαρα και πλαστικά μπουκάλια ή κουτάκια μπύρας στην αμμουδιά. Σε οδηγική παλαβομάρα. Υπάρχουν και χειρότερες περιπτώσεις στις οποίες δεν θα ήθελα να επεκταθώ. Και από την άλλη μεριά υπάρχει η αγωνία για την «πελατεία», η εργασιακή εξουθένωση, η πίεση για τη «μείωση του κόστους». Υπάρχουν φίλοι μου που ζουν κι εργάζονται δίπλα στη θάλασσα και δεν μπορούν να βρουν λίγο χρόνο για να ξεκουραστούν και να την απολαύσουν! Ούτε καν να μου μιλήσουν!

Ευτυχώς υπάρχουν και λίγοι ντόπιοι που καταλαβαίνουν τις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές αξίες του τόπου και κάνουν ότι μπορούν για τη διατήρησή τους, με λίγους αλλοδαπούς που εγκαταστάθηκαν εδώ κι έκαναν τον τόπο μας τόπο τους. Αλλά κι αυτών τα παιδιά φεύγουν για να ζήσουν στις μεγάλες πόλεις ή στο εξωτερικό. Ο τόπος τον χειμώνα γίνεται ασφυκτικός. Και οι ίδιοι έχουν αρχίσει και κουράζονται από την ξεροκεφαλιά και τη μυωπική αντιμετώπιση των συντοπιτών τους. Πέρυσι κάποιοι από αυτούς σηματοδότησαν και καθάρισαν με προσωπική εργασία κάποια πεζοπορικά μονοπάτια στα νότια του νησιού, με χρήματα που κατάφερε και συνέλλεξε ο σύλλογός τους και κάποιοι ανεγκέφαλοι πήγαν και κατέστρεψαν τις πινακίδες!… Φέτος κατάφεραν και τις ξαναέφτιαξαν.

Έχουμε κάνει μια ομάδα στο Facebook για να πιέσουμε για την προστασία ενός αρχιτεκτονικού θησαυρού που έχει το όνομα «Παλατάκι» και βρίσκεται στα Λιμενάρια. Πρόκειται για τις εγκαταστάσεις μιας γερμανικής εξορυκτικής εταιρείας που ήρθε εδώ στις αρχές του 20ου αιώνα. Μαζί με τα υπόλοιπα απομεινάρια της εξορυκτικής δραστηριότητας καλαμίνης στην παραλία «Μεταλλεία», στις «Γούβες», στον «Μαυρόλακκα», αλλά και τα αρχαιολογικά ευρήματα προϊστορικής εξόρυξης ώχρας θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια επισκέψιμη ενότητα που θα μπορούσε να ενταχθεί στα «Γεωπάρκα» της UNESCO. Το «Παλατάκι» θα μπορούσε να γίνει Κέντρο Περιβαλλοντικής, Ιστορικής και Πολιτιστικής Ενημέρωσης. Ωστόσο, ήμουν νιός και γέρασα και το «Παλατάκι» συνεχίζει και ρημάζει και κινδυνεύει με ολική κατάρρευση. Φέτος ήρθαν πολλοί Ρουμάνοι και όλοι είναι χαρούμενοι… Οι παραλίες ξεχειλίζουν. Μόνο εγώ σκέφτομαι ότι του χρόνου το καλοκαίρι ίσως θα προτιμούσα να πάω σε κάποιο βουνό για διακοπές. Στο Παρθένο Δάσος της Ροδόπης ή στο Καϊμακτσαλάν!… Και τις ελιές θα τις αφήσω αμάζευτες… Άλλωστε κανείς δεν θέλει να τις μαζέψει και να μου δώσει μερικούς τενεκέδες λάδι!…

* Ο Γιώργος Μπλιώνης είναι Διδάκτορας Περιβαλλοντικής Βιολογίας και ακτιβιστής για την προστασία της φύσης. Έχει γράψει βιβλία για τον οικοτουρισμό στη Θάσο, για την περιβαλλοντική αξία των ρεμάτων, για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και πιο πρόσφατα, μαζί με τον Μιχάλη Τρεμόπουλο, για τη «Θεσσαλονίκη των Νερών» (Εκδ. Αντιγόνη, 2017).

**Eικόνα: Θάσος, παλιά καρτ ποστάλ