Με φόντο τη Στρογγούλα: Αντιπαράθεση για το «πάρκο χιονιού» στα Τζουμέρκα

Αντιδράσεις προκαλεί η υλοποίηση από το Δήμο Βορείων Τζουμέρκων και την Περιφέρεια Ηπείρου ενός θεματικού πάρκου χιονιού-μίνι «χιονοδρομικού κέντρου» στα Τζουμέρκα, συγκεκριμένα στην περιοχή «Ίσιωμα» Πραμάντων, κάτω από την κορυφή Στρογγούλα, σε υψόμετρο 1.400 μέτρα περίπου. Το έργο αναπτύσσεται σε έκταση περίπου 5 στρεμμάτων πλησίον ενός ορειβατικού καταφυγίου. Βρίσκεται υπό σχεδιασμό εδώ και περίπου μία πενταετία.

Το ζήτημα ανέδειξαν με αναρτήσεις και οπτικό υλικό στο διαδίκτυο μεμονωμένοι χρήστες αλλά και η ελεύθερη κίνηση πολιτών Παρατηρητήριο Τζουμέρκων, κάνοντας λόγο για καταστροφική αλλοίωση του μοναδικού σε ομορφιά τοπίου της περιοχής.

Το ιστορικό του project

Η δημιουργία του πάρκου ξεκίνησε από την προηγούμενη διοίκηση του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων και συνεχίζεται και από τη σημερινή, υπό το δήμαρχο Νίκο Βαΐτση. Οι εγκαταστάσεις θα δημιουργηθούν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου έργου που αφορά την «Ενίσχυση δράσεων Πολιτικής Προστασίας, τουρισμού και πολιτισμού Δήμου Βορείων Τζουμέρκων», με συνολική χρηματοδότηση 1.792.183,98 ευρώ από το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». Η ένταξη του έργου στο Πρόγραμμα έγινε με απόφαση που υπέγραψε ο πρώην αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Στέλιος Πέτσας, το 2021.

Από το συνολικό προϋπολογισμό του έργου, για το πάρκο συγκεκριμένα αναμένεται να δοθούν 1.174.900,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Θα διαθέτει μία πίστα χιονοδρομίας (σκι) περίπου 100 μέτρων, κατάλληλη για αρχάριους κάθε ηλικίας, δύο πίστες κατάβασης με σαμπρέλες (tubing), ένας μικρός αναβατήρας, καθώς και ένα ειδικά σχεδιασμένο καρουζέλ, που θα υποστηρίζει την εκμάθηση ισορροπίας ασφάλεια. Ανάδοχος για την κατασκευή του είναι η εταιρεία MONTE ΝΟΥΛΙΚΑΣ Ν. & ΣΙΑ ΟΕ .

Στο ίδιο έργο εντάχθηκαν και ψηφιακές δράσεις για την ανάδειξη του τουριστικού και πολιτιστικού πλούτου της περιοχής, μεταξύ άλλων τη σήμανση-τεκμηρίωση σημαντικών αξιοθέατων, την ανάπτυξη ψηφιακής εφαρμογής για τουρίστες, καθώς και την ψηφιακή αποτύπωση τοποθεσιών με υψηλή πολιτιστική αξία (μνημεία, παραδοσιακούς οικισμούς και περιοχές φυσικού κάλλους).

Ένα «έργο-έκτρωμα» που χρηματοδοτείται ως «εμβληματικό»

«Είναι η πιο όμορφη κορυφή!», λέει για τη Στρογγούλα εκδρομέας που επισκέπτεται πολλά χρόνια ολόκληρη την οροσειρά. Μεταφέρει τα όσα αντίκρισε σε πρόσφατη επίσκεψή του, ζητώντας ωστόσο να διατηρηθεί η ανωνυμία του (τα στοιχεία του είναι στη διάθεση της Parallaxi): «Το προηγούμενο Σάββατο που είχα επισκεφθεί την τοποθεσία, είδα ότι οι εργασίες είχαν προχωρήσει. Είχαν μπει αποτρεπτικά γύρω-γύρω από τις εγκαταστάσεις, σε γνώση και του υπεύθυνου για το ορειβατικό καταφύγιο που βρίσκεται δίπλα. Υπάρχει ένας τάπητας σε έντονο πράσινο χρώμα, που φαίνεται σαν ξένο σώμα μέσα στο φυσικό τοπίο, μαζί με μία κατασκευή που μοιάζει με φυσούνα. Τα κυρίως έργα ξεκίνησαν πριν περίπου έναν χρόνο, με κάποια σκαψίματα και τσιμεντώματα στο μονοπάτι που υπάρχει στο σημείο, ώστε να τοποθετηθούν αργότερα οι κατασκευές που είδα το περασμένο Σάββατο. Η επιφάνεια κάτω από τη φυσούνα έχει τσιμεντωθεί, σε πλάτος 2-3 μέτρων».

Ο νυν δήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων, κ. Βαΐτσης, συμμετείχε στη διοίκηση του προκατόχου του, Ιωάννη Σεντελέ, και γνωρίζει το ιστορικό του έργου. Το χαρακτηρίζει πρότυπο για όλη την Ελλάδα, σχολιάζοντας: «Το πάρκο εξασφάλισε χρηματοδότηση από το πρόγραμμα “Αντώνης Τρίτσης” ως “εμβληματικό έργο”. Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο αλλού στην Ελλάδα. Απ’ όσο γνωρίζω, τώρα ξεκινάει κάτι παρεμφερές στο Καρπενήσι».

Του μεταφέρουμε την αρνητική εικόνα που προκαλεί η εικόνα των εγκαταστάσεων σε επισκέπτες και απαντά: «Αυτόν τον τάπητα τον είδα πρώτη φορά σε σχολές εκμάθησης της Ιταλίας. Η εικόνα που βλέπει ο κόσμος τώρα είναι προσωρινή. Έχουμε σπείρει γρασίδι το οποίο θα αναπτυχθεί και θα καλύψει τον πλαστικό τάπητα, ώστε να αφομοιωθεί στο φυσικό τοπίο».

Όταν βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία, ο τάπητας θα καλύπτεται και με χιόνι, το οποίο όμως δεν θα είναι φυσικό. Η κλιματική αλλαγή έχει περιορίσει κατά πολύ τις χιονοπτώσεις, οπότε το χιόνι θα παράγεται τεχνητά από δύο κανόνια τεχνητής χιόνωσης, τα οποία βρίσκονται ήδη στο σημείο.

Οι παραπάνω διαβεβαιώσεις δεν φαίνεται να έχουν πείσει το Παρατηρητήριο Τζουμέρκων, που συστάθηκε πρόσφατα ως μία ανοιχτή κίνηση πολιτών για την προστασία της φύσης, της διαφάνειας και της πολιτιστικής ταυτότητας στην περιοχή. Μιλώντας στην Parallaxi, μέλη της συντονιστικής ομάδας αναφέρουν ότι εδώ και ενάμιση χρόνο τούς ζητούνταν από το δήμαρχο να κάνουν υπομονή και να δουν το τελικό αποτέλεσμα πριν κρίνουν. «Εμείς εξαρχής θεωρούσαμε προβληματικό αυτό που πήγαινε να γίνει, αλλά καλή τη πίστει περιμέναμε. Πλέον δεν υπάρχει άλλο η δικαιολογία της αναμονής. Αντικειμενικά, όσοι έχουμε δει αυτή την εγκατάσταση, και μέσα στα Πράμαντα και στα γύρω χωριά ή και τρίτοι από άλλες περιοχές και χώρες, τη θεωρούμε ένα έργο-έκτρωμα, μεγαλομανές και φαραωνικό, που υποκινήθηκε από συγκεκριμένους ανθρώπους: την προηγούμενη δημοτική αρχή, με τότε αντιδήμαρχο το σημερινό δήμαρχο και ένα δημοτικό συμβούλιο που μπορεί βάσει πλειοψηφίας να περνά ό,τι θέλει».

«Το κάνουμε για τα παιδιά», λέει ο δήμαρχος

Ο κ. Βαΐτσης υποστηρίζει ότι το έργο απευθύνεται πρωτίστως στις οικογένειες της περιοχής και δευτερευόντως σε επισκέπτες, είτε πρώην Τζουμερκιώτες είτε τουρίστες: «Θέλαμε να φτιάξουμε ένα πάρκο με δραστηριότητες για όλη την οικογένεια, περίπου όπως έκαναν πριν δεκαετίες οι Μετσοβίτες με το χιονοδρομικό του Προφήτη Ηλια. Ψάχναμε έναν τρόπο να έρχονται στη Στρογγούλα οι γονείς να πιουν τον καφέ τους και τα παιδιά τους δίπλα να έχουν με κάτι να απασχοληθούν. Η οδική πρόσβαση είναι ήδη εξασφαλισμένη λόγω του καταφυγίου.

» Ξέρετε, τα παιδιά της περιοχής μας στερούνται πολλών δραστηριοτήτων. Τα κατεβάζουμε στα Γιάννενα, μιάμιση ώρα πήγαινε, μιάμιση ώρα έλα, για να κάνουν μια δραστηριότητα. Γιατί σε άλλα χωριά, όπως στο Ανήλιο, να υπάρχουν δραστηριότητες για να απασχολούνται τα παιδιά και εδώ τίποτα;».

 

Το Παρατηρητήριο απορρίπτει τους ισχυρισμούς του δημάρχου: «Θα μπορούσε αντί για το πάρκο χιονιού να φτιαχτεί στο ίδιο σημείο μία ήπια υποδομή για τοξοβολία, μία λέσχη για σκάκι στο καταφύγιο, μια πίστα αναρρίχησης. Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ένα πέτρινο θέατρο που υπάρχει εκεί και που παραμένει σε κακή κατάσταση. Το ίδιο και κάτι γηπεδάκια πάνω από το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής. Έχει εκεί ένα γηπεδάκι τένις με τσιμέντο αντί για ταρτάν. Γιατί αυτά τα χρήματα δεν δόθηκαν για να μπει έστω ταρτάν, αφού ο δήμαρχος ισχυρίζεται ότι ενδιαφέρεται για την άθληση των παιδιών;».

Σε αναμονή για το φάκελο αδειοδότησης του πάρκου

Πρέπει να σημειωθεί ότι ολόκληρη η οροσειρά των Τζουμέρκων είναι ενταγμένη στο καθεστώς προστασίας που ορίζει το δίκτυο Natura 2000. Ο κ. Βαΐτσης διευκρινίζει ότι το πάρκο χιονιού κατασκευάζεται σε ιδιωτική έκταση του Δήμου στην οποία επιτρέπεται υπό όρους η δόμηση. Προσθέτει ότι είχαν εξασφαλιστεί όλες οι απαραίτητες άδειες ήδη πριν την κατασκευή των εγκαταστάσεων, ώστε να μπορέσει να λάβει και χρηματοδότηση.

Βάσει απόφασης του δημοτικού συμβουλίου στο Δήμου Βορείων Τζουμέρκων από το 2023, φαίνεται πως ιδιώτης παραχώρησε στο Δήμο και επιπλέον έκταση πλάι στο κυρίως εργοτάξιο του έργου. Στο ιδιωτικό συμφωνητικό που υπέγραψαν οι δύο πλευρές, δηλώνεται ότι «κατά την κατασκευή και αποπεράτωση του έργου μεταξύ των δύο εκτάσεων θα κατασκευασθεί με δαπάνες του πρώτου συμβαλλόμενου [σ.σ.: του Δήμου] επί εκτάσεως που πάλι παραχωρεί αζημίως ο δεύτερος συμβαλλόμενος προς όφελος του Δήμου και δημοσίου συμφέροντος δρόμος πλάτους τεσσάρων μέτρων».

Το Παρατηρητήριο έχει καταθέσει αίτημα στο δήμαρχο και το Δήμο, ώστε να παραλάβει αντίγραφο του σχετικού τοπογραφικού, προκειμένου να επιβεβαιώσει το καθεστώς της έκτασης.

Επιπλέον, με email, που βρίσκεται και στη διάθεση της Parallaxi, έχει ζητήσει ήδη από τις 19 Ιουνίου την κοινοποίηση των συμβάσεων που αφορούν το έργο, της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και όλων των αποφάσεων έγκρισης του έργου από το δημοτικό συμβούλιο και τα αρμόδια όργανα του Δήμου. Το αίτημα έχει λάβει αριθμό πρωτοκόλλου, ωστόσο κανένα παραπάνω έγγραφα δεν έχει κατατεθεί ακόμα.

Τέλος, σε επικοινωνία του με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας, το Παρατηρητήριο ενημερώθηκε ότι για το συγκεκριμένο έργο δεν ήταν απαραίτητο να εκδοθεί Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), καθώς αποτελεί μία «ελαφρά κατασκευή» και όχι κανονικό χιονοδρομικό κέντρο.

Κινητοποιήσεις προεξοφλεί το Παρατηρητήριο

Όσοι αντιδρούν στο έργο αμφισβητούν τη διαφάνεια και την εγκυρότητα των διαδικασιών με τις οποίες εγκρίθηκε το έργο. Μεταφέρουν ότι υπάρχει καθεστώς ομερτάς στις τοπικές κοινωνίες, υπό το φόβο κοινωνικής και οικονομικής στοχοποίησης.

«Οι άνθρωποι δεν τοποθετούνται και δεν συζητάνε ανοιχτά το ζήτημα. Ιδιωτικά, όμως, έχουν την ίδια άποψη», μας μεταφέρει το Παρατηρητήριο.

«Οι αντιδράσεις ξεκινούν από μία μειοψηφία, οι οποία αντιδρά και για άλλα έργα που γίνονται στην περιοχή. Δεν θέλουν να έρχονται τουριστικά λεωφορεία, δεν θέλουν να έρχονται τουρίστες με μία κάποια οικονομική δυνατότητα στα Τζουμέρκα. Αυτά τα ακούμε λίγο βερεσέ. Ποιοι είμαστε εμείς να αποκλείσουμε και αυτού του είδους τουρίστες απ’ το να επισκεφθούν τον τόπο;», ανταπαντά ο δήμαρχος.

«Δεν θεωρούμε ότι μπορεί αυτό το έκτρωμα να δικαιολογηθεί υπό το πρόσχημα της προσέλκυσης τουριστών. Δεν γίνεται να χτίζεις ένα προφίλ ως προορισμός πολυτελείας και φυσιολατρείας και να τοποθετείς τέτοιες κατασκευές σε σημεία σαν τη Στρογγούλα. Είναι ένα περιβαλλοντικό τοπόσημο αλλά και ένα κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ανά τους αιώνες αυτή η θέα υπήρξε ανεμπόδιστη, κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ να πάει και να βάλει κάτι μπροστά της. Πρόκειται για τεράστια ασέβεια και θράσος», σχολιάζει το Παρατηρητήριο και προσθέτει: «Ψάξαμε και είδαμε ότι αντίστοιχες εγκαταστάσεις στο εξωτερικό υπάρχουν μόνο σε μεγάλα χιονοδρομικά κέντρα, με σκοπό να μαθαίνουν τα παιδιά τους βασικούς κανόνες του σκι πριν μπουν στις κανονικές πίστες. Εδώ είναι σε ένα λοφάκι μικρής κλίμακας, στο μοναδικό σημείο στα Τζουμέρκα που έχεις την κορυφή της Στρογγούλας σε τόση εγγύτητα, όταν κάθεσαι στο καταφύγιο».

Σε ερώτημα για το αν θα υπάρξουν νομικές ή άλλες αντιδράσεις από το Παρατηρητήριο, δηλώνεται πως: «Θα προχωρησουμε σε γραπτές καταγγελιες και ενστασεις προς τους αρμοδιους φορεις Ελλαδα και Ευρωπη, και όπου μπορούμε θα κινηθούμε νομικά και για την αλλοίωση του τοπίου της Στρογγούλας, με ενστάσεις επ’ αυτού του θεματος και νομικες ενστάσεις ως προς την απόφαση του πρώην και του νυν δημάρχου και των δημοτικών τους συμβουλίων, ως προς την αποφασή τους να δαπανήσουν 1,8 εκ. ευρώ για ένα τέτοιο μεγαλομανές έργο, οταν αλλες αθλητικες υποδομες παραπαίουν ή δεν λειτουργούν, όταν υπάρχουν άλλες πολύ σημαντικές προτεραιότητες που θα έπρεπε να καλυφθούν. Αμφισβητούμε πλήρως τα κριτήρια με τα οποία προσπαθούν διακαώς να δικαιολογήσουν αυτό το έκτρωμα. Θα διερευνήσουμε βαθύτερα και τις αποφάσεις τους και τις εγκρίσεις που πήραν».

Ο κ. Βαΐτσης, σχολιάζοντας τις προθέσεις της συλλογικότητας, διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει περίπτωση να σταματήσει το έργο. «Έχει παραληφθεί από τους υπαλλήλους του Δήμου και έχει πληρωθεί ο εργολάβος. Έχει δοθεί μόνο μια μικρή παράταση για να συνδεθεί το ρεύμα για τον κυλιόμενο τάπητα και για τα κανόνια που παράγουν το χιόνι. Αναμένουμε το επόμενο διάστημα να κλείσει και αυτή η εκκρεμότητα, για να λειτουργήσει το πάρκο».

Να σημειωθεί πως, ήδη από τον Ιούνιο του 2024, ο ανάδοχος είχε ζητήσει παράταση ενός έτους λόγω «λόγω της απουσίας παροχής ύδρευσης και ηλεκτρικού ρεύματος όσο και τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην εφοδιαστική αλυσίδα προμήθειας ορισμένων υλικών».

Σε κάθε περίπτωση, το Παρατηρητήριο θεωρεί ότι το μέλλον του πάρκου χιονιού δεν θα είναι καλό: «Μιλήσαμε με κάποιους ειδικούς του σκι που δεν έχουν σχέση με την περιοχή, άρα έχουν μια κάποια αντικειμενικότητα. Η γνώμη τους είναι ότι οι εγκαταστάσεις θα παρουσιάσουν έντονα σημάδια φθοράς ήδη στα πρώτα δυο τρία χρόνια λειτουργίας, λόγω των καιρικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή. Προς τι δόθηκε, λοιπόν, 1,8 εκ. ευρώ για ένα τέτοιο έργο, που θα καταλήξει και απαξιωμένο;».