Σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας στη Σικελία – Η Ευρώπη αναζητά λύσεις για την κλιματική αλλαγή

Η Σαρδηνία κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξαιτίας της λειψυδρίας.

«Θα διαθέσουμε σημαντικά κονδύλια, ζητάμε τη συνεργασία όλων των δημάρχων και των υπεύθυνων φορέων», δήλωσε η Αλεσάντρα Τόντε, περιφερειάχης της Σαρδηνίας. Το πρόβλημα όμως αφορά ολόκληρη την Ιταλία και κυρίως τις νότιες και κεντρικές περιοχές της χώρας. Χθες το απόγευμα στον Ακράγαντα της Σικελίας, πέντε χιλιάδες άτομα διαδήλωσαν κατά της λειψυδρίας. Τα κύρια συνθήματά τους ήταν «vergogna», ντροπή και «vogliamo subito l’acqua», θέλουμε αμέσως νερό.

Η ιταλική γεωργία έχει γονατίσει. Δεν υπάρχει πλέον διαθέσιμο νερό για να μπορέσουν να ποτιστούν τα χωράφια. Στη Σικελία ειδικοί έφτασαν να προτείνουν να αδειάσουν οι λίμνες απ’ τα ψάρια ώστε να χρησιμοποιηθεί το νερό τους για άμεσες ανάγκες άρδευσης.

Και η Καθολική Εκκλησία με παρεμβάσεις επισκόπων της ζητά να λυθεί το χρόνιο αυτό πρόβλημα. Είναι γνωστό ότι το δίκτυο ύδρευσης είναι «τρύπιο». Χάνει πάνω από το 50% του νερού κατά την μεταφορά από τις πηγές μέχρι τα αστικά κέντρα. Στην Καλαβρία το ποσοστό αυτό αγγίζει το 65%. Υπάρχουν παράλληλα και φαινόμενα αισχροκέρδειας σε ό,τι αφορά τα υδροφόρα στα οποία φέρεται να εμπλέκεται και η μαφία. Σε περιοχές της ανατολικής Σικελίας, η παροχή νερού είναι μειωμένη στο ελάχιστο εδώ και τρεις εβδομάδες.

Στην Απουλία, με πρωτεύουσα το Μπάρι, οι κτηνοτρόφοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν και να μεταφέρουν νερό με κάθε τρόπο για να σώσουν τα ζωντανά τους από βέβαιο θάνατο. Οι βροχοπτώσεις τους τελευταίους πέντε μήνες μειώθηκαν στο ελάχιστο και οι επιπτώσεις για την σοδειά ελαιόλαδου αναμένεται να είναι δραματικές.

Σχεδόν όλοι οι σχολιαστές όμως υπογραμμίζουν ότι τα τεράστια αυτά προβλήματα οφείλονται κυρίως στο ό,τι δεν υπάρχουν αρκετά μακρόπνοα και αναλυτικά σχέδια για την αντιμετώπιση της όλης κατάστασης. Κάθε καλοκαίρι οι διάφορες περιφέρειες και η κυβέρνηση της Ρώμης «ανακαλύπτουν» το πρόβλημα της λειψυδρίας και περιορίζονται συχνά στο να εγκρίνουν κάποιες έκτακτες χρηματοδοτήσεις. Πρόκειται για περιορισμένες, αποσπασματικές βοήθειες, οι οποίες προσφέρουν λίγο οξυγόνο μέχρι να ξαναρχίσουν οι φθινοπωρινές βροχές.

Η ισπανική γεωργία στρέφεται στις νέες τεχνολογίες

Σε ένα παλιό εργοστάσιο της βόρειας Ισπανίας υπάρχει μία καλλιέργεια λυκίσκων, οι οποίοι μεγαλώνουν με τη βοήθεια της τεχνολογίας – με τη χρήση λαμπών LED, οι οποίες ρυθμίζουν τη φωτεινότητα ανάλογα με τις ανάγκες του φυτού. Οι μύκητες, η ζέστη, οι καταιγίδες – τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορούν να βλάψουν τα φυτά. Επιπλέον, οι καλλιεργητές χρησιμοποιούν και ειδικό λίπασμα, το οποίο είναι πολύ πιο αποδοτικό, αλλά και ένα σύστημα κλιματισμού που εξασφαλίζει τη διατήρηση της βέλτιστης θερμοκρασίας. Από το 2025 θα είναι δυνατή η συγκομιδή σε εβδομαδιαία βάση και όχι μία φορά τον χρόνο, όπως συμβαίνει δηλαδή στα χωράφια.

Η ισπανική startup “Ekonoke” εκτιμά πως αυτός ο τρόπος καλλιέργειας σε εσωτερικό χώρο, γνωστός και ως indoor-farming, αποτελεί τη μοναδική πιθανότητα επιβίωσης για ορισμένα αγροτικά προϊόντα. «Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και ο λυκίσκος, ένα από τα απαραίτητα συστατικά της μπίρας», λέει η Ινές Σαγράριο που παρουσιάζει το πρότζεκτ.

Η 50χρονη είναι μία από τους τέσσερις ιδρυτές του πιλοτικού αυτού έργου, το οποίο έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών ζυθοποιών απ’ όλον τον κόσμο. Ειδικά για χώρες όπως η Ισπανία, που υποφέρουν από την κλιματική αλλαγή, το indoor-farming θα μπορούσε να αποτελέσει μονόδρομο, μιας και διασφαλίζει την εξοικονόμηση σημαντικής ποσότητας νερού.

Η Σαγράριο έχει εργαστεί πολλά χρόνια ως σύμβουλος επιχειρήσεων. Και η εκτίμησή της είναι πως οι διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού δεν πρόκειται ποτέ να λειτουργήσουν ξανά όπως πριν από την πανδημία: «Αυτό σχετίζεται και με το τέλος των ορυκτών καυσίμων, αλλά και με τις νέες γεωπολιτικές συγκρούσεις και την κλιματική αλλαγή φυσικά. Γι’ αυτό και οι γεωργικές καλλιέργειες πρέπει να βρίσκονται όλο και πιο κοντά στην παραγωγή και όλα να λειτουργούν μέσα σε μία κυκλική οικονομία», εξηγεί η ειδικός.

Καθώς η Ισπανία δεν θέλει να χάσει τον ρόλο της ως ο «κήπος της Ευρώπης», πολλές περιοχές, όπως η Ανδαλουσία, αναζητούν σε συνεργασία με εταιρείες όπως η Syngenta νέες λύσεις για τις καλλιέργειες προϊόντων – για παράδειγμα με την τεχνική της υδροπονίας. Στόχος είναι να προστατευτούν τα φυτά από τον ολοένα πιο ασταθή και θερμότερο καιρό.

Το indoor-farming είναι ακόμη κάτι καινούργιο στην Ισπανία – αλλά η χρησιμότητά του μάλλον θα είναι καθοριστική. «Παντού υπάρχουν προβλήματα, σε πολλά μέρη οι κλιματικές συνθήκες επιβαρύνουν τις καλλιέργειες και οι συγκομιδές μειώνονται, με αποτέλεσμα οι τιμές διαφόρων βασικών προϊόντων να αυξάνονται συνεχώς», επισημαίνει η Σαγράριο. Η τιμή του ελαιόλαδου παραδείγματος χάριν έχει φτάσει στα 10 ευρώ ανά λίτρο, ενώ αυξήσεις παρατηρήθηκαν φέτος και στις τιμές των πορτοκαλιών.

Κατά το πρώτο μισό του 2024 έβρεξε περισσότερο απ’ ό,τι πέρυσι, «αλλά δεν έχουν καταλάβει ακόμη όλοι οι καταναλωτές και οι αγρότες πως οι καιρικές προγνώσεις και η σαφής διάκριση των εποχών του χρόνου ανήκουν στο παρελθόν. Έτσι, πρέπει να προσαρμοζόμαστε στις συνεχείς διακυμάνσεις του καιρού, αλλά και να προσαρμόζουμε τις καλλιέργειές μας», λέει ο Χουάν Αντόνιο Πόλο, ειδικός τεχνολογίας του International Olive Council της Μαδρίτης.

Η καταλανική εταιρεία παραγωγής τροφίμων Vall Companys, με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των τεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ, καινοτομεί και αυτή με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.

Η εταιρεία έχει ένα αγρόκτημα στη Λιέιδια, το λεγόμενο Farm 5.0, όπου εκτρέφονται 3.300 χοίροι με τη βοήθεια των τεχνολογιών αιχμής. Το βάρος τους μετριέται αυτομάτως την ώρα που τρώνε, ενώ η αναπνοή τους ελέγχεται με ειδικούς αισθητήρες. Έτσι, η εταιρεία ελέγχει διεξοδικά όλα τα στάδια της ζωής των γουρουνιών μέχρι αυτά να φτάσουν στον καταναλωτή. Επίσης, στα γουρούνια δίνεται ειδική τροφή, ώστε αυτά να μην εκκρίνουν πολλά νιτρικά άλατα, τα οποία είναι ζημιογόνα για το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα. Βέβαια, δεν είναι όλα τα αγροκτήματα της εταιρείας όπως το Farm 5.0 – αλλά ο στόχος είναι να έρθουν και τα υπόλοιπα σε αντίστοιχο επίπεδο.

Αυτό που κάνει η Vall Companys το κάνουν και άλλες ισπανικές ανταγωνίστριες εταιρείες, όπως η Campofrío και η El Pozo. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ισπανία έχει καταφέρει μέσα σε λίγα χρόνια να ηγείται στον κλάδο της παραγωγής χοιρινού κρέατος, αλλά και να προσφέρει το κρέας σε φθηνότερες τιμές.

Σύμφωνα με τους ειδικούς οι νέες τεχνολογίες άρδευσης θα κυριαρχήσουν σχεδόν σε όλες τις καλλιέργειες. Ωστόσο το νερό θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόβλημα για τους Ισπανούς, επειδή δεν είναι ακόμη σίγουρο από πού θα βρίσκουν οι καλλιεργητές το απαραίτητο νερό. Οι εγκαταστάσεις αφαλάτωσης παραμένουν ακριβές, οι βροχοπτώσεις γίνονται όλο και πιο απρόβλεπτες και ταυτοχρόνως μειώνεται και η στάθμη των υπογείων υδάτων.

Κατά τον αγρονόμο Ραφαέλ Άλβαρες το βιώσιμο indoor-farming δεν είναι οικονομικά συμφέρον σε μεγάλη κλίμακα. «Επί του παρόντος αυτή η πρακτική έχει νόημα μονάχα για προϊόντα που είναι πιο σπάνια, όπως ο λυκίσκος ή το κακάο. Θα πρέπει να υπάρχει από πίσω μία βιομηχανία, η οποία θα αναλάβει να κάνει τις αρχικές επενδύσεις», εξηγεί ο ειδικός στην DW.

Η Ekonoke πάντως τα έχει καταφέρει, έχοντας βρει έναν οικονομικά ισχυρό πελάτη: τη ζυθοποιία Hijos de Rivera, η οποία παράγει και τη μπίρα Estrella Galicia.

Πηγή: DW