Θα διψάσει και φέτος η Χαλκιδική; Ο αγώνας των δημάρχων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας

Αντιμέτωπη με τη λειψυδρία, αν και με κάπως καλύτερους όρους λόγω βροχοπτώσεων, αναμένεται να βρεθεί και φέτος η Χαλκιδική. Η άνευ προηγουμένου ξηρασία των τελευταίων ετών, η αυξημένη επισκεψιμότητα και οι απαρχαιωμένες υποδομές οδηγούν τα υδατικά αποθέματα στο ναδίρ.

Δεν είναι τυχαίο ότι, τον τελευταίο χρόνο περίπου, οι Δήμοι Κασσάνδρας, Σιθωνίας και Προποντίδας, που συγκεντρώνουν και την πλειοψηφία των τουριστικών ροών της περιοχής, εντάχθηκαν ανά διαστήματα σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, ακριβώς για τη διαχείριση των συνεπειών της λειψυδρίας.

Οι ανάγκες σε νερό είναι μεγάλες και επιτακτικές, όμως η ικανοποίησή τους απαιτεί δύσκολες και δαπανηρές λύσεις. Την ίδια στιγμή, σε κυβερνητικό επίπεδο προωθούνται σημαντικές αλλαγές στη διαχείριση των υδάτων πανελλαδικά, οι οποίες ενδέχεται να ανατρέψουν σχεδιασμούς του παρελθόντος.

Σε αυτές τις συνθήκες και ενώ αναμένουν να ξεκαθαρίσει το τοπίο από πλευράς κυβέρνησης, οι τοπικοί φορείς προσπαθούν να αυξήσουν όπως μπορούν τα διαθέσιμα αποθέματα.

«Αγρότες ή τουρίστες;»: Οι λεπτές ισορροπίες στην κατανομή του νερού

Για μία ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα σε δύο βασικούς πλουτοπαραγωγικούς τομείς, αυτόν του πρωτογενή τομέα και αυτόν του τουρισμού, κάνει λόγο ο δήμαρχος Πολυγύρου, Γιώργος Εμμανουήλ. 

Εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου του συναντάμε τον εύφορο κάμπο της Ορμύλιας, έναν απέραντο ελαιώνα με χιλιάδες δέντρα. Συνολικά σε όλο το Δήμο καλλιεργούνται πάνω από 2 εκ. ελαιόδεντρα. Η πράσινη ελιά είναι βασικότατη πηγή εισοδήματος για όλη την περιοχή, καθότι ο Δήμος είναι από τους πρώτους στις εξαγωγές αυτού του προϊόντος πανελλαδικά. Το 90% των υδατικών πόρων του Δήμου κατευθύνεται στην άρδευση αυτών των καλλιεργούμενων εκτάσεων, με πηγή προέλευσης είτε το απαρχαιωμένο δίκτυο άρδευσης του Δήμου είτε ιδιωτικές γεωτρήσεις, πολλές από τις οποίες είναι παράνομες.

Ο ακριβής αριθμός των παράνομων γεωτρήσεων σε όλο το Νομό παραμένει άγνωστος, όχι όμως και οι επιπτώσεις τους στον υδροφόρο ορίζοντα. Τα τελευταία χρόνια, οι πάμπολλες γεωτρήσεις ενισχύουν το φαινόμενο της υφαλμύρωσης, όπου το θαλασσινό νερό, λόγω της υπεράντλησης του γλυκού νερού, εισχωρεί ευκολότερα στο έδαφος και αχρηστεύει υδάτινες πηγές που ειδάλλως θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τον άνθρωπο.

«Η ύπαρξη παράνομων γεωτρήσεων είναι κάτι που φυσικά γνωρίζουμε, όμως για τον έλεγχό τους δεν έχουμε αρμοδιότητα ως Δήμος», εξηγεί ο κ. Εμμανουήλ και προσθέτει: «Αυτό που μπορούμε και επιβάλλεται να κάνουμε είναι να αναβαθμίσουμε το αρδευτικό δίκτυο, που στο Δήμο μας εντοπίζεται κυρίως στις Δημοτικές Ενότητες Ορμύλιας, Πολυγύρου, Ανθεμούντα και Ζερβοχωρίων. Έχουμε ετοιμάσει μία μελέτη ύψους πάνω από 7,5 εκ. ευρώ και είμαστε σε φάση σύνταξης μιας Προγραμματικής Σύμβασης με την Περιφέρεια, ώστε να συμμετάσχουμε σε πρόσκληση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για έργα αναβάθμισης. Η μελέτη αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων αντλιοστασίων μας, άρδευσης αλλά και ύδρευσης, κάτι που θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας κατά 30% και θα ρίξει άμεσα το κόστος του νερού».

Ερχόμενος στις ανάγκες της ύδρευσης, ο κ. Εμμανουήλ αναφέρει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στο παραλιακό μέτωπο του Δήμου, ειδικά στη Γερακινή και τις Καλύβες, που γνωρίζουν πρωτοφανη ανοικοδόμηση. Ο δήμαρχος λέει: «Την καλοκαιρινή περίοδο, καλούμαστε να εξυπηρετήσουμε πολλαπλάσιο πληθυσμό με δίκτυα μισού αιώνα, φτιαγμένα από αμίαντο. Έχουμε υπολογίσει ότι οι απώλειες νερού ανέρχονται σε 65%, είτε λόγω βλαβών είτε λόγω νεροκλοπής. Έχουμε δηλαδή μεγάλες ποσότητες νερού που αντλούνται μεν αλλά “χάνονται” κάπου στην πορεία και δεν τιμολογούνται. Ο Δήμος μας έχει έτοιμη μελέτη και για την αντικατάσταση των δικτύων, και αναμένουμε να βρεθεί κάποια ενεργή πρόσκληση, για να καταθέσουμε αίτηση χρηματοδότησης».

Ο Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής, επισημαίνει ότι πολλά ξενοδοχεία βασίζουν την ύδρευσή τους σε γεωτρήσεις, προσθέτοντας ότι μιλάμε για νόμιμες εγκαταστάσεις, βάσει των απαραίτητων περιβαλλοντικών αδειών που πρέπει να έχει κάθε μονάδα για να λειτουργεί.

Σε ό,τι αφορά την υπερκατανάλωση νερού από τους τουρίστες, ο κ. Τάσιος δηλώνει: «Παρατηρούνται πράγματι φαινόμενα υπερκατανάλωσης, κυρίως από τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Στα ξενοδοχεία η κατανάλωση νερού είναι πολύ πιο ελεγχόμενη, γιατί οι μονάδες αδειοδοτούνται βάσει συγκεκριμένης δυναμικότητας επισκεπτών και είναι εύκολο να προβλεφθεί το πόσο νερό θα καταναλώνουν. Τα ξενοδοχεία προσπαθούν να έχουν τη βέλτιση εξοικονόμηση νερού, είτε για λόγους κόστους είτε για λόγους καλής εταιρικής εικόνας. Ειδικά στις μεγάλες μονάδες, υπάρχουν περιβαλλοντικά πρότυπα που προσθέτουν μόρια στην κατηγοριοποίηση του ξενοδοχείου, αυξάνοντας τη δυναμική του στην τουριστική αγορά. Τα περιβαλλοντικά στάνταρ μπορούν να επηρεάσουν ακόμα και τα επιτόκια δανεισμού ή την επιλεξιμότητα μίας τουριστικής επιχείρησης που αναζητεί χρηματοδότηση για επενδύσεις».

«Οι ανάγκες ανεβαίνουν, ο υδροφόρος ορίζοντας πέφτει»

Ο Δημήτρης Ζαφείρης, αρμόδιος αντιδήμαρχος για την ύδρευση και την αποχέτευση στο Δήμο Σιθωνίας, μας περιγράφει το… κυνήγι του νερού που συνεπάγεται η έναρξη κάθε καλοκαιρινής σεζόν: «Η Σιθωνία, με την οικοδομική της ανάπτυξη, κυρίως στην περιοχή της Νικήτης, έχει σαν επακόλουθο να τρέχουμε συνεχώς πίσω από μία ανάγκη για επιπλέον νερό. Φέτος υπάρχει ακόμα πιο αυξημένη ανάγκη, αφού προστέθηκαν νέα καταλύματα σε Νικήτη, Άγιο Νικόλαο, Μαρμαρά. Κάθε χρόνο προστίθενται περίπου 600 νέα ρολόγια σε όλο το Δήμο, εκ των οποίων τα μισά μόνο στη Νικήτη. Απ’ την άλλη, σε κάποιες γεωτρήσεις στον Άγιο Νικόλαο και στη Νικήτη η στάθμη πριν μερικά χρόνια ήταν στα 100 μέτρα και τώρα είναι είναι στα 140. Οι ανάγκες ανεβαίνουν συνεχώς, ο υδροφόρος ορίζοντας πέφτει».

Αυτό το ιδιαίτερο «κυνήγι θησαυρού» δεν είναι ούτε φτηνό ούτε πάντα πετυχημένο. Προκειμένου να διανοιχτεί μία γεώτρηση, ο Δήμος πρέπει να συνεργαστεί με εξειδικευμένους γεωτρυπανιστές και μελετητές που ξέρουν καλά τα ρήγματα της περιοχής και μπορούν να υποδείξουν που υπάρχει —μάλλον— νερό. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου γίνεται ανόρυξη μιας γεώτρησης, αλλά νερό δεν βρίσκεται τελικά.

Φέτος το χειμώνα και την άνοιξη οι βροχές ήταν περισσότερες συγκριτικά με πέρυσι, κάτι που δημιούργησε ελπίδες για ανάταξη του υδροφόρου ορίζοντα. Αυτό έγινε, όχι όμως στο βαθμό που ήλπιζαν οι ιθύνοντες.

Ο κ. Τάσιος σχολιάζει: «Φέτος, μέχρι και τις 15 Ιουνίου η κατάσταση ως προς την υδροδότηση κύλησε ομαλά, αφενός λόγω των αυξημένων βροχοπτώσεων, αφετέρου λόγω του ότι ο όγκος επισκεπτών στη Χαλκιδική δεν ήταν μέχρι στιγμής τέτοιος που να οδηγήσει σε υπέρβαση των αποθεμάτων. Είναι πολύ σημαντικό το ότι φέτος η άρδευση στις καλλιέργειες ξεκίνησε αρχές του καλοκαιριού, λόγω των βροχών, ενώ πέρσι είχε ξεκινήσει αναγκαστικά από τον Απρίλιο. Αναγκαστικά σημειώθηκαν πολλές διακοπές στην υδροδότηση, λόγω παλαιότητας των δικτύων αλλά και υπεράντλησης, με επίκεντρο το Δήμο Κασσάνδρας, σημεία του Δήμου Σιθωνίας, το Δήμο Πολυγύρου και κάποιες περιοχές του Δήμου Αριστοτέλη».

Ο κ. Εμμανουήλ συμφωνεί ότι οι βροχοπτώσεις έδωσαν μία ανάσα, όμως λείπουν οι κρίσιμες υποδομές, όπως φράγματα και λιμνοδεξαμενές, που θα επέτρεπαν την πλήρη αξιοποίησή τους. «Μόνο στο Δήμο Πολυγύρου, υπολογίσαμε ότι το κόστος για τα απαραίτητα έργα που θα λύσουν το πρόβλημα της λειψυδρίας ανέρχεται σε 30 εκ. ευρώ. Πέρα από την εύρεση των χρημάτων, αν βάλουμε στην εξίσωση και τις γνωστές δυσκολίες με τις δημοπρασίες και τις αδειοδοτήσεις των δημόσιων έργων στην Ελλάδα, καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για κάτι πολύ δύσκολο».

Στο Δήμο Σιθωνίας, έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες μελέτες για τη δημιουργία δύο ταμιευτήρων που θα αποθηκεύουν βρόχινο νερό αλλά και κάποια πολύτιμα αποθέματα που πηγάζουν από το Χολομώντα. Η χωροθέτησή τους θα γίνει στον Τριπόταμο, στην περιοχή του Νέου Μαρμαρά, και στα Πριόνια, στην περιοχή της Βουρβουρούς. Σε τροχιά ολοκλήρωσης είναι η μελέτη και για έναν τρίτο ταμιευτήρα στην περιοχή της Σάρτης. Το νερό αυτό θα μαζεύεται, θα διυλίζεται και έπειτα θα καταλήγει στα δίκτυα των χωριών, ρίχνοντας έτσι και το κόστος της ύδρευσής τους, που είναι μεγάλο λόγω των γεωτρήσεων. Φυσικά, μέχρι να ολοκληρωθούν τα έργα θα περάσουν πολλά καλοκαίρια ακόμα, με τις γεωτρήσεις να κυριαρχούν.

«Πράγματι, η άνοιξη ήταν κάπως καλύτερη από άποψη βροχών και ευελπιστούσαμε ότι θα ισορροπούσε λίγο το πράγμα. Δυστυχώς αυτό δεν έγινε. Τα στατιστικά μας δείχνουν ότι οι βροχές δεν βοήθησαν όσο νομίζαμε στο να καλυφθεί η ζημιά στον υδροφόρο ορίζοντα από τις αλλεπάλληλες γεωτρήσεις», ενημερώνει ο κ. Ζαφείρης.

Τεχνολογίες ακριβές —αλλά πιθανόν αναγκαίες

Πέρα από την αξιοποίηση του βρόχινου νερού, δύο άλλες παραγνωρισμένες πηγές νερού στη Χαλκιδική είναι οι τεχνολογίες προηγμένης επεξεργασίας λυμάτων και αφαλάτωσης.

Να σημειωθεί ότι ο καθαρισμός των λυμάτων μπορεί να γίνει σε τρία στάδια: στο πρώτο στάδιο αφαιρούνται σε μεγάλο ποσοστό τα στερεά και τα αιωρούμενα στερεά απόβλητα των λυμάτων. Στο δεύτερο στάδιο απομακρύνεται η διαλυμένη οργανική ύλη που δεν καταφέρνει να αφαιρεθεί σε πρώτο βαθμό. Στο τρίτο στάδιο, η απομάκρυνση ακαθαρσιών μπορεί να φτάσει ως και 99% και ταυτόχρονα να παραχθεί μία ικανή ποσότητα νερού κατάλληλου μέχρι και για πόση. 

Ο κ. Τάσιος μεταφέρει: «Πολλά ξενοδοχεία διαθέτουν πια δικό τους βιολογικό καθαρισμό, ώστε να περνουν τα λύματά τους από τριτοβάθμια επεξεργασία και να ποτίζουν με αυτά τις εκτάσεις πρασίνου που διαθέτουν».

Η τριτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων θα μπορούσε δυνητικά να εφαρμοστεί και σε επίπεδο αυτοδιοίκησης, για να καλυφθούν κυρίως οι μεγάλες αρδευτικές του Νομού. Όμως, η σχετική τεχνολογία απαιτεί πολλά χρήματα και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό, πράγματα που οι περισσότεροι Δήμοι δεν διαθέτουν.

Τα τελευταία χρόνια, στη συζήτηση έχει μπει έντονα και η τεχνολογία της αφαλάτωσης. Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουήλ, αυτήν τη στιγμή ετοιμάζεται από το Δήμο Πολυγύρου μελέτη για μονάδα αφαλάτωσης, που θα εξυπηρετεί τους παραλιακούς οικισμούς. Όμως, «αγκάθι» για την εφαρμογή της είναι το μεγάλο ενεργειακό κόστος. Ο κ. Εμμανουήλ υποστηρίζει ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί με την κατασκευή κάποιου φωτοβολταϊκού πάρκου από το Δήμο Πολυγύρου. Όμως, το νομοθετικό πλαίσιο δεν βοηθά ιδιαίτερα. Οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ τον Δήμων δεν έχουν προτεραιότητα έναντι των ιδιωτών στη σύνδεση με το δίκτυο διανομής, το οποίο είναι κορεσμένο και υπάρχουν μεγάλες αναμονές για νέες συνδέσεις.

Ο κ. Τάσιος επιβεβαιώνει ότι η αφαλάτωση είναι κάτι που συζητιέται πλέον μεταξύ αυτοδιοικητικών και επαγγελματιών της Χαλκιδικής, αφού υπάρχει ήδη και το παράδειγμα της νησιωτικής Ελλάδας και άλλων περιοχών της Μεσογείου. Διευκρινίζει δε ότι μέχρι στιγμής προκρίνονται κυρίως λύσεις αφαλάτωσης όχι απευθείας από τη θάλασσα, όπου το κόστος είναι μεγάλο, αλλά από υφάλμυρες γεωτρήσεις.

«Η αφαλάτωση είναι κάτι στο οποίο μπορεί να φτάσουμε, αν και δεν θέλουμε ιδιαίτερα», παραδέχεται ο κ. Ζαφείρης. «Μπορεί να δώσει κάποια λύση, όμως το νερό θα είναι πολύ ακριβό και περιβαλλοντικά επιβαρυντικό. Είχε υπάρξει ένα πρόγραμμα αφαλάτωσης για τη Νικήτη, όμως εντέλει κρίθηκε μη επιλέξιμο για χρηματοδότηση και δεν προχώρησε».

Σε αναμονή για συγχωνεύσεις και διαχειριστική επάρκεια

Τους τελευταίους μήνες, κυοφορείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μία σειρά μεταρρυθμίσεων, με σκοπό την αναδιάρθρωση των φορέων που είναι υπεύθυνοι για την ύδρευση και την αποχέτευση και παράλληλα τη δρομολόγηση των απαραίτητων σχετικών έργων.

Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη του προηγούμενου έτους, το Υπουργείο είχε θέσει αρχικά ζήτημα αναγκαστικής συγχώνευσης πολλών Δημοτικών Επιχειρήσεων, ωστόσο μετά από αντιδράσεις της αυτοδιοίκησης, στράφηκε στη λογική των οικειοθελών συγχωνεύσεων από τις ίδιες τις ΔΕΥΑ, δίνοντας οικονομικά κίνητρα. Το σχετικό νομοσχέδιο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Φεβρουάριο, και έκτοτε δεν υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα για την ψήφισή του.

Αντιθέτως, το δρόμο του για το κοινοβούλιο πήρε νομοσχέδιο για την παραγωγή βιομεθανίου-υδρογόνου, το οποίο όμως περιλαμβάνει διατάξεις και για το ζήτημα της λειψυδρίας. Συγκεκριμένα, με ρύθμιση που εισάγεται, θα μπορούν πλέον η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ να αναθέτουν έργα, μελέτες ή υπηρεσίες που αφορούν κρίσιμες υποδομές για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. 

Η σχετική ρύθμιση έχει προφανώς τραβήξει το ενδιαφέρον των δημάρχων και στη Χαλκιδική, λόγω της εγγύτητάς της με τη Θεσσαλονίκη και άρα το δίκτυο της ΕΥΑΘ. Όσο για το θέμα των οικειοθελών συνενώσεων, τηρείται επίσης στάση αναμονής.

Ο κ. Τάσιος σχολιάζει για τις δρομολογούμενες μεταρρυθμίσεις: «Η κυβέρνηση φαίνεται να κατευθύνεται σε μια λογική κεντρικοποίησης της διάθεσης και της διαχείρισης των υδάτων. Αναμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί το ζήτημα για τη Χαλκιδική. Στην περίπτωσή μας, ίσως οι συνενώσεις να είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Μόνο με ένα μεγάλο εταιρικό σχήμα θα μπορεί να διασφαλίσει ότι όλες οι περιοχές της Χαλκιδικής θα έχουν το ίδιο νερό και ότι θα υπάρχουν κονδύλια και υποδομές ώστε να φτάνει νερό στη Χαλκιδική απ’ όπου χρειαστεί. Αυτά είναι πράγματα που δεν μπορούν χρηματοδοτικά να τα καλύψουν οι Δήμοι».

«Παλιότερα, οι δήμαρχοι του Νομού είχαμε κάνει κάποιες συζητήσεις και με τον πρώην Υπουργό Περιβάλλοντος, τον κ. Σκυλακάκη», μεταφέρει ο κ. Εμμανουήλ. «Αν τελικά η Χαλκιδική μπει κάτω από την ομπρέλα της ΕΥΑΘ ή αν φτιαχτεί μία εντελώς νέα εταιρεία για την περιοχή μας, με τη συμμετοχή των Δήμων, θα πρέπει να επιλυθούν αρκετά ζητήματα. Ένα ζήτημα είναι το πώς θα εξασφαλιστεί η κοινή οικονομική διαχείριση και τιμολόγηση, από τη στιγμή που κάθε Δήμος έχει δικό του ταμείο και τιμολογιακή πολιτική. Ένα άλλο πρόβλημα θα είναι η κοινή διαχείριση των δικτύων. Μόνο ο Δήμος Πολυγύρου έχει 27 οικισμούς και καθένας έχει δικό του δίκτυο ύδρευσης, που το κληρονόμησε από την εποχή που υπήρχαν ακόμα οι τοπικές Κοινότητες. Αν δεν απαντηθούν όλα αυτά, θα είναι πολύ δύσκολο να πάμε σε συγχωνεύσεις».

Ένας τρίτος παράγοντας που προβληματίζει τους αιρετούς είναι η εξασφάλιση της λεγόμενης διαχειριστικής επάρκειας από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Βάσει νόμου, η Αρχή είναι αρμόδια να πιστοποιεί ότι όλοι οι φορείς που παρέχουν υπηρεσίες στους τομείς ενδιαφέροντός της διαθέτουν τους οικονομικούς, τεχνικούς και ανθρώπινους πόρους για να εκτελούν τα καθήκοντά τους.

Στον τομέα των Υδάτων, από τους 280 σχετικούς φορείς ανά την Ελλάδα διαχειριστική επάρκεια έλαβαν… οι 15. Ανάμεσα σε αυτούς κανένας της Χαλκιδικής. Η έλλειψη της σχετικής πιστοποίησης ενδέχεται να αποτελέσει εμπόδιο στην ένταξη των Δήμων σε χρηματοδοτικά προγράμματα και να αποκλείσει σημαντικές πηγές χρηματοδότησης.

Φράγμα Χαβρία: «Ήμουνα νιος και γέρασα»

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό έργο, που υπολογίζεται ότι θα εξασφαλίζει νερό για πάνω από το 30% της Χαλκιδικής, είναι το φράγμα στον ποταμό Χαβρία, τον μεγαλύτερο της Χαλκιδικής, που πηγάζει από τον Χολομώντα. Το έργο σχεδιάστηκε με δυναμικότητα 55.000 λίτρων τη μέρα και εκτός από το ίδιο το φράγμα περιλαμβάνει εξωτερικά δίκτυα συνολικού μήκους 62 χλμ., δεξαμενές και αντλιοστάσια.

Το έργο συζητιέται για δεκαετίες, όμως η έλλειψη πολιτικής βούλησης —παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις— φαίνεται να το οδηγεί στις ελληνικές καλένδες. Αιτία για αυτό οι μεγάλες ανατιμήσεις στα οικοδομικά υλικά, που εκτόξευσαν τον προϋπολογισμο και απομάκρυναν τις ενδιαφερόμενες εταιρείες. Έτσι, ο διαγωνισμός ΣΔΙΤ που προκήρυξε το ΥΠΕΝ το 2020 κηρύχθηκε άγονος το 2023.

«Το φράγμα μού θυμίζει την παροιμία “Ήμουνα νιος και γέρασα”. Θεωρώ ότι δεν υπήρξε ποτέ ισχυρή πολιτική βούληση από την κεντρική κυβέρνηση. Μολονότι είναι ένα έργο υπερτοπικής σημασίας, δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως τέτοιο. Όσο και αν το θέλουμε οι Δήμοι ή η Περιφέρεια, αν η κεντρική διοίκηση δεν το βάλει κάτω να βρει σοβαρή χρηματοδότηση, δεν νομίζω ότι μπορεί να προχωρήσει», υποστηρίζει ο κ. Εμμανουήλ. Μεταφέρει ότι από την πάνω πλευρά του φράγματος, όπου θα συγκεντρώνονται τα νερά για να πάνε στον ταμιευτήρα, υπάρχουν εννιά οικισμοί που τα λύματά τους πηγαίνουν στα ρέματα. Από την κάτω πλευρά απλώνεται ο κάμπος της Ορμύλιας, που βασίζεται σε γεωτρήσεις οι οποίες θα πρέπει να καταργηθούν και να κατασκευαστεί αρδευτικό δίκτυο. «Πέρα από όλα αυτά, θα απαιτηθούν δίκτυα διανομής και μονάδα επεξεργασίας. Όλα αυτά τα έργα, μαζί με το ίδιο το φράγμα, ξεπερνούν τα 300 εκ. ευρώ», τονίζει.

Πάντως, η λειψυδρία πιέζει πλέον ασφυκτικά και δεν πρόκειται να συγκινηθεί από τους αργούς ρυθμούς της ελληνικής διοίκησης. Σε μελέτη της Deloitte τον περασμένο Μάιο, η Ελλάδα καταγράφηκε στη 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας. «Δυστυχώς φαίνεται ότι το πρόβλημα το πήραμε αργά χαμπάρι. Πρέπει άμεσα να προωθηθεί ένα ολιστικό πλαίσιο στη Χαλκιδική, που θα περιλαμβάνει πολλά μικρά και φτηνότερα φράγματα, τα οποία θα εμπλουτίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα, μαζί μονάδες τριτοβάθμιας επεξεργασίας λυμάτων και φυσικά αντικαταστήσεις των παλιών δικτύων, για να περιοριστούν όσο γίνεται οι απώλειες», λέει ο δήμαρχος Πολυγύρου.

Ο κ. Ζαφείρης συμπληρώνει ότι «Στη Χαλκιδική, όπως και πολλές άλλες περιοχές της χώρας, δεν έχει ληφθεί υπόψη η φέρουσα ικανότητα, δηλαδή το πόσους τουρίστες μπορούμε να εξυπηρετήσουμε με τις υποδομές που έχουμε. Όσο δεν γίνεται αυτό, υπάρχει κίνδυνος να βρεθούμε μπροστά σε καταστάσεις μη αναστρέψιμες: να δυσφημιστεί ο τόπος μας επειδή δεν έχει νερό ή επειδή δεν μπορεί να επεξεργαστεί τα λύματά του. Πρέπει να μπει σε σοβαρή βάση το θέμα με όλους τους φορείς και να υπάρξουν γρήγορες κινήσεις».

Αντιπεριφερειάρχης Χαλκιδικής: «Το πρόβλημα είναι σημαντικό, συμβάλλουμε με τους τρόπους που μπορούμε»

Πριν μία εβδομάδα περίπου, η αντιπεριφερειάρχης Χαλκιδικής, Αικατερίνη Ζωγράφου, τοποθετήθηκε για τη λειψυδρία στη Χαλκιδική, μιλώντας στην ειδική συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας για την λογοδοσία της περιφερειακής αρχής. Σε αυτήν, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ολόκληρος ο Νομός, ενώ αναφέρθηκε και στο φράγμα του Χαβρία, ενημερώνοντας ότι το τέθηκε σαν ζήτημα σε πρόσφατη επίσκεψη αντιπροσωπείας της Περιφέρειας στο Υπουργείο Οικονομικών.

Μιλώντας στην Parallaxi, η κ. Ζωγράφου σχολιάζει ότι η Περιφέρεια δεν έχει αρμοδιότητα σε ζητήματα ύδρευσης και άρδευσης, αλλά στους καθαρισμούς ρεμάτων, στις μελέτες για αντιπλημμυρικά έργα και στις εντάξεις σχετικών έργων των Δήμων στο ΕΣΠΑ. Ωστόσο, λειτουργώντας γνωμοδοτικά, προτείνει μία σειρά έργων που θα πρέπει να δρομολογηθούν από τους αρμόδιους φορείς. Αυτά περιλαμβάνουν το φράγμα του Χαβρία, ένα ακόμα φράγμα στα Πετρένια, έναν ταμιευτήρα νερού κοντά στα μεταλλεία της Ελληνικός Χρυσός, ταμιευτήρες, μικροφράγματα και λιμνοδεξαμενές κατά μήκος του Ολύνθιου ποταμού και στον ορεινό όγκο της Χαλκιδικής, την επεξεργασία λυμάτων των ελαιοτριβείων και τη χρήση τους για άρδευση, καθώς και την υποχρεωτική ενσωμάτωση μονάδας αφαλάτωσης στα επενδυτικά σχέδια των τουριστικών μονάδων άνω των 100 δωματίων που επιθυμούν να αναπτυχθούν κοντά στη θάλασσα.

Κλείνοντας, αναφέρει ότι «Είχαμε αλλεπάλληλες συναντήσεις με τον κ. Παπαθανάση, τον αναπληρωτή υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Σε αυτές υπήρξε η δέσμευση ότι το φράγμα του Χαβρία είναι έργο πρώτης προτεραιότητας, αλλά οφείλω να πω ότι ακόμα δεν έχει γίνει κάποια κίνηση από την κυβέρνηση, ώστε να λυθεί το πρόβλημα με τη χρηματοδότηση. Στο ΕΣΠΑ δεν υπάρχει οικονομικό περιθώριο να ενταχθεί, καθώς έχουν ενταχθεί άλλα σημαντικά project, όπως τα αντιπλημμυρικά έργα στην Ολυμπιάδα. Παράλληλα, ετοιμαζόμαστε να εντάξουμε σημαντικά εγγειοβελτιωτικά έργα για την περιοχή της Χαλκιδικής σε πρόγραμμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, μαζί με ορεινά υδρονομικά έργα, κατ’ αντιστοιχία αυτών που είναι σε εξέλιξη στη Θεσσαλία».

*Σημείωση του συντάκτη: Οι πληροφορίες περί παράνομων γεωτρήσεων σε γνώση των Αρχών αποδόθηκαν λανθασμένα στο δήμαρχο Πολυγύρου, κ. Εμμανουήλ. Προέρχονται από άλλες πηγές του ρεπορτάζ μας, οι οποίες επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.