Γυναίκες από το Ιράν: Εκεί που καταπατάται κάθε ανθρώπινο δικαίωμα

Έχουν χυθεί τόνοι μελάνι για τις ανισότητες στις σχέσεις αντρών και γυναικών. Για το πόσο πατριαρχική είναι η κοινωνία, για την καταπίεση της θηλυκότητας, τα ταμπού, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που επιβιώνουν μέχρι και σήμερα βαθιά ριζωμένες στους αιώνες. Το θετικό είναι πως η μακρά πορεία των διεκδικήσεων του φεμινιστικού κινήματος, οι κοινωνικές αναταράξεις, επέφεραν μεγάλες αλλαγές τα τελευταία χρόνια και κυρίως ολοένα και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της σημασίας των δικαιωμάτων του σεβασμού και της ισότητας. Και αν ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και πολλά μένουν να γίνουν στην Ευρώπη, σε θεοκρατικές χώρες όπως το Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν φαίνεται όχι απλά να μην αλλάζει τίποτα αλλά να είναι ολοένα και πιο επικίνδυνο να είσαι γυναίκα.

240 εκατομμύρια θεάσεις φαίνεται να έχει το βίντεο που δείχνει τον Τζαλάλ να πυροβολεί την αδελφή του Μπάνο Μπίμπι η οποία κατηγορήθηκε για μοιχεία. Δεκάδες παρόμοια «εγκλήματα τιμής» όπως ονομάζονται διαπράττονται κάθε χρόνο στο Πακιστάν, το Αφγανιστάν και το Ιράν χωρίς να παρεμβαίνει η δικαιοσύνη και χωρίς ποτέ να τιμωρούνται οι δράστες διότι η ζωή των γυναικών δεν έχει καμία απολύτως αξία και βρίσκεται στα χέρια του πατέρα, του αδελφού ή του συζύγου.

Αν και στο Πακιστάν διαπράττονται κάθε χρόνο εκατοντάδες «εγκλήματα τιμής», συχνά χωρίς την παρέμβαση της δικαιοσύνης για την τιμωρία των δραστών, το βίντεο που δείχνει μία γυναίκα και έναν άνδρα, που κατηγορήθηκαν για μοιχεία, να μεταφέρονται στην έρημο από μια ομάδα ανδρών και να δολοφονούνται έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Ήταν μια από τις λίγες φορές που η κυβέρνηση του Πακιστάν καταδίκασε το έγκλημα και αυτό σύμφωνα με μαρτυρίες δεν θα συνέβαινε αν δεν είχε πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις λόγω της διαρροής του οπτικοακουστικού υλικού. Ενώ τα εγκλήματα τιμής είναι παράνομα από το 2016 στη χώρα, ωστόσο τα τοπικά συμβούλια της κάθε φυλής σε απομακρυσμένες και απομονωμένες επαρχίες λειτουργούν εκτός νόμου, χωρίς να συλλαμβάνονται.

Αντίστοιχα, στο Ιράν το χιτζάμπ και η πλήρης κάλυψη του σώματος ξεκινάει από τα 5 έτη και γίνεται υποχρεωτικό από τα 9 με τις γυναίκες να μην έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης στον δημόσιο χώρο. Απαγορεύεται να συνομιλούν με άντρες, να έχουν κοινωνική ζωή, ενώ ο πατέρας ή ο σύζυγος είναι αυτός που εγκρίνει με γραπτή άδεια οποιοδήποτε θέμα τις αφορά χωρίς να έχουν καμία δικαιοδοσία να αντιδράσουν ή να πουν τη γνώμη τους.

Η ζωή για τις γυναίκες και τους νέους είναι καταδικασμένη στο Ιράν. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που επιθυμούν να ξεφύγουν από τον ασφυκτικό κλοιό της χώρας τους, μιας και κινδυνεύουν να χάσουν ακόμα και τη ζωή τους αν δεν υπακούσουν στους παράλογους θρησκευτικούς κανόνες και τις εντολές των αντρών.

Η Κ.Ρ είναι από τις λίγες γυναίκες που κατάφερε να δραπετεύσει από την χώρα πριν από μερικούς μήνες και να φτάσει στη Θεσσαλονίκη. Με την βοήθεια του νομικού τμήματος του SolidarityNow προετοιμάστηκε για την συνέντευξη της και κατάφερε να λάβει άσυλο. Είναι για πρώτη φορά χαρούμενη γιατί νιώθει πραγματικά ελεύθερη. Ο στόχος της είναι να φτιάξει τη ζωή της στην Ελλάδα και να μπορέσει να φέρει τη μητέρα της για να τη σώσει από την σκληρή καθημερινότητα που βιώνει.

«Γεννήθηκα στο Ιράν και θυμάμαι μια δύσκολη και τραυματική παιδική ηλικία γιατί οι γονείς μου αποφάσισαν να χωρίσουν όταν ήμουν δύο ετών. Στη χώρα μας, όταν ένα ζευγάρι χωρίσει και τα παιδιά είναι μέχρι την ηλικία των επτά ετών, η μητέρα κρατάει τα παιδιά, μετά ο πατέρας έχει το δικαίωμα να τα διεκδικήσει και να τα πάρει αυτός, χωρίς η μητέρα να έχει κανένα απολύτως δικαίωμα. Έτσι για πολλούς μήνες οι γονείς μου αντιδικούσαν στα δικαστήρια. Ο πατέρας μου παντρεύτηκε ξανά και η δεύτερη γυναίκα του δεν με ήθελε, όμως εγώ αποτελούσα τον μοναδικό τρόπο για τον πατέρα μου να τιμωρεί την μητέρα μου και να της δημιουργεί προβλήματα και αυτό ήταν πολύ άσχημο για εμένα γιατί ένιωθα ότι είμαι το πρόβλημα μεταξύ τους. Ανάμεσα σε όλα τα άλλα υπάρχει και το έθιμο της προίκας, της εξαγοράς.

Για να παντρευτείς μια γυναίκα θα πρέπει να δώσεις χρήματα. Ακόμα και αν δεν τα έχεις, θεωρείται ότι τα χρωστάς. Οπότε ο πατέρας μου για να χωρίσει με τη μητέρα μου θα έπρεπε να της δώσει αυτό το ποσό. Και έτσι συμφωνήσαν στο δικαστήριο πως δεν θα πάρει τα χρήματα, και ως αντάλλαγμα, θα μπορούσε να πάρει εμένα».

Η μητέρα άλλαξε πόλη, άλλαξε διεύθυνση κατοικίας και το τηλέφωνο της, ώστε να χαθούν τα ίχνη της. Μετά από καιρό κάποιος βρήκε τη διεύθυνση εργασίας της και ο πατέρας επέστρεψε για να πάρει πίσω την κόρη του. Είχαν συνεχώς αυτό το πρόβλημα και ζούσαν κυνηγημένες. Η μητέρα ήταν υποστηρικτική στις σπουδές της, βοήθησε στα έξοδα, ενώ ο πατέρας θεωρούσε πως δεν χρειάζεται να προχωρήσει παραπέρα και για ένα κορίτσι ήταν ήδη υπεραρκετό ότι μπήκε στο πανεπιστήμιο.

«Δεν είναι μόνο τα χρήματα, είναι ο τρόπος που κάποιος σε κάνει να νιώθεις πως πραγματικά σε υποστηρίζει, ότι είναι εκεί για εσένα και για τις επιλογές σου. Δεν είχα ποτέ αυτήν την υποστήριξη. Ο πατέρας μου δε με θεώρησε ποτέ ισότιμο παιδί σε σχέση με αυτά που απέκτησε από τη δεύτερη γυναίκα του.»

Για να μπορέσει να πληρώσει το πτυχίο και το μεταπτυχιακό για να ολοκληρώσει τις σπουδές της, η Κ.Ρ έκανε διάφορες δουλειές μέχρι που την προσέλαβαν στο Ινστιτούτο από το οποίο αποφοίτησε. Οι σπουδές για ένα κορίτσι στο Ιράν είναι από μόνο του μια πρόκληση. Θα πρέπει να φοράει το χιτζάμπ καθημερινά και ενδυματολογικά να μη φαίνεται κανένα σημείο του σώματος.

«Ακούγαμε συχνά για τα εγκλήματα τιμής, λόγω του χιτζάμπ ή γιατί κάποια κοπέλα μίλησε σε έναν άντρα. Κανείς δεν ενδιαφερόταν αν ένας πατέρας ή ο σύζυγος σκοτώσει τη γυναίκα του. Ο πατέρας μου χτυπούσε συνέχεια τη μητέρα μου με τη ζώνη και αυτό εξακολουθεί να κάνει και με τη δεύτερη σύζυγο του γιατί αυτό θεωρείται κανονικότητα. Μέχρι να παντρευτείς είσαι κτήμα του πατέρα σου και όταν παντρευτείς του άντρα σου. Δεν μπορείς σαν γυναίκα να κάνεις τίποτα μόνη σου. Για να βγάλεις ταυτότητα χρειάζεσαι την υπογραφή του. Για οτιδήποτε αποφασίσεις να κάνεις χρειάζεσαι την έγκρισή του. Δεν υπάρχει ανεξαρτησία, ελευθερία επιλογών και έκφρασης».

Το 2016 ξεκίνησε να διδάσκει στο Ινστιτούτο. Ένας καθηγητής την σύστησε σε μια εταιρία και δούλεψε ως μεταφράστρια και αργότερα ασχολήθηκε και με τη φωτογραφία. Στη σχολή ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τον Χριστιανισμό. Ένιωσε πως ο Χριστός δεν είναι θεός τιμωρός και στον Χριστιανισμό υπάρχει η έννοια της συγχώρεσης, της αγάπης. Της έκανε εντύπωση που υπάρχει θρησκεία που δεν βασίζεται στην τιμωρία. Γνωρίζει πως οι άνθρωποι είναι αυτοί που αλλοιώνουν την έννοια της πίστης και την κάνουν όπλο για να χειραγωγούν το πλήθος, στον Χριστιανισμό όμως ένιωσε πως ο θεός είναι πιο κοντά στον άνθρωπο και αποφάσισε να τον ασπαστεί. Πολλοί κάτοικοι του Ιράν νιώθουν πλέον αντί για αγάπη και σεβασμό, μίσος για τη θρησκεία τους επειδή τους τιμωρεί αντί να τους βοηθάει στη ζωή τους. Κάθε επανάσταση από μεριάς του λαού καταπνίγεται με τη βία και τα εύκολα θύματα στα οποία ξεσπούν την οργή τους είναι οι γυναίκες.

«Όταν με έπιασε ο πατέρας μου να κάνω τον σταυρό μου και να κρατάω μια εικόνα του Χριστού με χτύπησε πολύ άσχημα. Θέλησε να με παντρέψει με έναν άντρα στην ηλικία του που είχε ήδη άλλες δύο γυναίκες για να ασπαστώ και πάλι το Ισλάμ. Δεν ήξερα αν την επόμενη ημέρα θα είμαι ζωντανή και ποιο το μέλλον που μου επιφυλάσσουν. Φίλοι μου κατάφεραν να με κρύψουν στο σπίτι τους, αλλά μετά από 4-5 μήνες ο πατέρας μου με αναζητούσε και κατάφερε να μάθει που είμαι. Έπρεπε να φύγω, με έκρυψαν στο ταξί του πατέρα ενός φίλου για να βρω τη μητέρα μου. Αυτή ήταν που πλήρωσε πολλά χρήματα για να καταφέρω να πάρω τουριστική βίζα και να φύγω για την Ελλάδα όπου έμεναν ήδη κάποιοι φίλοι μου».

Στη Θεσσαλονίκη ένιωσε από την πρώτη στιγμή ασφάλεια, βρήκε ανθρώπους που μπορούσαν να τη βοηθήσουν πραγματικά. Μετά από προτροπή ενός φίλου που είναι και αυτός ωφελούμενος του κέντρου απευθύνθηκε στο νομικό τμήμα του SolidarityNow, στο Κέντρο Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης για να μπορέσει να τακτοποιήσει τα έγγραφα της και να αιτηθεί άσυλο. Πράγματι η υπόθεση της είχε θετική κατάληξη μιας και το αίτημα ασύλου έγινε δεκτό και αναμένει σήμερα να πάρει την ταυτότητα της.

«Μου έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση η ζωή στη Θεσσαλονίκη. Το πόσο ελεύθεροι είναι οι άνθρωποι, πόσο ελεύθερες είναι οι γυναίκες, χαμογελάνε, έχουν καλοσύνη, κυκλοφορούν ελεύθερα κάθε ώρα της ημέρας, μπορούν να βγουν το βράδυ, να διασκεδάσουν και να είναι ελεύθερες να κάνουν ό,τι θέλουν. Δεν θα άλλαζα τη Θεσσαλονίκη με καμία άλλη πόλη. Τώρα μπορώ να πω για πρώτη φορά ότι απολαμβάνω τη ζωή, είμαι ευτυχισμένη και αυτό δεν θα το άλλαζα αυτή τη στιγμή. Θέλω να βρω σπίτι, να βρω μια καλή δουλειά, να μάθω ελληνικά και αν μπορέσω να φέρω τη μητέρα μου γιατί της χρωστάω την ελευθερία μου και το ότι είμαι σήμερα εδώ. Σκεφτόμουν συνέχεια, γιατί να μην είναι όλοι ελεύθεροι και να σέβονται ο ένας τον άλλον και στη δική μου χώρα. Πραγματικά αυτοί που έχουν καταφέρει να φύγουν έχουν σωθεί. Θα υπάρχουν πάντα αυτοί που δεν θα αλλάξουν ποτέ τον τρόπο που σκέφτονται; μου κάνει όμως θετική εντύπωση πως οι Ιρανοί άντρες που έφυγαν στην Ευρώπη με τις γυναίκες, τις κόρες και τις αδελφές τους μετά από λίγο καιρό αλλάζουν αντιλήψεις και πιστεύω. Οι γυναίκες τους δεν φοράνε χιτζάμπ, είναι ελεύθερες να κάνουν ότι θέλουν. Υιοθετούν τον τρόπο ζωής και την Ευρωπαϊκή κουλτούρα και καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι το σωστότερο».

Περισσότερα για το έργο του SolidarityNow, www.solidaritynow.org