Η Λία Ναλμπαντίδου βγάζει τα πλαίσια από τις φωτογραφίες της ζωής της

Μία συζήτηση γύρω από την φωτογραφία, το πλαίσιο, την μνήμη και την τέχνη έχει πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Όταν όμως ο συνομιλητής, είναι μία σπουδαία γυναίκα που οι φωτογραφίες της έχουν ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και προσφέρει απλόχερα τις γνώσεις και την αισθητική της στους θεατές, τους μαθητές της αλλά και στους συνομιλητές της, τότε τα πράγματα είναι ακόμα πιο μαγικά.

Η Λία Ναλμπαντίδου έχει ένα μεγάλο βιογραφικό που ξεκινάει και τελειώνει στη Θεσσαλονίκη, με ενδιάμεσες στάσεις σε εκθέσεις, μουσεία και στούντιο γεμάτα από φωτογραφίες της σε πολλές πόλεις του κόσμου.

Η φωτογραφία είναι διεθνής άλλωστε. Το συναίσθημα της επίσης.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Eικαστική Φωτογραφία στις HΠA. Εργάστηκε στην γκαλερί του Leo Castelli στην Nέα Yόρκη και στο Smithsonian Mουσείο Aμερικάνικης Tέχνης στην Oυάσιγκτον.

Tα τελευταία 10 χρόνια, φωτογραφικές της εργασίες έχουν συμπεριληφθεί σε ελληνικές και διεθνείς εκθέσεις και διοργανώσεις. Έργα της ανήκουν στις συλλογές του Eθνικού Mουσείου Σύγχρονης Tέχνης, του Mουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και της Galerie Municipal du Chateau d’ Eau στην Tουλούζη.

Αφορμή για τη συζήτηση, στάθηκε η έκθεση στο MOMus για το photobook «Αστικός Μυστικός Κήπος» που ξεκίνησε τον Απρίλιο και θα είναι ανοιχτή για το κοινό μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου.

 

Τι θα δει κάποιος που θα έρθει για πρώτη φορά να δει την έκθεση σας “Αστικός Μυστικός Κήπος”;

Στην έκθεση «Κοινό Κτήμα» θα αντικρίσει κανείς ένα λευκό βιβλίο που αποτελείται από τα 3 τεύχη-κεφάλαια: «Γιατί η νύχτα», «Μεσογειακός Αέρας» και η «Σουίτα της Άνω Πόλης».

Το συγκεκριμένο αντίτυπο είναι συλλεκτικό και περιλαμβάνει επιπλέον 3 φωτογραφικές εκτυπώσεις ψεκασμού μελάνης αρχειακών προδιαγραφών. Χαίρομαι ιδιαίτερα για την συνεργασία που είχα με τους επιμελητές ΜΟΜus Θοδωρή Μάρκογλου, Ηρακλή Παπαιωάννου & Κατερίνα Σύρογλου, καθώς και τον τρόπο παρουσίασης του έργου στον χώρο του MOMus – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / HELEXPO.

Η Θεσσαλονίκη αποτελεί συχνά θέμα της δουλειάς σας. Τι σας προσφέρει ως φωτογράφο αλλά και ως άνθρωπο το αστικό της τοπίο;

Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη που γεννήθηκα, μεγάλωσα και έζησα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Η ιδέα της οικογένειας έχει αποτελέσει κύρια πηγή για την δημιουργία του φωτογραφικού έργου μου. Οι οικείες σχέσεις και τα αρχετυπικά σύμβολα τροφοδοτούν το έργο μου, άλλοτε σαν μια προσπάθεια συμφιλίωσης, άλλοτε σαν μια υπόσχεση και συχνά σαν έκφραση τεκμηρίωσης της ύπαρξης.

Σε μία σύγκριση μεταξύ του παλιού και του σύγχρονου, ποιο κατά τη γνώμη σας και την αισθητική σας κερδίζει;

Η σύγκριση δεν είναι αγαπημένη μου λέξη. Η κατανόηση, η εμβάθυνση και η αποδοχή μπορούν να διασφαλίσουν το χώρο που χρειάζεται το παλιό ώστε να ενυπάρχει στο σύγχρονο. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα από μια πρόσφατη, καθοριστική συνεργασία.

Η εμβληματική φωτογραφία του Jean-Pierre Pedrazzini από τη συλλογή Christian Dior μπροστά στον Παρθενώνα το 1951, αποτέλεσε αφετηρία έμπνευσης για την συλλογή Dior Cruise 2022 που εγκαινιάσθηκε στην Αθήνα τον περασμένο Ιούνιο. Η συμμετοχή μου σ’ αυτό το εξαιρετικό project είχε σαν κύρια αναφορά την φωτογραφία από το φουστάνι μου, κρεμασμένο στα σχοινιά ταράτσας σε μια πολυκατοικία της οδού Ολύμπου καθώς και την ασπρόμαυρη φωτογραφία (άγνωστου φωτογράφου) της μητέρας μου από την δεκαετία του ’50. Θεωρώ πως οφείλουμε να γείρουμε προς το παλιό, όχι με την έννοια της νοσταλγίας αλλά με αυτή του πλούτου και της γνώσης που το παρελθόν μπορεί να μας προσφέρει.

Ένα θέμα που συζητείται συχνά είναι η σχέση της φωτογραφίας με το λόγο μέσα από photobooks ή λεζάντες. Πιστεύετε ότι κερδίζει ή χάνει ένα φωτογραφικό project από την χρήση των λέξεων στα έργα φωτογραφίας, ενδεχομένως περιορίζοντας την φαντασία των θεατών;

Το βιβλίο φωτογραφίας είναι ένα έντυπο που φιλοξενεί μια συλλογή φωτογραφικών αναπαραγωγών. Είναι ένα μέσο για να κάνουν γνωστό το έργο τους οι φωτογράφοι. Το photobook βρίσκεται πλησιέστερα σε αυτό που ονομάζουμε Artist’s Bookn και αποτελεί ανεξάρτητο εικαστικό μέσο. Πρόκειται για ένα αυτόνομο, ενιαίο έργο, το συλλογικό εγχείρημα των φωτογράφου, επιμελητή και επιμελήτριας και σχεδιαστή, σχεδιάστριας να δημιουργήσουν ένα απτικό αντικείμενο οπτικής αφήγησης που βασίζεται σε φωτογραφίες. Όταν τα κείμενα δεν λειτουργούν επεξηγηματικά σε σχέση με τις φωτογραφίες αλλά ενισχύουν την αποσπασματικότητα του φωτογραφικού λόγου τότε έχουμε την απαιτούμενη ισορροπία. Η συνταγή δεν είναι ακριβής.

“Η προσπάθεια είναι πάντα η ίδια”

Πώς μπήκε η φωτογραφία στη ζωή σας και τι θέλετε να δίνετε κάθε φορά με μία φωτογραφία σας;

Αποφοίτησα από το Columbus College of Art and Design των ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Σε μια εποχή που δεν υπήρχε το ίντερνετ, τα κινητά τηλέφωνα και οι low-cost αερογραμμές, βρέθηκα πραγματικά στην άλλη άκρη του κόσμου. Ανυποψίαστη, όπως έλεγε μια αγαπημένη φίλη που δεν ζει πια, για όσα θα ακολουθούσαν, σπούδασα φωτογραφία, ένα αντικείμενο που στη συλλογική συνείδηση δεν μοιάζει σαν επάγγελμα.

Η προσπάθεια είναι πάντοτε η ίδια, δηλαδή να καταφέρω να μετατρέψω τα συστατικά σκέψη και συναισθήματα, αισθητική γλώσσα και προβληματισμούς σε εικόνες· τα διαφορετικά έργα που προκύπτουν μέσα στο χρόνο αποτελούν συχνά έκπληξη.

Τα βιβλία σας ανήκουν σε μεγάλες συλλογές διεθνών βιβλιοθηκών. Είναι μία ικανοποίηση για εσάς να προβάλλεται η δουλειά σας σε παγκόσμιο επίπεδο;

Ναι, η χαρά είναι μεγάλη αλλά και η διαδρομή μακρά. Αλήθεια, ας φέρουμε στο νου μας πόσο χώρο πιάνει ένα βιβλίο πάνω στα ράφια μιας βιβλιοθήκης και τι σημαίνει να συμπεριλαμβάνεται ένα βιβλίο, ας πούμε στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου που περιλαμβάνει περισσότερους από 39 εκατομμύρια τίτλους;

Η εμπειρία σας από νέους φωτογράφους που διδάσκετε, τι εντύπωση σας αφήνει για το μέλλον της τέχνης σας;

Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, θαυμαστό και ανησυχητικό το γεγονός πως στον κόσμο έτσι όπως τον γνωρίζουμε σαν δυτικοί και δυτικές η χρήση μιας φωτογραφικής κάμερας σε μορφή τηλεφώνου είναι στη διάθεση όλων μας. Βλέπω με πόση ευκολία η νεότερη γενιά παράγει καλές φωτογραφικές εικόνες την στιγμή που η έκφραση του λόγου δυσχεραίνεται. Είναι άραγε αυτός ένας λόγος που στις νεανικές παρέες, ο καθένας και η κάθε μια μόνος και μόνη, σκρολάρει την οθόνη του;

Υπάρχουν αγαπημένα θέματα για τις φωτογραφίες σας, έστω και σε προσωπικό επίπεδο χωρίς ίσως προοπτική έκθεσης, που νιώθετε πως “επιστρέφετε” συχνά;

Το βλέμμα προς τον εαυτό και η θεματική της οικογένειας είναι οι φωτογραφίες στις οποίες ανατρέχω συχνά. Οι παλιές φωτογραφίες της πατρικής-μητρικής οικογένειας, που δεν υπάρχει πια, καθώς και αυτές της δικής μου οικογένειας συχνά αποτελούν τόπο περισυλλογής και σκέψης. Tα βιβλία φωτογραφίας Η μπαλάντα της σεξουαλικής εξάρτησης (1986) της Nan Goldin, Shades of time (1997) της Annelies Štrba, και Immediate Family (1992) της Sally Mann, έχουν αποτελέσει βασικές επιρροές στη έργο μου. Με θεματικές που αφορούν τις έννοιες του εαυτού και της οικογένειας και με το δεδομένο πως η οπτική γλώσσα της κάθε φωτογράφου είναι πολύ διαφορετική· η “ανάγνωση” των αφηγήσεων τους αποτελεί μια ξεχωριστά μοναδική πρόκληση. Στην πρόσφατη επίσκεψη μου στο ΕΜΣΤ, ξαναείδα το έργο της Nan Goldin All by Myself (1995 – 1996). Η δυνατότητα να επανέρχεται κανείς σε αγαπημένες φωτογραφίες με λαχτάρα είναι μεγάλο δώρο.

Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ στην συλλογική πρωτοβουλία Lia Nalbantidou & L.Loves Art Books, που ξεκίνησε άτυπα πριν λίγα χρόνια και σήμερα υποστηρίζει με ποικίλους τρόπους τις ανεξάρτητες εκδόσεις photobooks. Είχαμε την πρώτη παρουσία μας πέρυσι στην έκθεση Athens Art Book Fair και πριν από λίγες μέρες συμμετείχαμε στην 15χρονη διοργάνωση Miss Read στο Βερολίνο. Μπορεί κανείς να δει πιο αναλυτικά στο IG: @l_lovesartbooks

Πέρα από τον “Αστικό Μυστικό Κήπο” που συνεχίζει την πορεία του, ποιες άλλες είναι οι  δραστηριότητες σας αυτόν τον καιρό;

Ο «Αστικός Μυστικός Κήπος» ακολουθεί την πορεία του και εγώ την δική μου, αναζητώντας μέσα από τις φωτογραφίες που παράγω (άλλοτε συστηματικά και άλλοτε όχι) την παραγωγή νοήματος και την σύνταξη των επόμενων έργων μου.

Βρίσκετε την Λία Ναλμπαντίδου στα παρακάτω links

https://www.lianalbantidou.com/

https://www.instagram.com/lia_nalbantidou/ https://www.instagram.com/l_lovesartbooks

/https://www.facebook.com/Lia.Nalbantidou.Photography

*Κεντρική φωτογραφία συνέντευξης: PAPADOPOULOU ATHANASIA