Νικόλας Τσιρώνης: Η κάμερα σου δίνει ένα τετράγωνο, μέσα σε αυτό μπορείς να βάλεις όλο τον κόσμο

Μια μικρή φωτογραφική στα χέρια σου. Κι ο κόσμος αρχίζει να μοιάζει με υλικό που πλάθεται. Αποκτά το σχήμα και το χρώμα που εσύ του δίνεις την αποφασιστική στιγμή της δημιουργίας. Κάπως έτσι, σαν σε ένα απρόβλεπτο παιχνίδι εξερεύνησης αντιλήφθηκε από την αρχή ο Νικόλας την φωτογραφία. 

Μεγαλωμένος σε ένα περιβάλλον που έτρεφε αγάπη για κάθε είδους τέχνη, από τους ζωγραφικούς πίνακες μέχρι τις κλασικές μουσικές, άρχισε να παρασύρεται στο ίδιο μοτίβο. Όχι σαν κάποιο χέρι να τον σπρώχνει. Αλλά σαν κάποιο χέρι ή μάλλον κάποιο φλας να τον παρακινεί. Να παραφουσκώνει την έμφυτη παιδική ανάγκη.

Αυτή που έβλεπε το σπίτι σαν πρόχειρο κάδρο. Τριγυρνούσε στον χώρο ψάχνοντας να ανακαλύψει ένα κινητό ή μια μικρή καμερούλα. Χωνόταν κάτω από τα έπιπλα για να παρατηρήσει τα αντικείμενα από μια διαφορετική γωνία θέασης. Να αισθανθεί τη ζωή μέσα από έναν λοξό και πάντα αλλιώτικο βλέμμα που μετατρέπει μια συνηθισμένη σκηνή σε εικόνα που εγκλωβίζει τη σαγήνη.

Φιγούρες αβέβαιων σωμάτων, πορτρέτα αγαπημένων προσώπων, γυμνά τοπία από διαφορετικά μέρη του κόσμου όλα συγκροτημένα υπό τις οδηγίες του ασπρόμαυρου. Αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνει το φωτογραφικό βιβλίο που εξέδωσε σε ηλικία 17 ετών. Το βιβλίο φέρει τον τίτλο «Tracing Light Through Time» και από την φετινή χρονιά, με την πολύτιμη συμβολή των εκδόσεων Μπαρμπουνάκη, κυκλοφορεί σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία.

– Αν διατρέξεις τα κεφάλαια καταλαβαίνεις ότι όλα αφηγούνται την δική τους ιστορία. Από τους ανθρώπους μέχρι τα μέρη. Οπότε πως οργανώθηκε αυτή η σειρά;

Κάθε κεφάλαιο είναι και μια πτυχή της ζωής μου. Μια ματιά στο πως αντιλαμβάνομαι τον κόσμο. Δηλαδή αν κοιτάξεις στην δική σου ζωή, θα δεις ότι υπάρχουν πρόσωπα που είναι οι δικές σου φιγούρες στον χρόνο. Είναι η ζωή γύρω μου όπως την βλέπω, ένα ταξίδι μέχρι την ενηλικίωση.

                                                         

– Ο τίτλος του βιβλίου στα ελληνικά είναι «Ιχνιλατώντας το Φως». Τι ρόλο παίζει το φως στον τρόπο που βλέπεις τις φωτογραφίες;

Το φως είναι κάτι μαγικό. Είναι κάτι που σου φέρνει το καλό στην ζωή. Στην φωτογραφία παίζω και με την αντίθεση φως- σκοτάδι. Είναι σαν να λέω στον άλλον « Διάλεξε τι θες». Γι αυτό είναι και ασπρόμαυρο το βιβλίο. Γιατί πολλές φορές μπορεί να θες να πας στο φως αλλά να πρέπει να περάσεις από το σκοτάδι. Το φως τονίζεται πάρα πολύ καλά σε σχέση με τις σκιές και το σκοτάδι. Αναζητάς συνεχώς το φως στο βιβλίο. Κι αφού το τελειώσεις, συνεχίζεις να αναζητάς και πάλι αυτό.

– 100 φωτογραφίες. Υπάρχει κάποια που να ξεχωρίζεις;

Δεν μπορώ να ξεχωρίσω απόλυτα κάποια γιατί όλες είναι μέρος μου. Σίγουρα η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι μια συγκινητική στιγμή. Ήμουν σε ένα πούλμαν και ταξίδευα οπότε καθώς προχωρούσαμε, βλέπω μια γέφυρα στο βάθος και κάποιον να στέκεται πάνω της. Και εκείνη τη στιγμή, έβγαλα την κάμερα από τη τσάντα, πήγα μπροστά στο λεωφορείο και την τράβηξα. Ήταν μια αποφασιστική στιγμή. Ένα δευτερόλεπτο μετά δεν θα ήταν. Το βασικό με την φωτογραφία είναι να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά.

– Άρα μια φωτογραφία μπορεί να προεκτείνει ή να φυλακίσει τον χρόνο;

Μπορεί να κάνει τα πάντα. Μπορεί να προεκτείνει τον χρόνο, μπορεί να κρατήσει τον χρόνο, μπορεί να αποτυπώσει το φως μέσα στον χρόνο. Αυτή είναι η μαγεία. Μια φωτογραφία μπορεί να είναι τα πάντα και κυρίως μια ιστορία.

– Σε αυτό τον καμβά που λες, τι σου αρέσει περισσότερο να τοποθετείς;

Το βασικότερο από όλα είναι ο καμβάς να γεμίζει μια ιστορία. Αλλά πολλές φορές αυτό μπορεί να σημαίνει και ένα ηλιοβασίλεμα. Στην Θεσσαλονίκη έχω κατέβει πολλές φορές για να τραβήξω φωτογραφίες και σκέφτομαι ότι την πρώτη φορά που είδα τον Λευκό Πύργο, ενθουσιάστηκα να τον τραβήξω. Την δεύτερη ή τρίτη φορά που τον είδα δεν είπα θα τραβήξω τον Λευκό Πύργο αλλά κάτι διαφορετικό. Το θέμα είναι να βλέπεις κάτι από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η κάμερα σου δίνει ένα τετράγωνο για να βάλεις εκεί μέσα όλο τον κόσμο. Αλλά για να βάλεις όλο τον κόσμο μέσα πρέπει πρώτα να δεις τι υπάρχει στον κόσμο. Οπότε πρώτα θα αναζητήσω και μετά θα ανοίξω την κάμερα.

– Εγώ έμεινα σε μια ιστορία που λέγεται στο τέλος. Μιας κοπέλας μουσικού που αφηγείται την ιστορία της με την κατάθλιψη και τον τρόπο που η μουσική την βοήθησε να βγει από αυτό. Σε ενδιαφέρει να καταπιάνεσαι με θέματα ψυχικής υγείας;  

Με ενδιαφέρουν πολύ τα κοινωνικά θέματα γενικά. Πάντα θυμάμαι αυτό που είχε πει ο Ταρκόφσκι ότι «Κάνουμε τέχνη για να εξερευνούμε την ζωή». Αυτό προσπαθώ να κάνω και εγώ. Είμαι συνεχώς στην αναζήτηση της εξερεύνησης. Την Ivana την συνάντησα στο project camp κι όταν γνωριστήκαμε, είχα την αίσθηση ενός πολύ φωτεινού ατόμου και μου είπε ότι «Υπήρχε κι αυτή η στιγμή της ζωής μου με την κατάθλιψη και σε έναν βαθμό ακόμα υπάρχει. Αλλά δεν το αφήνω να με καταβάλει, το παλεύω». Κι αυτή την ιστορία όταν την άκουσα, ήθελα να την αποτυπώσω. Κι έτσι βγάλαμε κάποια πορτρέτα που αποτυπώνουν ακριβώς αυτό: πως η μουσική και η τέχνη την βοήθησε να ξεπεράσει την κατάθλιψη.

                                        

– Είναι μια διέξοδος η τέχνη;

Σίγουρα είναι. Αλλά αυτό είναι το θέμα με το φως και το σκοτάδι. Θα αφήσεις το σκοτάδι να σε καταφάει ή θα είσαι συνέχεια στην αναζήτηση του φωτός;

Ξεκίνησε με τις φωτογραφίες και τοποθετώντας τες την μια δίπλα στην άλλη, κατανόησε πως δημιουργείται ένα παζλ. Μια αφήγηση που μπορεί να προεκταθεί και να ζωντανέψει. Το να μεταπηδήσει στον κινηματογράφο έμοιαζε με βήμα απόλυτα φυσικό. Έχοντας ολοκληρώσει 4 ταινίες μικρού μήκους, ταξιδεύει τον κόσμο και συμμετέχει σε πλήθος από φεστιβάλ. Τελευταία σημαντική στάση η Νέα Υόρκη και το All-American High School. Ένας θεσμός που επιτρέπει σε νεαρούς κινηματογραφιστές να προβάλουν την δουλειά τους.

– Έχεις φτιάξει και τέσσερις ταινίες μικρού μήκους. Πόσο διαφέρει σαν διαδικασία από την φωτογραφία;

Η φωτογραφία με τον κινηματογράφο συνδέονται και ταυτόχρονα διαφέρουν. Κάθε καλός σκηνοθέτης μπορεί να είναι και καλός φωτογράφος γιατί ξέρει να στήσει ένα κάδρο. Όχι απλά κατευθύνω το μάτι να δει κάτι αλλά ξέρω και γιατί το κατευθύνω προς τα εκεί. Ας πούμε γιατί θέλω να δείξω ότι ο χαρακτήρας στέκεται στα δεξιά; Μήπως νιώθει φοβισμένος; Μήπως του δίνω κάποια δύναμη; Κι όλο αυτό πηγάζει από την φωτογραφία. Αλλά υπάρχει και διαφορά ότι στον κινηματογράφο, έχεις από πίσω ένα σενάριο. Στην φωτογραφία έχεις το προνόμιο να πιάσεις μια φωτογραφία που δεν την είχες φανταστεί και την είδες ξαφνικά μπροστά σου. Έχει αυτό το αυθόρμητο. Επίσης, πολλές φορές, η φωτογραφία είναι ένα προσωπικό κομμάτι. Είσαι εσύ και η κάμερα. Ενώ όταν είσαι σε ένα set είναι πολύ πιο ομαδικό. Έχεις τριάντα και βάλε άτομα που γυρνάνε σε σένα και σου λένε «Τι κάνουμε μετά;». Κι όλοι βγάζουνε τον καλύτερο τους εαυτό και όλοι είναι χαρούμενοι γιατί κάνουν κάτι που γουστάρουν. Δεν κάνουν μια δουλειά απλά επειδή πρέπει. Οπότε βγαίνει μια καλοσύνη.

– Πως είναι να συμμετέχεις σε ένα διεθνές φεστιβάλ; Τι κρατάς από αυτή την εμπειρία;

Εκεί είδα πολύ ταλέντο. Είδα ότι υπάρχει μια πάστα νέων που είναι έτοιμοι να πουν μια ιστορία. Κι ήταν όλοι κάτω των 18. Αυτό που είδα και δεν θα το ξεχάσω είναι ότι οι περισσότεροι ενθουσιαζόμασταν περισσότερο για την ταινία κάποιου άλλου παρά για την ίδιο μας το έργο. Η τέχνη δεν είναι για να ανταγωνιστείς αλλά για να φέρει τους ανθρώπους κοντά. Κι αν δεις μια ταινία που για τον άλφα ή βήτα λόγο είναι καλύτερη από την δική σου, να πας να μιλήσεις με την ομάδα, να κάνεις νέες γνωριμίες και στο μέλλον να ανήκεις σε εκείνη την ομάδα.

-Η ταινία σου «What goes up» βασίζεται και στην ρήση του Καζαντζάκη που λέει «Φτάσε εκεί που δεν μπορείς». Πιστεύεις ότι υπάρχουν όρια σε αυτά που τολμάμε να θέλουμε;

Όλοι όρια προσπαθούν να μας βάλουν. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι συγγενείς. Το θέμα είναι να πεις θα τολμήσω να ονειρευτώ για τον εαυτό μου. Η επιλογή είναι πάντα δική σου. 

– Ναι γιατί πολλές φορές τα όρια μπορεί να είναι και εσωτερικά.

Η εσωτερική ενδοσκόπηση και η αναζήτηση του τι θα κάνω στην ζωή μου είναι συνεχής. Δεν μπορεί να σταματήσει. Αν σταματήσει, υπάρχει πρόβλημα. Έχουμε δώσει τόση σημασία σε αυτά που θέλει η κοινωνία που έχουμε σταματήσει να εξερευνούμε. Τα περισσότερα παιδιά που τελειώνουν το σχολείο με καλούς βαθμούς, δεν ξέρουν τι θέλουν να κάνουν. Κι αυτό γιατί δεν έχουν πάρει τον χρόνο να εξερευνήσουν σε αυτό το συνεχές τρέξιμο.

– Ήταν αγχωτικό αυτό στην αρχή; Να είσαι ο ενορχηστρωτής μιας ολόκληρης ιστορίας;

Υπάρχει άγχος αλλά άμα ξέρεις το σενάριο και έχεις την διάθεση να πεις μια ιστορία, όλα τα υπόλοιπα έρχονται. Δεν χρειάζεται να έχεις τις απίστευτες γνώσεις στο τεχνικό κομμάτι. Όπως λέει και ο Ταραντίνο «Η δουλειά σου είναι να έχεις το όραμα». Όλη την ημέρα σκέφτομαι πως να δημιουργήσω έναν κόσμο. Είναι αυτή η θέληση να πεις μια ιστορία. Κάθε φορά εξερευνάς κάτι διαφορετικό. Στην καινούργια μου ταινία ας πούμε εξερευνώ την αποξένωση στα social.

– Πως αντιλαμβάνεσαι εσύ τα social media σήμερα; Είναι λίγο σαν να ζούμε σε μια ψευδαίσθηση;

Τα social πρέπει να σε βοηθούν να συνδέεσαι με κόσμο που δεν θα μπορούσες αλλιώς. Δεν πρέπει να είναι κάτι που θα μου τρώει όλη την ζωή. Με την έννοια ότι κάνω κάτι μόνο και μόνο για να το δείξω στα social. Το κακό είναι ότι πολλές φορές βασίζουμε και την αυτοεκτίμηση μας σε αυτό που θα πουν για εμάς στα social.

– Υπάρχει κάποιος κινηματογραφιστής ή φωτογράφος που έχει επηρεάσει την αισθητική σου;

Υπάρχουν πολλοί αλλά αυτοί που ξεχωρίζω είναι ο Μπρεσόν, η  Άνι Λίμποβιτς. Κι από την Ελλάδα η Όλγα Δέικου που έγραψε και τον πρόλογο του βιβλίου μου. Από κινηματογραφιστές, ο Κιούμπρικ και ο Κρίστοφερ Νόλαν.