Ο φωτεινός Μάκης που αγαπήσαμε

ΦΑΓΑΜΕ ΗΤΤΑ 

Λέξεις: Γιάννης Μπουκοβίνας

Ὅλα τὰ ποιήματά μου γιὰ τὴν ἄνοιξη ἀτέλειωτα μένουν. Κική Δημουλά

Διάβαζα της Παναγίας την ανάρτηση του Μάκη.

Η Παναγία είναι η κατ’ εξοχήν μάνα, η μήτρα και το χώμα, από τα οποία ανθίζει η ζωή. Είναι ένα πρόσωπο ευαισθησίας που χωρά τα αχώρετα, δηλαδή παίζει με το υπέρλογο και το παράλογο, ξεπερνάει τη λογική χωρίς να την καταργεί και δίνει ελπίδα και προσδοκία στην έρημη χώρα.

Και θαύμαζα τον μεστό και ταυτόχρονα κωδικοποιημένο λόγο του που δίνει τις βάσεις για να αντέξεις τις μόνιμες απώλειες και τον μετέφερε σε πληγωμένες ψυχές.

Και να που όλα αυτές οι λέξεις μπλέκονται στο κέντημα του κατευόδιου του Μάκη!

Σπάνιος άνθρωπος που δεν αντέχεται η απουσία του! Είμαστε ευτυχείς όσοι τον γνωρίσαμε – άτιμος είναι ο αόριστος – και ευτυχώς αφήνει πολλές μαρτυρίες και μουσικές για μια γεμάτη ζωή! Μεγάλη Παρασκευή στον κήπο του Άγιου Νικολάου του Ορφανού οι λέξεις να στάζουν αγάπη και τα βλέμματα να ευωδιάζουν άνοιξη και εσύ μαζί με την Ιωσηφίνα σου να ερωτεύεστε ξανά αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις.

Φάγαμε ήττα ρε Μάκη! Και όσες αναλύσεις και αν γίνουν, η πίκρα μένει!

Σκόρπιες λέξεις για έναν ανεκτίμητο άνθρωπο και συνοδοιπόρο στη φαντασία και στην ψυχή!

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΖΗΣΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΩΣ ΜΙΑ ΔΙΑΡΚΗ ΑΓΚΑΛΙΑ

Λέξεις: Θανάσης Τριαρίδης

Θα χρειαστεί να περάσει καιρός για να καταλάβουμε τι μας έδωσε ο Χρυσόστομος Σταμούλης – γιατί αγωνίστηκε, γιατί έδωσε όλη του την σκέψη, όλη του την αγωνία, κάθε ικμάδα του νου του και της ζωής του.

Θα χρειαστεί να περάσει καιρός για να συνειδητοποιήσουμε πως βρεθήκαμε κοντά στον σπουδαιότερο θεολόγο της Ελλάδας του καιρού μας – κι έναν από τους πιο σημαντικούς θεολογικούς στοχαστές του κόσμου. Κάποιον που μιλησε με ολόλαμπρο θάρρος για την ανθρωπινότητα του Θεού, καποιον που εναντιώθηκε όσο κανένας στις θρησκευτικές στρεβλώσεις και την εξουσιαστική θρησκεία (και πολεμήθηκε λυσσαλέα για αυτό), κάποιον που είπε με βαθύτητα ανεπαναληπτη πως ο Χριστός και Θεός και εκκλησία δεν είναι οι θρησκείες παρά ο άνθρωπος που πονά, που κλαίει και γελά. Κάποιον που είπε πως η αγάπη είναι από μόνη της το πρόσημο του Θεού – και πως δίχως την αγαπη ο κόσμος γίνεται ένα μεγάλο κενό.

Θα χρειαστεί να περάσει καιρός για να νιώσει η Θεσσαλονίκη, η πανεπιστημιακή κοινότητα, η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της τι μας δίδαξε ο Χρυσόστομος. Τι κληροδοτημα μας αφήνει. Κι αυτό αφορά όλους μας – όχι μόνο τους χιλιάδες φοιτητές του. Μέχρι τότε θα προσπαθούμε να συμβιβαστούμε με το ασυμβίβαστο, να κουμπώσουμε κάπως στο μυαλό μας την ιδέα πως δεν θα ξανανταμωθούμε με την αγαπημένο φίλο, με τον Μάκη μας, με την θαλασσα της θετικότητας που προοικονομούσαν τα λόγια του, η σκέψη του, το χαμόγελό του.

Με τον Μάκη γνωρίστηκα πριν από δεκαπέντε χρόνια – μα συνδέθηκα μαζί του με μεγάλη ένταση την τελευταία πενταετία – κρίσιμη γέφυρα η κόρη του, η ηθοποιός Αλεξανδρα Σταμούλη, ακριβή συνοδοιπόρος στο θέατρο και επί χρόνια πρωταγωνίστρια στο FOOTBALL. Με αφορμή την καθοδο της Αλεξανδρας στην Αθήνα, πύκνωσαν τα τηλεφωνήματα με τον Χρυσόστομο. Σύντομα αρχίσαμε να συζητάμε επί ώρες (ιδίως μέσα στις μέρες του εγκλεισμού του Covid19), να ανταλλάσουμε σκέψεις, ιδέες, αγωνίες. Γίναμε στενοί φίλοι, μιλήσαμε για δυσκολίες, για φόβους, για ελπίδες. Αρχίσαμε να ταξιδεύουμε μαζί στο πλαίσιο της κοινότητας των ~μελένιων λεμονιών~, να γυρεύουμε ανθρώπινες εγχαράξεις και δειλινά διαθλασμένα μέσα από την θαυμαστή σκέψη του. Χαιρόμουν τόσο πολύ την φιλία μας – που γεφυρώνει κάθε ιδεολογική απόσταση, κάθε φαινομενική αντίθεση. Κι αν εδώ και πολλά χρόνια δεν μπορώ να γυρέψω τον Θεό, ο Μάκης μου έμαθε πως γυρεύουμε τον ίδιο άνθρωπο, την ίδια ένωση των ανθρώπων. “Είναι η πανάκριβη κοινή αγωνία” έγραφε ο ίδιος.

Η φωτογραφία αυτή είναι η τελευταία που δημοσιοποίησε ο Μάκης πριν από δύο εβδομάδες. Βλέπω το χαμόγελο του και σκέφτομαι πόσο έντονο είχε το χάρισμα να αγκαλιάζει τους ανθρώπους βλέποντας τους. Γιατί αυτό έκανε ο Σταμούλης σε τούτα τα εξηντα ένα χρόνια που του δόθηκαν: είδε και έζησε την ζωή ως μια μεγάλη διαρκή αγκαλιά αγάπης – όπου χωράνε όλοι και δεν περισεύει κανένας. Και τώρα έχουμε να κρατήσουμε ετούτη την αγκαλιά. Αντίο, Μάκη…

Η ΑΣΒΕΣΤΗ ΦΛΟΓΑ 

Λέξεις: Γιώργος Τούλας

Υπάρχουν τηλεφωνήματα που σε γεμίζουν χαρά και αισιοδοξία. Που λειτουργούν σαν μέτρο σε μια καθημερινότητα γεμάτη ακρότητες, εντάσεις, απελπισία. Τέτοια ήταν τα τηλεφωνήματα με το Μάκη. Πάντα. Ήταν η λογική σε έναν κόσμο ακραίο. Οι κουβέντες μαζί του ήταν αποστάγματα ζωής. Ήταν η ήρεμη δύναμη που κάθε φορά κατέφευγα για συμβουλές, για ερωτήσεις, για απαντήσεις σε ερωτήματα που σχετίζονταν με τα ζητήματα που ήξερε καλύτερα από τον καθένα.

Από την πρώτη φορά που μιλήσαμε στο τηλέφωνο, δυο τουλάχιστον δεκαετίες πίσω, μέχρι την τελευταία αυτό το καλοκαίρι, κάθε ένα από αυτά τα τηλεφωνήματα ήταν για μένα βάλσαμο.

Ο Μάκης ήταν η ομορφιά του κόσμου, ήταν μια άσβεστη φλόγα που έκαιγε φωτίζοντας και τις δικές μας ζωές. Είναι ελάχιστοι οι άνθρωποι που γνώρισα και διέθεταν αυτή τη σπίθα.

Θα θυμάμαι για πάντα εκείνη την 1η Δεκεμβρίου του 2015 που μου αφηγήθηκε στο στούντιο του ραδιοφώνου τη ζωή του και μετά μείναμε να μιλάμε στην Αγγελάκη μέσα στη νύχτα.

Η σπάνια ικανότητα του να μοιράζεται και κυρίως να παρασέρνει στην έμπνευση, το όραμα, τη δημιουργία. Μερικοί θάνατοι δεν υπάρχουν, διακόπτουν τις φωτεινές συνέχειες της ζωής μας που τόσο έχουμε ανάγκη. Σε αγαπάμε πολύ φίλε. Ευλογημένος που σε συνάντησα.