Γιώργος Χρηστίδης: «Κάποιοι δημοσιογράφοι κάνουν διακοπές με ισχυρά πρόσωπα»

Είναι πιθανώς ο πιο γνωστός Έλληνας δημοσιογράφος στο εξωτερικό, έχοντας σημαντικές συνεργασίες με το BBC, τον Guardian, το Spiegel, το ARD και άλλα πολλά μέσα. Ο Γιώργος Χρηστίδης έχει γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη, έχει κάνει πολλά ερευνητικά ρεπορτάζ κυρίως για το μεταναστευτικό και έχει αποσπάσει διεθνή βραβεία.

«Η ερευνητική δημοσιογραφία είναι ακριβό σπορ, όχι μόνο με την αμιγώς οικονομική έννοια. Οι συνήθως πολύμηνες έρευνες απαιτούν πόρους, π.χ. για ταξίδια και έρευνα στο πεδίο, χωρίς εγγύηση ότι κάθε έξοδο και κάθε εργατοώρα μπορεί να μεταφραστεί σε μετρήσιμα αποτελέσματα.

Άρα χρειάζεται καταρχήν εύρωστους μιντιακούς οργανισμούς, διατεθειμένους να αφιερώσουν ρεπόρτερ, τεχνικούς και άλλες ειδικότητες σε μακροχρόνια πρότζεκτ, που δεν αποφέρουν άμεσα οφέλη, π.χ. πολλά «κλικ», σε μια εποχή με τεράστια πίεση για διαρκή ροή ειδήσεων και παραγωγή περιεχομένου.

Η ερευνητική δημοσιογραφία χρειάζεται επίσης κοινό. Δηλαδή αναγνώστες που επιβραβεύουν τα μέσα που επενδύουν στην έρευνα, αγοράζοντας την εφημερίδα, πληρώνοντας τη συνδρομή, σε μια εποχή και χώρα όπως η δική μας, όπου η τσάμπα ενημέρωση θεωρείται κάτι σαν φυσικό δικαίωμα και από την οποία απουσιάζει η κουλτούρα της ανάγνωσης, της συνδρομής, της βαθύτερης ενημέρωσης. Οι δυσκολίες δεν σταματούν φυσικά εδώ, η έρευνα απαιτεί γνώσεις, δεξιότητες, την επεξεργασία τεράστιων όγκων δεδομένων, τη διασταύρωση, την πρόσβαση σε πηγές, η λίστα είναι ατελείωτη.

Η ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

«Σε πείσμα των δυσκολιών έχουμε πολύ αισιόδοξες εξελίξεις, όπως είναι η συνεργασία μέσων ενημέρωσης από διαφορετικές χώρες. Γίνεται διαμοιρασμός τεχνογνωσίας και καταμερισμός του κόστους, της δουλειάς, κλπ., εμφανίζονται νέα και ανεξάρτητα ερευνητικά μέσα όπως το Solomon, οι United Reporters και το Inside Story, που έχουν συγκεντρώσει πολύ ταλέντο και έχουν κάνει καταπληκτικές έρευνες, π.χ. για τις υποκλοπές, που στην αρχή αντιμετωπίστηκαν από τα μεγάλα παραδοσιακά μέσα είτε με σιωπή είτε με χλεύη. Μια άλλη πολύ αισιόδοξη εξέλιξη είναι η συνέργεια δημοσιογράφων και ερευνητών με ανθρώπους από άλλα πεδία, από νομικούς, ψυχολόγους και αναλυτές δεδομένων ή ειδικούς στην ανάλυση ανοιχτών πηγών (OSINT), ή με τις συχνά κατασυκοφαντημένες στην Ελλάδα ΜΚΟ. Έχουμε επίσης τη συνεργασία με ερευνητικές ομάδες όπως η Forensic Architecture, η Forensis, με την οποία δουλέψαμε π.χ. την έρευνα για το ναυάγιο στην Πύλο, η Lighthouse Reports με την οποία δουλέψαμε πάνω στο μεταναστευτικό και τον ρόλο της Frontex.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

Προφανώς υπάρχει μεγάλο άγχος και πίεση, υπάρχει ψυχολογική επιβάρυνση από την επαφή πολλές φορές με ανθρώπους που έχουν υποστεί κάθε μορφής βία, με καταστάσεις που σε βγάζουν από τη φούσκα της προσωπικής σου ζωής. Κάθε έρευνα προκαλεί αντιδράσεις. Πολύ εύκολα κάποιοι – δυστυχώς και θεσμικοί παράγοντες και πολιτικά πρόσωπα – αξιοποιούν τη θέση τους και, ακόμα δυστυχέστερα, τις προσβάσεις και την επιρροή τους στα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα, για να απαξιώσουν, να δολοφονήσουν χαρακτήρες, να απορρίψουν κάθε αποκάλυψη ως fake news, να δώσουν τροφή σε συνωμοσιολογικές θεωρίες -το είδαμε για παράδειγμα στην περίπτωση των ΜΚΟ και ανθρώπων όπως η Σάρα Μαρντίνι που εδώ και χρόνια δυσφημούνται ως κατάσκοποι ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, μέχρι -πολύ αργά δυστυχώς- να έρθει η δικαιοσύνη και να καταρρεύσουν όλα. Η κατάρρευση των κατηγοριών δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά…».

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΚΑΜΕ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΑΣΤΕ

«Σχετικά με την ασφάλεια των επικοινωνιών, είναι προφανώς κάτι που πλέον πάντα έχεις κατά νου, αλλά έχουμε εκπαιδευτεί και διαρκώς εκπαιδευόμαστε για την προστασία τη δική μας, των πηγών μας και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων.

Οι slapp αγωγές κατά δημοσιογράφων είναι ένα εργαλείο φίμωσης και προσπάθειας να εμπεδωθεί η προληπτική λογοκρισία και αποτελούν σοβαρή απειλή για την ελευθερία του Τύπου, ειδικά για μικρότερα ή λιγότερο εύρωστα ΜΜΕ και ανεξάρτητους δημοσιογράφους που δεν έχουν τις νομικές και οικονομικές πλάτες άλλων οργανισμών. Υπάρχουν πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό και εγχώριο επίπεδο για την αντιμετώπισή του, που ελπίζω να καρποφορήσουν».

ΚΑΠΟΙΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΚΑΝΟΥΝ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΜΕ ΙΣΧΥΡΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

«Η αλληλεγγύη δεν είναι δυστυχώς τόσο αυτονόητη. Πολύ συχνά και πολύ εύκολα, ΜΜΕ και αρθρογράφοι στοχοποιούν συναδέλφους τους, ενίοτε χωρίς καν να μπουν στον κόπο να τους πάρουν ένα τηλέφωνο. Κάποιοι δημοσιογράφοι αρέσκονται στις στενές σχέσεις με την εξουσία, είναι on a first name basis με ισχυρά πρόσωπα, κάνουν μαζί διακοπές. Όταν ταυτίζεσαι τόσο πολύ με έναν χώρο ή με συγκεκριμένα πρόσωπα, είναι αδύνατον να κάνεις σωστά τη δουλειά σου, και κατά τεκμήριο νιώθεις ίσως την ανάγκη να τα βάλεις με όσους προσπαθούν ακόμα να την κάνουν. Τους καταλαβαίνω».