Λίνα Νικολακοπούλου και Παρασκευάς Καρασούλος: “Έχουμε κρατήσει έναν ζωντανό κήπο μέσα μας”

Όταν δύο σπουδαίοι στιχουργοί συναντιούνται σε ένα μουσικό πρόγραμμα με τραγούδια που έχουν γράψει, όταν τρεις εξαιρετικοί νέοι ερμηνευτές τα τραγουδούν και ένας σημαντικός μουσικός ενορχηστρώνει αυτά τα τραγούδια, η ανάσα σε όσα νιώθουμε βρίσκει τον αέρα της δημιουργίας και ενώνονται σε ένα μοναδικό πρόγραμμα.

Το «Ανάσα μου κι αέρα», η μουσική παράσταση της Λίνας Νικολακοπούλου και του Παρασκευά Καρασούλου με τραγούδια που έγραψαν, έρχεται στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Αυλαία, για τρία βράδια στις 3, 4 και 5 Νοεμβρίου 2023, με τον Παναγιώτη Λάμπουρα, τον Απόστολο Κίτσο και τον Θοδωρή Νικολάου να ερμηνεύουν κομμάτια που αγαπάμε από μία σπουδαία πορεία των δύο στιχουργών και τον Χρίστο Θεοδώρου να έχει αναλάβει τις ενορχηστρώσεις.

Πρόκειται για μία παράσταση που έχει δει το Αθηναϊκό κοινό, την έχει αγαπήσει, αλλά έχει μοιράσει συναίσθημα και όπου αλλού βρέθηκε. Σειρά της Θεσσαλονίκης πλέον να τραγουδήσει και να νιώσει, όπως ακριβώς κάνουμε δεκαετίες τώρα με τα τραγούδια των δύο στιχουργών.

Για πρώτη φορά στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού, δύο σημαντικοί στιχουργοί ενώνουν τους κόσμους τους μέσα από τις φωνές νέων ερμηνευτών, αναγνωρίζοντας την πολυτιμότητα του μαζί, σε μια κρίσιμη στιγμή για την τέχνη του τραγουδιού αλλά και της πραγματικότητάς μας.

Με αφορμή τις παραστάσεις στο Θέατρο Αυλαία, ο Παρασκευάς Καρασούλος και η Λίνα Νικολακοπούλου, μιλάνε στην Parallaxi για την καλλιτεχνική τους συνύπαρξη και όχι μόνο…

Πρώτη φορά δύο στιχουργοί μαζί κάνουν μία παράσταση. Πώς κύλησε αυτό;

Λ. Νικολακοπούλου: Αυτό που λέμε σαν το νερό στο αυλάκι, ήταν πραγματικά έτσι. Αβίαστα και για εμάς τους ίδιους με ιδιαίτερη χαρά γιατί το αποτέλεσμα ήταν καλό. Πάντα θυμάμαι ένα παραμύθι που έλεγε πώς να ράψεις τα ρούχα χωρίς κλωστή και σκέφτομαι πως ήταν σαν να ταιριάζανε τα αισθήματα, τα λόγια, οι ρυθμοί, οι μελωδίες. Και έγινε τόσο αρμονικά ο συνδυασμός τους… Βεβαίως το χρωστάμε στους παράγοντες, αφενός των φωνών των αγοριών, κι αφετέρου στην πολύ ωραία ενορχήστρωση που έγινε από τον Χρίστο Θεοδώρου. Μιλάμε λοιπόν για ένα αποτέλεσμα που κύλησε, χωρίς κανένα εμπόδιο όπως λένε. Ήταν τόσο φυσικό, που εμείς απλώς ανοίξαμε τον κρουνό και αυτό άρχισε να τρέχει. Και δεν ήμουν μόνο εγώ που χαιρόμουν που το άκουγα, αυτό που μεταφέρω είναι και η ικανοποίηση του κόσμου. Έχω τα πρόσωπα τους, έχω τους πολλούς σταθμούς που εκπέμφθηκε και ξέρω πώς το έχει εισπράξει το κοινό διαφορετικών μάλιστα ηλικιών.

Οπότε ήταν εύκολη η συνύπαρξη;

Π. Καρασούλος: Είναι η πρώτη φορά που δύο στιχουργοί που βγαίνουν μπροστά και υπερασπίζονται από κοινού το έργο τους. Δίνουν βάρος στο λόγο και στην ιστορία των τραγουδιών τους, σεβόμενοι βέβαια τους συνθέτες και θα δείτε ότι έχουμε σεβαστεί απόλυτα το ύφος, με έναν τρόπο όμως πολύ ιδιαίτερο, από τη μεριά του Χρίστου του Θεόδωρου στις ενορχηστρώσεις εννοώ. Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε με τη συμμετοχή και των πέντε και το πιο σημαντικό ήταν ότι η συνύπαρξη με τη Λίνα έγινε με πολύ αγαπητικό τρόπο και στο πλαίσιο του σεβασμού και της εκτίμησης του ενός στον άλλον. Εγώ τη Λίνα την αγαπώ πάρα πολύ, έχουμε κοινές αναφορές. Δεν χορταίνω να την έχω κοντά μου και να μιλάμε για τα πάντα. Είναι πολύ όμορφο να βρισκόμαστε. Είναι μια ευλογία.

«Ανάσα μου και αέρα», γιατί;

Π. Καρασούλος: Αυτή η μουσική παράσταση είναι καταρχάς ένα ευτυχές γεγονός. Και για μένα και για τη Λίνα, που συναντηθήκαμε μετά από πολλά χρόνια. Η πρώτη μας συνάντηση χρονολογείται το 1991 όταν επιμελήθηκα το βιβλίο της «Ολογράφως», που συγκέντρωνε τους στίχους μιας δεκαετίας. Από τότε παρακολουθούσαμε ο ένας τη δουλειά του άλλου, αλλά δεν μας είχε δοθεί η ευκαιρία να βρεθούμε και αυτή την ευκαιρία μας την έδωσε η ΕΔΕΜ, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών, πού είμαστε και οι δύο μέλη του και εκεί, εγώ πρώτος, της πρότεινα να βρεθούμε και να συνεργαστούμε σε μία μουσική παράσταση. Ήταν ευχάριστο γεγονός ότι αμέσως η Λίνα είπε ναι. Οπότε ήταν μία αφορμή για να ξαναβρεθούν δύο άνθρωποι που έζησαν την ίδια εποχή, έγραψαν την ίδια εποχή ή παρακολούθησαν τα πράγματα ο καθένας από τη δική του μεριά αλλά από το ίδιο παράθυρο. Η θέα δηλαδή που είδαμε και οι δύο, ο καθένας με τα δικά του μάτια, ήταν το αστικό τοπίο έτσι όπως άλλαζε, έτσι όπως αλλάζει. Και η καταγραφή του σε στίχους όταν διαμορφώθηκε η παράσταση, απέδειξε ότι μιλούσαμε ίδια γλώσσα αλλά με διαφορετικό τρόπο, όμως κοιτούσαμε τα πράγματα από την ίδια μεριά. Όταν λοιπόν στη μουσική παράσταση προστέθηκαν αυτοί οι τρεις νέοι ερμηνευτές, ο Απόστολος Κίτσος, ο Παναγιώτης Λάμπουρας και ο Θοδωρής Νικολάου, ήτανε πολύ ευχάριστη πρόσθεση στην διατύπωση της πρότασης μας γιατί πρόκειται για τρεις θαυμάσιους ερμηνευτές, ταλαντούχους νέους καλλιτέχνες που αγαπούσαν το ρεπερτόριο μας και μαζί και με τον Χρίστο Θεοδώρου που κάνει τις ενορχηστρώσεις, διαμορφώσαμε ένα δημιουργικό team που ο κόσμος το αγάπησε πολύ, στην Αθήνα αλλά και στην επαρχία, και όπως φαίνεται και στη Θεσσαλονίκη, και απέδειξε ότι το τραγούδι μπορεί να παραμείνει ζωντανό και να έχει και επιδραστική δύναμη  αλλά και να έχει ρόλο στην δεδομένη συγκυρία.

Είναι μία παράσταση βασισμένη στον έρωτα;

Λ. Νικολακοπούλου: Νομίζω ότι αυτές τις δεκαετίες που έχουμε φανερώσει τον λόγο μας και τα συναισθήματα μας και τη σκέψη μας γύρω από το τραγούδι κι εγώ και ο Παρασκευάς, ήταν δεκαετίες που ήταν πολύ έντονη η παρουσία του έρωτα. Με βαθύ ίχνος στη ζωή, στη καρδιά είχε πρωταγωνιστικό ρόλο αυτές τις δεκαετίες. Όταν ο καθένας μας πρωτάρχισε, πιστεύω χωρίς φόβο βάζαμε το μαχαίρι βαθιά για τέτοια θέματα. Ο καθένας με την  αισθητική του και με την  συμβολική του γλώσσα. Πράγματι το σημείο έκρηξης των συναισθημάτων ήταν και ο έρωτας σαν μεγάλο αγώνισμα για τον άνθρωπο αλλά και η υπαρξιακή αγωνία την ίδια ώρα. Νομίζω λοιπόν πως έχουν και τα δύο βάρος στους στίχους.

Φαντάζομαι ότι ήτανε δύσκολο να διαλέξετε και τραγούδια μέσα από έναν τόσο μεγάλο κατάλογο και των δύο;

Π. Καρασούλος: Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε αμέσως. Είναι με τραγούδια που θέλαμε να ακούσουμε οι πέντε. Δηλαδή βάλαμε στο παιχνίδι μας και τους νέους. Ήταν πολύ όμορφο γιατί τραγουδάμε ο ένας τα τραγούδια του άλλου, τα χαιρόμαστε και ίσως είναι σπάνιο αυτό για τα ελληνικά πράγματα, είναι πολύ όμορφο το μαζί.

Κάθε φορά που μπορεί να ακούσετε ένα τραγούδι σας από μία άλλη εκτέλεση, φωτίζεται αλλιώς;

Π. Καρασούλος: Θα το διαπιστώσετε και εσείς ότι ορισμένα από αυτά τα τραγούδια συναγωνίζονται τις πρώτες ερμηνείες και με έναν τρόπο πολύ διαφορετικό, πολύ σύγχρονο, πολύ δυναμικό και δίνει μία ζωντάνια και μία φρεσκάδα στο υλικό, που την είχαμε και εμείς οι ίδιοι ανάγκη να την ακούσουμε. Και από ότι καταλάβαμε το έχει πολύ μεγάλη ανάγκη και ο κόσμο. Τραγουδά τα τραγούδια, απολαμβάνει την ανανέωση τους και αυτό μας κάνει πολύ χαρούμενους.

Υπάρχει κάποια αγαπημένη σας στιγμή στην παράσταση;

Λ. Νικολακοπούλου: Από την πρώτη νότα. Από την πρώτη νότα αισθανόμουν τον ενθουσιασμό ενός ανθρώπου που ονειρεύτηκε και υλοποιήθηκε το όνειρο του. Είχε μεγάλη απλότητα η έμπνευση αυτή. Ήταν σαν να περιμένανε εκεί τα υλικά και εμείς απλώς τα βάλαμε στη σειρά. Κάτι πέτυχε δηλαδή. Κι ενώ έχω πολλά χρόνια εμπειρία, αυτή η παράσταση είναι αδυναμία. Μου αρέσει δηλαδή. Και μάλιστα μου αρέσει όταν τους ακούω και τους τρεις μαζί.

Νομίζω ότι είμαστε πολλοί ακόμα που θέλουμε και έχουμε ανάγκη το καλό τραγούδι. Πέρα από μόδες και νέες νοοτροπίες.

Π. Καρασούλος: Τα τραγούδια αυτά έχουν σημαδέψει τη συναισθηματική ηλικία αρκετών μέχρι τώρα. Η εμφάνιση, η επανεμφάνιση και η ανανέωση τους είναι αυτονόητη ανάγκη. Δηλαδή, δεν μπορείς να παραγράψεις τραγούδια τα οποία σημάδεψαν την συγκίνηση σου, σφράγισαν στιγμές σου. Αυτή είναι η επιδραστικότητα της τέχνης του τραγουδιού άλλωστε. Και η παράσταση αυτή το αποδεικνύει.

Που βρίσκεστε οι δύο σας, που συναντιέστε καλλιτεχνικά;

Λ. Νικολακοπούλου: Έχουμε κρατήσει έναν ζωντανό κήπο μέσα μας, ενώ μεγαλώσαμε σε αστικό περιβάλλον. Αυτή είναι η μία παράμετρος. Από την άλλη, λεπτότητα στις περιγραφές των συναισθημάτων και ουσιαστικά, το πιο απτό παράδειγμα για να μη λέω θεωρίες, είναι όταν εγώ είχα κάνει το «Μωρό», ο Παρασκευάς είχε κάνει το «Τον εαυτό του παιδί». Δύο διαφορετικές διαδρομές λοιπόν που όμως ο άξονας είναι το ίδιο ψάξιμο.

Μιλάμε λοιπόν για μία συνάντηση που μπορεί να άργησε να συμβεί ή να ήταν η στιγμή να συμβεί;

Λ. Νικολακοπούλου: Μπορεί να άργησε για λίγο, αλλά τα χρόνια που δεν είχε γίνει ήταν επειδή στο ελληνικό τραγούδι υπήρχε μεγάλος πλούτος με μεγάλους κόπους να βγουν περιεχόμενα, να γίνουν δίσκοι, να γίνουν συνεργασίες. Όλα διαλυθήκαν με τον χρόνο. Εμάς μας ήταν λοιπόν πολύ ζωντανά μέσα μας. Δηλαδή, ο στιχουργός δεν έχει άλλο τρόπο εκτόνωσης. Δεν είναι όπως ο μουσικός ή ο ερμηνευτής που μπορεί να πάει σε μία σκηνή και να παίξει ή να τραγουδήσει. Ο στιχουργός μένει ορφανός όταν διαλύεται όλος ο μηχανισμός ο οποίος καταλήγει να είναι η δημοσιοποίηση ενός τραγουδιού. Οπότε, η ένωση μας ξαναφέρνει στο φως την ομορφιά που λέγεται δημιουργία για το ελληνικό τραγούδι. Κι εγώ και ο Παρασκευάς θητεύσαμε σε αυτό που λέμε έντεχνο. Κι αυτό νομίζω πως αυτή τη στιγμή χρειάζεται το λίπασμα ξανά. Χρειάζεται και την υπενθύμιση ότι είναι ένας ωραίος χώρος να αγωνιστεί κανείς. Κι ο κόσμος θέλει να ακούει καλά τραγούδια από καλές φωνές. Από ερμηνευτές που να μπορούν να συγκινήσουν. Να σε μεταφέρουν εκεί που είναι τα συναισθήματα. Σκέτο το τραγούδι δε φτάνει. Δε φτάνει να βγεις με ένα χαμόγελο από έναν χώρο ή να μη συγκινηθείς.

Έχω την αίσθηση πως τα τελευταία χρόνια αναζητάτε και ενθουσιάζεστε πιο εύκολα με νέες φωνές, με νέους ανθρώπους που βγαίνουν στον χώρο

Λ. Νικολακοπούλου: Αν δεν ασχοληθούμε με το μετά, τα πράγματα έχουν τελειώσει. Όσοι είμαστε ακόμα ζωντανοί από αυτό που άρχισε από το ’80 και κάρπισε, καλώς. Όμως αν από εκεί και πέρα δεν έρθουν άλλα πλάσματα που θα πάρουν στους ώμους τους ρεπερτόρια, έχει τελειώσει. Εμένα τώρα, με αφορά πολύ να ακούσω, ειδικά ερμηνευτές. Και δεν ασχολείται πλέον κανείς με αυτό. Οι εταιρίες είναι μόνο πίσω από τους ανθρώπους που μόνοι τους προσπάθησαν να κάνουν ο, τι κάνουν. Αλλά στη λογική του να υπάρχει μέριμνα, ματιά, να δοκιμάσεις ανθρώπους, να τους βρεις καλά τραγούδια για να αποκτήσουν ταυτότητα. Αυτά πλέον δεν υπάρχουν. Μιλάμε για χαλασμένο εργοστάσιο. Ο καθένας που έχει το μεράκι, κάνει ό, τι μπορεί για να σταθεί στα πόδια του. Οι σπουδαίοι που λατρέψαμε εμείς ήταν δίπλα σε έναν δημιουργό ή σε έναν άλλον τραγουδιστή που ήταν ήδη με εμπειρία. Πώς αλλιώς θα προχωρήσουν;

Νομίζω λοιπόν πως έχει και ένα συμβολισμό όλο αυτό που κάνετε γιατί είμαστε σε μία εποχή που χρειαζόμαστε το μαζί, είτε ως ανάγκη είτε ως αντίσταση.

Π. Καρασούλος: Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου και οι καιροί υπέδειξαν την ανάγκη πέρα από τη δικιά μας επιθυμία, εδραίωσαν σε πρόταση η οποία δεν είναι απλά καλλιτεχνική αλλά και πολιτική για μένα. Πρέπει να ξαναβρεθούμε μαζί. Οι άνθρωποι που μας ενώνουν πράγματα, οι άνθρωποι που κοιτάμε με το ένα βλέμμα στο μέλλον και με το άλλο κουβαλάμε ένα παρελθόν πολιτισμού του λόγου, πρέπει να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί. Αλλιώς η εποχή της εικόνας θα λειτουργήσει πετώντας τα βρώμικα νερά μαζί και το μωρό. Και δεν πρέπει να το αφήσουμε να συμβεί αυτό. Κουβαλάμε αξίες, κουβαλάμε αισθητική, κουβαλάμε αναφορές, και αυτές πρέπει να διασωθούν, προσαρμοσμένες στις καινούργιες συνθήκες φυσικά. Αλλά πρέπει να διασωθεί και να εκσυγχρονιστεί αυτό που λέμε παράδοση.

Τι δε θα θέλατε να γίνει ή να κάνετε τραγούδι στον κόσμο που ζούμε;

Π. Καρασούλος: Την βαρβαρότητα του. Γιατί ο κόσμος που ζούμε κουβάλα μία απύθμενη βαρβαρότητα που επειδή είναι υπόγεια η διαδρομή της, οι άνθρωποι πολλές φορές δεν την καταλαβαίνουν. Δεν θα ήθελα την ευκολία επίσης, γιατί ξέρεις οι άνθρωποι από το καλό και το κακό, επιλέγουν το πιο εύκολο δρόμο ή συνήθως το κακό.

Λ. Νικολακοπούλου: Οτιδήποτε έρχεται στη καρδιά του ανθρώπου, τον απασχολεί και κλέβει την καρδιά ή το νου, μπορεί να γίνει τραγούδι για μένα. Πιστεύω εγώ ότι αυτό που είναι άσχημο τραγούδι, είναι αυτό που το κατασκευάζουν με το ζόρι. Το να πεις οτιδήποτε γίνεται αυτή τη στιγμή στον κόσμο και να το περάσεις από μέσα σου επειδή σε απασχολεί, σε πονάει ή σε χαροποιεί για μένα έχει ενδιαφέρον. Κι εγώ πολλές φορές ας πούμε ασχολήθηκα με θεματικές που άνθρωποι δεν είχαν ασχοληθεί. Δηλαδή, έγραψα για μια γυναίκα που σιδερώνει, για ένα πορτοκάλι, για ένα διθέσιο και κατέληξαν να αφορούν και άλλους.

Τι είναι οι λέξεις για εσάς;

Λ. Νικολακοπούλου: Έχοντας τις λέξεις, έχω όλο τον κόσμο. Γιατί με τις λέξεις μπορώ να τον δημιουργώ. Να δημιουργώ τα συναισθήματα που θέλω, τις ουτοπίες που θέλω, τα σημεία συνάντησης. Είναι τα οικοδομικά μου υλικά. Με συγκινούν γιατί δεν τις έχω βαρεθεί, ακόμα μου μιλάνε.

Π. Καρασούλος: Για εμένα είναι σωτηρία. Μεγάλη. Οι λέξεις για μένα κυριολεκτούν το αίσθημα και άρα για μένα υπήρξαν φίλοι μου, συμπαραστάτες και μεγάλη αγκαλιά. Μόνο μέσα από τις λέξεις κατάφερνα να διατυπώνω τις ερωτήσεις μου και να βρίσκω τις απαντήσεις μου. Οι λέξεις για μένα είναι η έκφραση της ψυχής μου. Της ολοκλήρωσης μου.

Παίρνοντας έναν στίχο από τις «Μοίρες», τελικά χορτάσαμε γκρεμό;

Λ. Νικολακοπούλου: Η αλήθεια είναι πως χορτάσαμε. Και κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με το μαύρο του κόσμου, το δύσκολο ή το αφόρητο του, είτε από πρωτοβουλία ανθρώπινη, από καταστροφές ή πολέμους, συλλογικά οι άνθρωποι έχουμε χορτάσει γκρεμό και η ευχή μας είναι να ξαποσταίνουμε για λίγο. Κι αν δούμε την ιστορία μας, οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι πάντα με αυτά τα δύσκολα. Βεβαίως, η ηλικία η δική μου ήταν από τις πιο τυχερές. Έχουμε περάσει ελάχιστα άσχημα. Αλλά σίγουρα οι άνθρωποι πάνω στη γη, έχουν χορτάσει γκρεμό. Σημασία έχει ότι δεν μπορούμε να αναχαιτίσουμε τον επόμενο. Αυτή είναι η υπερπροσπάθεια που κάνει κάθε φορά ο πλανήτης όταν έρχεται αντιμέτωπος με το σκοτάδι του. Όλο εύχεται μετά. Εύχεται να μη ξαναγίνει ποτέ. Αλλά αυτό θα ξαναγίνει. Αυτό είναι το οξύμωρο.

Τι έχουμε να περιμένουμε από εσάς;

Π. Καρασούλος: Την ανανέωση αυτής της συνεργασίας, που αρχές Δεκεμβρίου θα κάνουμε με τη Λίνα μία δεύτερη παράσταση βασισμένη στο «Ανάσα μου και αέρα». Την πρεμιέρα του παιδικού έργου που έγραψα για το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών «Ο τελευταίος δράκος του Καλεντριν», περιμένω τον δίσκο «Της ομορφιάς άγριο φιλί» με ερμηνευτή τον Θοδωρή Νικολάου και σπουδαίους συνθέτες που αγαπώ. Και στην Αθήνα το ανέβασμα και πάλι της «Πενταμορφης και το τέρατος», ενός παιδικού θεατρικού έργου που πρωτοπαρουσιάστηκε πέρυσι και είχε μεγάλη επιτυχία.

Λ. Νικολακοπούλου: Έχετε να περιμένετε ένα καινούριο εγχείρημα που κάνω με τον Θοδωρή τον Βουτσικάκη, από εκεί και πέρα οπωσδήποτε ένα δεύτερο «Ανάσα μου κι αέρα» και μη σας πω και τρίτο… Νομίζω μια τριλογία είναι αληθινό αποτύπωμα αυτής της προσπάθειας μας. Σκέφτομαι φέτος πως θα είναι καλό και κάποια τραγούδια των τραγουδιστών να πρέπει να μπουν μέσα. Για να γίνει η ταυτότητα τους πιο ισχυρή…

*«Ανάσα μου κι αέρα» της Λίνας Νικολακοπούλου και του Παρασκευά Καρασούλου | Θέατρο Αυλαία (Τσιμισκή 136 Θεσσαλονίκη) | Hμέρες & ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 3/11, 21.00, Σάββατο 4/11, 21.00, Κυριακή 5/11, 20.00 | Διάρκεια: 2 ώρες | Εισιτήρια: 16€, 14€ φοιτητικό, ανέργων | Προπώληση εισιτηρίων:  ticketservices, ταμείο του θεάτρου

Ερμηνεύουν: Απόστολος Κίτσος, Παναγιώτης Λάμπουρας, Θοδωρής Νικολάου | Καλλιτεχνική επιμέλεια: Λίνα Νικολακοπούλου – Παρασκευάς Καρασούλος | Ενορχήστρωση – πιάνο, καχόν: Χρίστος Θεοδώρου | Ηλεκτρική κιθάρα: Λευτέρης Γιούσιος | Ηλεκτρικό μπάσο: Πέτρος Κρεμυζάκης