Ανακαλύπτοντας το αρχαίο θέατρο των Μυρών

Αν βρεθεί κανείς σήμερα στο μικρό τουρκικό χωριό Demre, στα παράλια της Μικράς Ασίας, δύσκολα θα υποψιαστεί ότι περπατά πάνω στα απομεινάρια μιας από τις πιο εντυπωσιακές πόλεις της αρχαιότητας. Περίπου 150 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αττάλειας, βρίσκονται τα Μύρα, πόλη-λιμάνι της αρχαίας Λυκίας και μετέπειτα ρωμαϊκή επαρχία. Εκεί, λαξευμένο πάνω σε έναν πελώριο βράχο σώζεται έως σήμερα το αρχαίο θέατρο των Μυρών.

Το θέατρο των Μυρών χρονολογείται μεταξύ 1ου και 2ου αιώνα π.Χ., αλλά η σημερινή του μορφή είναι προϊόν ρωμαϊκής ανακατασκευής. Οι θέσεις είναι λαξευμένες στον φυσικό βράχο, ενώ τα κατάλοιπα της σκηνής μαρτυρούν πλούσια διακόσμηση: κορινθιακά κιονόκρανα, ανάγλυφα, ακόμα και μορφές θεών.

Στο κοίλον του θεάτρου, χωρητικότητας 9.000 θέσεων, μπορούσε να καθίσει σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός της αρχαίας πόλης, γεγονός που καταδεικνύει την αγάπη των κατοίκων για το θέαμα. Άλλωστε, το θέατρο δεν ήταν απλώς μέσον ψυχαγωγίας, ήταν μια πολιτική και συμμετοχική διαδικασία. Ειδικές θέσεις φαίνεται ότι υπήρχαν για επίσημους και μεγάλους χορηγούς της πόλης στα προεδρία ακριβώς μπροστά στην ορχήστρα.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο για τις συνήθειες των θεατών της εποχής έρχεται από τα ίδια τα μάρμαρα του θεάτρου: υπάρχουν ονόματα χαραγμένα σε διάφορα σημεία, ένας πρακτικός τρόπος για να κρατάει κάποιος τη θέση του σε όλες τις παραστάσεις. Μάλιστα, σε ένα σημείο υπάρχει επιγραφή που σημαδεύει τη θέση του Γελασίου, ενός μικροπωλητή, που εφοδίαζε τους θεατές με τρόφιμα και ποτά, προσφέροντας μια υπηρεσία που δεν διαφέρει πολύ από αυτή που συναντάμε σήμερα στα ανοικτά θέατρα της χώρας.

Το θέατρο που έγινε… αρένα!

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, το θέατρο των Μυρών –όπως και πολλά άλλα της εποχής– φαίνεται πως προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις του πλήθους: από τραγωδίες και κωμωδίες, το ρεπερτόριο επεκτάθηκε σε μονομαχίες και θηριομαχίες, με την ορχήστρα να μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως στην ορχήστρα του θεάτρου υπάρχει ειδική κατασκευή με αποχετευτικό σύστημα για αίματα και νερά, παρόμοια με αυτή που συναντάται στο Κολοσσαίο.

Νέα αρχαιολογικά ευρήματα

Το 2011, οι ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια 20 θεατρικές μάσκες λαξευμένες σε πέτρα με εκπληκτική λεπτομέρεια. Αποτελούσαν μέρος της «σκευής» που χρησιμοποιούσαν οι ηθοποιοί στις παραστάσεις. Πρόσωπα θεών, σατύρων και τραγικών μορφών μοιάζουν να μας κοιτούν από το παρελθόν, σα να ζητούν άλλη μία παράσταση, άλλη μία αυλαία.

Οι μάσκες αυτές, μάλιστα, αποκαλύφθηκαν σχεδόν δίπλα στους λυκιακούς τάφους στα πρανή του ίδιου λόφου.

Από τον Απόστολο Παύλο στον Άγιο Νικόλαο

Η ιστορία των Μυρών δεν σταμάτησε στην αρχαιότητα. Εδώ έκανε στάση ο Απόστολος Παύλος πριν αποπλεύσει για τη Ρώμη, ενώ τον 4ο αιώνα μ.Χ. η πόλη έγινε η έδρα του Αγίου Νικολάου, του γνωστού μας Άι-Βασίλη. Στη βυζαντινή εποχή, η πόλη μετατράπηκε σε ισχυρό χριστιανικό κέντρο, και το θέατρο πέρασε στη σιωπή – αλλά όχι στη λήθη.

Σήμερα, το θέατρο των Μυρών στέκει υπερήφανο, επισκέψιμο και… άγνωστο, περιμένοντας τους επισκέπτες του να το ανακαλύψουν. Τα Μύρα ίσως να μην έχουν τη δόξα της Εφέσου ή της Περγάμου, αλλά το θέατρό τους είναι μια αληθινή αποκάλυψη από το μακρινό παρελθόν, που αποδεικνύει πόση ανάγκη είχε – και έχει – ο άνθρωπος το θέαμα, τη συγκίνηση και το χειροκρότημα.