Η Αίγυπτος που αγάπησα πολύ

Εικόνες: Μαρίνα Τούλα

Οι megacities, αυτά τα πολύβουα spots στους χάρτες του κόσμου, τα γιγάντια πεδία αστικών μεταμορφώσεων. Εκεί που ένδοξες ιστορικές πόλεις του παρελθόντος μεταμορφώνονται σε χαοτικά σύμπαντα, από το Πεκίνο έως το Δελχί και από το Σάο Πάολο ως το Μεξικό.

Πόλεις αδιαχείριστες, που συγκεντρώνουν τις ελπίδες εκατομμυρίων ανθρώπων, στοιβαγμένες σε φτωχογειτονιές εξαθλίωσης πλάι σε ιδιωτικές περιοχές όπου οχυρώνεται ο νέος πανίσχυρος πλούτος. Μια τέτοια πόλη, έκτη στη λίστα του πλανήτη, με 21 εκ. πληθυσμό είναι το Κάιρο.

Η πιο ένδοξη πρωτεύουσα της Αφρικής και η μεγαλύτερη της πόλη. Η βασίλισσα πόλη της Μέσης Ανατολής, που σήμερα καθώς το αεροπλάνο προσεγγίζει από ψηλά σου αποκαλύπτεται αδιανόητα μεγάλη, αδιανόητα πολύβουη, ντυμένη το χρώμα της σκόνης της ερήμου και γεμάτη ερωτηματικά που οφείλεις να ανακαλύψεις. Λίγες πόλεις στον κόσμο, λίγες χώρες στον κόσμο αποτελούν τέτοια πρόκληση για τον επισκέπτη.

Το Κάιρο δεν είναι πια μια πόλη με την τυπική έννοια. Η μάνα του κόσμου για τον αραβικό κόσμο έχει πια μεταλλαχθεί σε ένα τεράστιο χωνευτήρι που συνθέτει το ενδοξότερο παρελθόν που έχεις συναντήσει με ένα αβέβαιο μέλλον. Η πόλη των απόλυτων αντιθέσεων που γειτονιές-ιστορίες εναλλάσσονται διαρκώς με σκηνικά δυστοπίας.

Το Ισλαμικό, το Κοπτικό, το κοσμοπολίτικο Κάιρο του μεσοπολέμου, της Μπελ Επόκ, η σκουπιδούπολη, η πόλη των Νεκρών, τα νέα περίβλεπτα προάστια των ιδιωτικών γειτονιών, τα μάτριξ στους εναέριους δρόμους που διαφημίζουν ουρανοξύστες, ο Νείλος πανταχού παρόν και οι εκατομμύρια εξαθλιωμένοι που προσπαθούν να διασχίσουν πολύβουους δρόμους με χιλιάδες τροχοφόρα κάθε είδους και ζώα σε έναν αγώνα για να κυκλοφορήσουν στην πιο χαοτική οδηγική συνθήκη που θα συναντήσεις στον πλανήτη Γη.

Απέναντι από τον μαγικό δημόσιο κήπο που γαληνεύει η ψυχή, αν καταφέρεις να περάσεις το μεγάλο δρόμο-στοίχημα ξεκινά ένας τόπος που άνθρωποι αιώνες ζουν δίπλα και πάνω σε τάφους και πιο πάνω στα υψώματα από ασβεστόλιθο, η σοκαριστική πόλη των Σκουπιδιών, που καμιά 350 χιλιάδες άνθρωποι, Χριστιανοί Κόπτες, ζουν στην απόλυτη εξαθλίωση χωρίς νερό, ρεύμα και αποχέτευση, εργαζόμενοι με τα σκουπίδια που πετά η πρωτεύουσα.

Πρωταθλητές της ανακύκλωσης. Και λίγο πιο πάνω, στους αχανείς λόφους να χτίζονται νέες γειτονιές προνομιούχων, εκεί που μαζεύεται η πόλη τα σούρουπα να δει το ηλιοβασίλεμα. Όταν το επιτρέπει η σκόνη της ερήμου και το τεράστιο τοξικό νέφος που αναπνέουν οι κάτοικοι της.

 Το Κάιρο είναι τα πάντα. Είναι ακριβά εμπορικά κέντρα πλάι σε άθλια τρίκυκλα, καμήλες να συναντιούνται με πανάκριβα αυτοκίνητα, εκατομμύρια ζητιάνοι πλάι σε νέου τύπου γιάπις, η φωνή του μουεζίνη όλη τη μέρα και χιλιάδες τεμένη, αυτοσχέδια παζάρια παντού και πραματευτάδες, χιλιάδες συνεργεία παλιάς εποχής, τελετές, γάμοι, βαφτίσια, κηδείες, είναι η Ουμ Καλσούμ και κάτι άθλιοι αμανέδες με ποπ στοιχεία στα πλοία κλαμπ που διασχίζουν το ποτάμι, ψευτολάουντζ μαγαζιά που πίνουν ναργιλέδες πλάι σε αρχαία καφενεία, συγκλονιστικά μνημεία δίπλα σε οικοδομές ασοβάτιστες, με τα τούβλα εμφανή, ώστε να πληρώνουν λιγότερους φόρους, γυναίκες χαμένες πίσω από τη μαντήλα και ταυτόχρονα τολμηρά εσώρουχα να πουλιούνται με το κιλό στο Αλ Χαλίλ.

 Άνδρες με κελεμπίες να ανοίγουν πόρτες σπουδαίων κτιρίων που κάλιστα θα μπορούσαν να είναι σε μια αριστοκρατική γειτονιά του Παρισιού και επιρροές από άλλες εποχές κοσμοπολιτισμού κόντρα στη βίαιη ισλαμοποίηση που περιόρισε πια το χριστιανικό πληθυσμό της χώρας στο 20% από 60%, ξανάκανε τη μπούργκα ανάγκη και εξαφάνισε σε πολλές περιοχές τις γυναίκες από το δημόσιο βίο.

Στο Νέο Κάιρο, το όνειρο της κυβέρνησης να αποσυμφορήσει την χαοτική πόλη δημιουργώντας μια νέα πόλη δορυφόρο αφήνει αδιάφορους ακόμα και τους δημόσιους υπάλληλους που προτιμούν το χάος, το πρόσωπο του προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι σε κάθε γωνία ξεπροβάλει από φωτεινές οθόνες και τα βλέμματα των παιδιών που σε κυνηγάνε παντού για ψίχουλα. Όλα αυτά συνοδευόμενα από μια κουζίνα θεϊκή, από μια διαρκή αίσθηση έλλειψης οξυγόνου, από μια φασαρία που δύσκολα μπορεί να αντέξει το αυτί.

Και η υπόλοιπη Αίγυπτος. Μια χώρα που η έρημος καταλαμβάνει το 90% της έκτασης της και η ζωή συνωστίζεται στα παραθαλάσσια τμήματα της Μεσογείου, της Ερυθράς Θάλασσας και φυσικά του βασιλιά Νείλου. Του μεγαλύτερου ποταμού του κόσμου σε μήκος. Που διασχίζει τη μισή Αφρική πριν χυθεί στη Μεσόγειο. Που ορίζει χιλιάδες χρόνια τη ζωή της χώρας. Δώρο μεγάλο και ανάσα.

Το μυστηριώδες Ασουάν των ναών και των νησιών, αλλά και της τεράστιάς φτώχιας, το περίλαμπρο Λούξορ των πιο εντυπωσιακών μνημείων του κόσμου, της τάξης και του κοσμοπολιτισμού. Τα εκατοντάδες χωριά που διασχίζεις στο ποτάμι, των ανθρώπων που το νερό αυτό είναι ο τροφοδότης της ύπαρξης τους, ευχή και κατάρα για όσα βιώνουν. Οι φελούκες που πλέουν νωχελικά και τα πιτσιρίκια με τα αυτοσχέδια κανό που ακολουθούν τα ποταμόπλοια απλώνοντας το χέρι για λίγες λίρες.

Και το δέος μπροστά σε όσα αντικρύζεις στα μουσεία, στα τέμπλα, στα κτίρια. Σημάδια μιας συγκλονιστικής ιστορίας που οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και όλοι οι κατακτητές, αρχαίοι και σύγχρονοι άφησαν σημάδια που ενσωματώθηκαν σε ένα αληθινά συγκλονιστικό παζλ που αποτελεί αυτή τη χώρα. Που προσπαθεί με δυσκολία μεγάλη, φτώχεια τεράστια, εξάρτηση μεγαλύτερη και αβέβαιο μέλλον να δει το μέλλον της. Το όποιο μέλλον.

Η Αίγυπτος είναι η χώρα με τα πιο πολλά αινίγματα μαζεμένα που είδα ποτέ. Και ο επισκέπτης οφείλει να βγει για λίγο από το ρόλο του. Να λύσει κάποια.

Από την Αραβική Άνοιξη και δώθε, παρά την αντίθετη άποψη που επικρατεί τα βήματα μάλλον οδηγούν προς το συντηρητισμό, τη φτωχοποίηση, το σκοτάδι. Με νύχια και με δόντια παλεύουν να κρατήσουν τα σύνορα κλειστά, να μη γίνουν ο επόμενος Λίβανος, η επόμενη Συρία, το επόμενο Ιράκ. Ο πιο μεγάλος στρατός όλης της μέσης Ανατολής εξυπηρετεί αυτό το σκοπό.