Η ελληνική εκδοχή της Τοσκάνης

Του Γιώργου Τούλα

Αν η Τοσκάνη των ταινιών, με τους ασύλληπτους κήπους και τις πέτρινες βίλες με τα υπέροχα χρώματα είναι το ιδανικό μέρος των διακοπών για σας, έφτασε η στιγμή να μάθετε πως υπάρχει στην Ελλάδα ένας τόπος που αντικρίζοντας τον θα νοιώσετε τη μαγεία που νοιώσατε όταν ζηλέψατε τους Ιταλούς για τον Βορά τους. Αυτό που τους συνδέει είναι βέβαια η κοινή καταγωγή των ανθρώπων που φρόντισαν να αφήσουν την αισθητική τους σαν σφραγίδα και εδώ.

Ο Κάμπος της Χίου, η εύφορη πεδιάδα στο νότο της Χώρας της Χίου, μήκους δέκα και πλάτους δύο χιλιομέτρων, θυμίζει εξοχές της Τοσκάνης γιατί Γενοβέζοι αριστοκράτες, που κυριάρχησαν στο νησί από το 1261 μέχρι το 1566, αποφάσισαν να χτίσουν εκεί τις επαύλεις τους ακολουθώντας την αρχιτεκτονική και τις οδηγίες όσων έμαθαν στην πατρίδα τους. Δαιδαλώδη κατάφυτα μικρά σκίερα σοκάκια, όπου με το ζόρι τα διασχίζει αυτοκίνητο, ψηλοί μαντρότοιχοι που κρύβουν τη θέα από το δρόμο εντός, για ευνόητους ταξικούς λόγους και μέσα περιβόλια εσπεριδοειδών, μαγγανοπήγαδα, στέρνες μαρμάρινες, βοτσαλωτές αυλές και απίστευτης ομορφιάς αρχοντικά, φτιαγμένα από την περίφημη θυμιανούσικη πέτρα, που παράγεται στα ορυχεία του χωριού Θυμιανά, μοναδικά αρδρευτικά συστήματα, πέργκολες σπάνιας αισθητικής.

Μια μυθική γειτονιά, 200 κάποτε αρχοντικών-πύργων, που σήμερα διασώζονται ελάχιστα, με κορυφαία του Ζυγομαλά, του Καλουτά, το Μαυροκορδάτικο και το θρυλικό καμπούσικο αρχοντικό, Αργέντικο. Όλα τους με κοινά χαρακτηριστικά την τοξωτή είσοδο, τους δύο ορόφους όπου στον κάτω στεγάζονταν οι αποθήκες και με μια πέτρινη σκάλα οδηγούνταν κανείς στον πάνω με τους κατοικήσιμους χώρους που δεν εμποδίζονταν η θέα λόγω των δέντρων.

Η αρχή του παραμυθιού

Στα μέσα του 14ου αιώνα, με πιθανότερη ημερομηνία το 1346, η Γενοβέζικη οικογένεια αριστοκρατών Αργέντι, από την πόλη Policivera, κοντά στην Τοσκάνη, μετακόμισαν στη Χίο. Έγιναν μέλη αμέσως της περίφημης εταιρίας Mahona Trading Company, με δουλειές εμπορίου στη Χίο και την Γένοβα ενώ το 1528 κερδίζουν το τίτλο της τιμής της αναγραφής στο Libro d’ Οro della Nobilita Genovese και αναγορεύονται Μαρκήσιοι για της υπηρεσίες τους στη δημοκρατία της Γένοβας, τίτλος που πέρασε από γενιά σε γενιά στη συνέχεια. Στα πρώιμα χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι Αργέντι άρχισαν να παντρεύονται με ντόπιους αριστοκράτες, τους Άρχοντες και έτσι άρχισε η μίξη τους με τον ελληνικό πληθυσμό. Παράλληλα η Γενουάτικη διακυβέρνηση τους δώρισε μεγάλα τμήματα γης και οι Αργέντι επέλεξαν την περιοχή του Κάμπου για να χτίσουν τις θερινές κατοικίες τους.

Η οικογένεια συνδέθηκε για επτά αιώνες με το νησί και θεωρείται συνώνυμο της ευγένειας και της φινέτσας. Το χτίσιμο της βίλας ολοκληρώθηκε το 1550 με ένα κύριο κτίσμα το Palazzo και δύο μικρότερα σπίτια που χρησιμοποιούνταν ως ξενώνες. Αποτελούσε τη θερινή κατοικία της οικογένειας. Ψηλοί πέτρινοι τοίχοι εξασφάλισαν την ιδιωτικότητα από τον έξω κόσμο, κοκκινωπός πωρόλιθος επιλέχθηκε για τα κτίσματα, μια μοναδικής ομορφιάς γιγάντια πόρτα φιλοτεχνήθηκε για την είσοδο, ενώ τεράστιες πέτρινες ρόδες φτιάχτηκαν για να συλλέγουν το νερό με τη μορφή του μαγγανοπήγαδου, ο περίφημος Μάγγανος, ένα σύστημα αντλήσεως νερού με ζώα, που δένονταν πάνω στο ξύλο που συνδέεται με τον οριζόντιο τροχό ο οποίος περιέστρεφε στη συνέχεια τον κάθετο τροχό, αποθηκεύοντας το κατόπιν σε μαρμάρινες, εκπληκτικής ομορφιάς στέρνες από όπου με ειδικά πέτρινα μονοπάτια διοχετεύονταν στους κήπους.

Η μεγάλη περιπέτεια

Τα χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν ήταν εύκολα για την οικογένεια, ούτε βέβαια για τους υπόλοιπους ευγενείς του νησιού. Οι σχέσεις με τις οθωμανικές αρχές ήταν κάκιστες και από το 1556 που το νησί κυριεύτηκε από τους Οθωμανούς, μέχρι το 1822 που αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Γένοβα εγκαταλείποντας το, μέτρησαν αρκετές απώλειες όπως τα δύο μέλη της οικογένειας που κρέμασαν οι Τούρκοι. Ο Άγιος Ανδρέας Αργέντης που μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη το 1464 και ο Ευστράτιος Ιωάννου που δολοφονήθηκε μαζί με τον Ρήγα Φεραίο στο Βελιγράδι. Ο περίφημος γλύπτης Ιωάννης Παππάς φιλοτέχνησε τα αγάλματα τους που βρίσκονται στους κήπους ενώ άλλα μέλη εκτελέστηκαν αργότερα, προτομές των οποίων συναντάμε σε άλλο σημείο του κτήματος. Σε όλους τους αγώνες των Ελλήνων ήταν συμπαραστάτες και συμπολεμιστές στο πλευρό μας μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο. Στη συνέχεια η οικογένεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το νησί και περιπλανήθηκε στην Ευρώπη για δεκαετίες, Μασαλλία, Γαλλία και Αγγλία, την ώρα που το κτήμα ρήμαζε και καταστρέφονταν από τους Οθωμανούς που δεν το σεβάστηκαν και από το σεισμό του 1881. Το βάρος της αποκατάστασης έπεσε στις πλάτες του Φίλιππου Αργέντι, τον οποίο έστειλε η οικογένεια στο νησί το 1916 για να αποκαταστήσει ότι απέμεινε. Αυτό που συνάντησε ήταν η απόλυτη καταστροφή. Η περιπέτεια της αποκατάστασης κράτησε σαράντα χρόνια. Ο περίφημος και διάσημος άγγλος αρχιτέκτονας Sir Arnold Smith ειδικευμένος στην Γενοβέζικη αρχιτεκτονική επιλέχθηκε. Διάλεξε μάρμαρα Πεντέλης, που ήξερε ότι έχουν χρησιμοποιηθεί για την Ακρόπολη για να ξαναφτιάξει την κατεστραμμένη στέρνα που συναντά κανείς μόλις περάσει τη μεγάλη εξώθυρα του κήπου. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν στην ανακατασκευή του κεντρικού Παλάτσο, έργο τεράστιου κόστους και προβλημάτων. Στη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου οι μπρούτζινες και χάλκινες θύρες, αφαιρέθηκαν για να διασωθούν από τη μήνη των Γερμανών που επιτίθενταν και μεταφέρθηκαν στο μοναστήρι της Μέστρα στη Βενετία στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας, μεταφέρθηκαν στη Βενετία όπου και φυλάχτηκαν και επιστράφηκε από τους Άγγλους σαν φόρος τιμής στην μοναδική επένδυση των ιταλών αριστοκρατών. Ο Αργέντι είχε μετατρέψει στο μεταξύ μετά τον πόλεμο τη βίλα σε τόπο ξεκούρασης των Βρετανών αξιωματικών. Όσες από τις πόρτες καταστράφηκαν στις μεταφορές επανασχεδιάστηκαν στη Βενετία το 1993. Ήταν τέτοιο το μεράκι του Αργέντι να ξαναδώσει στο κτήμα την αίγλη του, που έστειλε τον κηπουρό του Μιχάλη Ροζάκη, το 1954 για τέσσερα ολόκληρα χρόνια στην Ventimiglia και τη Νίκαια της Κυανής Ακτής για να μελετήσει τη δομή των περίφημων κήπων της Λιγουρίας. Η παραμονή του στη βίλα Hanbury ήταν ένα πραγματικό σχολείο, που του έμαθε όλα τα μυστικά των μοναδικής ομορφιάς Λιγουριανών κήπων. Και ήταν τέτοια η αγάπη του για τους κήπους της βίλας, που ο κηπουρός Ροζάκης πρόσφερε της υπηρεσίες του μέχρι το 1995. Οι κήποι του κτήματος είναι μια πραγματική αποκάλυψη. Τίποτε από το δρόμο δεν σε προϊδεάζει για όσα θα δεις εντός. Μοναδικές εκτάσεις με πορτοκαλιές, ελιές, σπάνιες ποικιλίες λουλουδιών, τριαντάφυλλα, βλάστηση που οργιάζει παντού, κατανεμημένη μοναδικά και με τέλεια συμμετρία.

Ο Φίλιππος, μέγας γενναιόδωρος μαικήνας των Τεχνών και της Χίου, είχε επενδύσει άπειρα χρήματα στο νησί καλώντας διάσημους αρχιτέκτονες σαν τον Πικιώνη να μελετήσουν τη χιώτικη αρχιτεκτονική, αποτέλεσμα της μελέτης ήταν μια έξοχη διατριβή που δημοσιεύτηκε αργότερα για της επιρροές των Βενοβέζων στο νησί. Ο γιος του, Παντελής-Λορέντζο Αργέντης, όπως είχε μετασχηματιστεί πια το όνομα της οικογένειας, συνέχισε από το 1974 μέχρι το 1985 τις εργασίες ανακατασκευής, εγκαθιστώντας ηλεκτρικό ρεύμα και σχεδιάζοντας ακόμα πιο εντυπωσιακές αλλαγές στους κήπους. Κάποια στιγμή το κτήμα έπρεπε να πουληθεί.

Το λαμπερό σήμερα

Ο ντόπιος εφοπλιστής και ευεργέτης του νησιού Λεωνίδας Κτιστάκης ανέλαβε στις μέρες μας τη διάσωση και συνέχιση του μεγαλείου, κόντρα σε μια αφιλόξενη τάση που ανάγκασε πολλούς εφοπλιστές του τόπου να εγκαταλείψουν το νησί. Η μετατροπή του σε ένα ξενοδοχείο απίστευτης και ιδιαίτερης πολυτέλειας ήταν στοίχημα. Η προσπάθεια ήταν να εκμεταλλευτούν όλους τους χώρους του κτήματος δίχως να κτίσουν τίποτε νέο και παράταιρο. Τριάντα δύο στρέμματα, πέντε κηπουροί, τριάντα ένας εργαζόμενοι για ένα μοναδικής ομορφιάς κατάλυμα που δημιουργήθηκε εντός του. Επτά συνολικά σουίτες σε ξεχωριστά κτίσματα (Pallaco, Castello, Venezia, Genova, Pyrgi, Pyrgousiko, Kampos), αφού τα μέλη της οικογένειας ζούσαν χώρια για να έχουν την ιδιωτικότητα τους εξασφαλισμένη, χαμένες μέσα στους κήπους που οδηγείσαι εκεί από κατάφυτα μονοπάτια.

Η κάθε μία διακοσμημένη με μοναδικές αντίκες που συλλέχθηκαν από αγορές της Ευρώπης και σπάνιας ομορφιάς μαρμάρινα μπάνια. Στο γκουρμέ εστιατόριο στο κεντρικό κτήριο το δείπνο με τα κεριά είναι εμπειρία, όπως και η λιτής ομορφιάς, απόλυτα εναρμονισμένη πισίνα και το μικρό ιδιαίτερο σπα. Τα λαχανικά του κτήματος όπως και το κρασί που παράγεται εντός του είναι δυο ακόμα πινελιές ξεχωριστής πολυτέλειας.

Με το που διασχίζεις την εξώθυρα μπαίνεις σε ένα κόσμο παραμυθιού και χλιδής. Από το κτήριο της υποδοχής και την δερματόδετη μπροσούρα μέχρι τη μουσική που αναδύεται μέσα από τις φυλλωσιές, το Αργέντικο αποτελεί μια ανεπανάληπτη εμπειρία που σε αφήνει άφωνο. Τα θαύματα του Παλιού Κόσμου συνυπάρχουν με τις καινοτομίες του νέου αιώνα μας, όπως γράφουν διάσημες ξένες δικτυακές τοποθεσίες, ειδικευμένες στον τουρισμό.

Το 1988 το Αργέντικο έγινε μέλος του γαλλικού οργανισμού La vie de Chateau, που περιλαμβάνει 141 κάστρα στην Ευρώπη, ενώ το 1991 το περίφημο περιοδικό Harpers and Queen, το επέλεξε ανάμεσα στις 100 καλύτερες βίλες του κόσμου. Το υπουργείο Πολιτισμού το ανακήρυξε μνημείο ιστορικής κληρονομιάς.

Στο site του CNN περιγράφεται ως τόπος που περνούν τις μέρες τους πριγκίπισσες και πρωθυπουργοί, ενώ το βρετανικό Conte Nast Traveller του αφιέρωσε στο τεύχος του περσινού Αυγούστου ένα μεγάλο κομμάτι. Το εξειδικευμένο ταξιδιωτικό περιοδικό Odyssey το κατέταξε στα πενήντα κορυφαία ξενοδοχεία της Ελλάδας.

*Αργέντινον, Luxury Suites, Κάμπος, Χίος, τηλ, 2271033111, www.argentikon.gr