Η Πάρος του Νίκου Μωραΐτη

Ο στιχουργός Νίκος Μωραΐτης μου έστειλε την πιο «ακριβή» καρτ ποστάλ από τo νησί του: τον προσωπικό του χάρτη με τις αγαπημένες του παριανές συνήθειες, αναμνήσεις και ταξιδιωτικές οδηγίες. Βίβα Πάρος.

Αυτό για το οποίο πάντα καμάρωνα που ζω στην Ελλάδα είναι τα νησιά της. Βουνά βρίσκεις κι αλλού. Αυτά τα νησιά όχι, τέτοιο συνδυασμό λευκού και μπλε, αρχιτεκτονικού και φυσικού τοπίου. Αν και για χρόνια ήταν η Πάτμος το αγαπημένο μου νησί, αυτή που με κέρδιζε αργά, σταδιακά και υπόγεια είναι η Πάρος. Με «έκλεψε» όταν έγινα, σχεδόν τυχαία, με μία απόφαση της στιγμής, «Παριανός», αποκτώντας ένα δικό μου χώρο στις Λεύκες, το ορεινό (και ομορφότερο) χωριό της Πάρου.

Η Πάρος για μένα είναι ένα γλυπτό, μία γυναίκα με μεγάλες ήρεμες καμπύλες. Δεν μου αρέσουν τα άγρια μέρη, τα απόκρημνα βουνά, οι σκοτεινές θάλασσες. Αγαπώ τις ευθείες γραμμές και τις ανοιχτές στροφές. Αυτά μου δίνει η Πάρος. Άρα, την ησυχία μου. Κι όταν πήζει από τουρίστες τον Αύγουστο, επάνω στις Λεύκες υπάρχει πάντα χώρος για προσωπικούς ρυθμούς και απομόνωση. Κι όταν η απομόνωση κουράζει, μια βόλτα στο πολύχρωμο καθημερινό πανηγύρι της Νάουσας ή της Παροικιάς σε φωτίζει αμέσως.

Το μυστικό της Πάρου είναι ο χειμώνας της. Γενικά, το μεγάλο μυστικό των νησιών του Αιγαίου είναι ο χειμώνας. Τότε τα χρώματα καθαρίζουν. Τότε μπαίνει ο ζωγράφος στο παιχνίδι. Το μπλε είναι μπλε, όχι «περίπου μπλε» όπως το καλοκαίρι. Κι η θάλασσα έχει βάθος και ορίζοντα, όχι σχετικά όρια όπως το καλοκαίρι. Τα «σχεδόν» του καλοκαιριού κόβονται το χειμώνα. Καθαρές, αδρές γραμμές.

Η πρώτη ανάμνηση από την Πάρο είναι πολύ ισχυρή. Ήταν στα 18 μου, με συμμαθητές από το σχολείο, τον πρώτο Αύγουστο μετά τις Πανελλαδικές. Ήταν ένα μεγάλο πάρτι. Δεν με κέρδισε το νησί. Απλώς «πλάκα είχε». Πολλές φορές χαμογελώ σκεπτόμενος πως εκείνο το «απλά ok» μέρος μετατράπηκε σε αγαπημένο μου μέσα στα χρόνια, όταν έξυσα την επιφάνειά του και ανακάλυψα τις από κάτω ζωές του.

Το μάρμαρο (το πιο διάφανο στον κόσμο), η Εκατονταπυλιανή. Ε, και φυσικά ο Πάριος. Θα συναντήσεις παντού κάτι σχετικό με εκείνον: αφίσες ή φωτογραφίες σε ταβέρνες και μαγαζιά, τραγούδια του, δρόμο με το όνομά του.

Το ατού της; Ο συνδυασμός θορύβου και σιωπής.

Ο κύριος Γιώργος, στη Νάουσα, είναι ο «κρυμμένος σεφ» της Πάρου. Χρόνια στην Περβολαριά, τώρα στο Mediterraneo. Ακόμη και η ομελέτα από τα χέρια του είναι αλλιώς.

Η Σάντα Μαρία είναι η θάλασσα όπου κάθε καλοκαίρι βαφτίζομαι ξανά. Όχι η «μεγάλη Σάντα», ούτε η «Μικρή Σάντα». Τα λιμανάκια ανάμεσα, που θέλουν περπάτημα και ψάξιμο. Εκεί είναι το κρύσταλλο. Εκεί είναι η μεγάλη βουτιά.

Να περπατήσετε τις Λεύκες μέχρι κάτω, μη μείνετε στην πρώτη ή τη δεύτερη πλατεία. Τραβήξτε το δρόμο μέχρι την εκκλησία με τα δύο μαρμάρινα καμπαναριά. Στην επιστροφή σταματήστε στην «Πεζούλα της νοστιμιάς», όπου δύο γυναίκες που έφυγαν από την Αθήνα και άνοιξαν αυτό το καφενεδάκι, μάνα και κόρη, σας βάζουν στην κουζίνα τους να διαλέξετε ανάμεσα στις πίτες και τα γλυκά της ημέρας.

Ψάξτε τα «κρυμμένα» λιμανάκια στη Σάντα Μαρία και στο Φάραγγα. Πάρτε έναν από τους δεκάδες βυζαντινούς δρόμους του νησιού με τα πόδια, έστω για λίγο, για να δείτε, από πιο κοντά, αυτό το ξανθό νησί, όπου όλα τα χρώματα είναι ανοιχτά: η πέτρα, το χώμα, το στάχυ.

Η Πάρος είναι από τις περιοχές με το καλύτερο φαγητό στην Ελλάδα. Εδώ ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Ψάρια, θαλασσινά, περίεργοι τρόποι ψησίματος και τηγανίσματός τους. Είναι από τα λίγα νησιά με μεγάλο αλιευτικό στόλο. Εδώ το φρέσκο είναι φρέσκο. Αλλά και στα πιο κοινά προϊόντα υπάρχει γεύση. Το μαρούλι, η ντομάτα, το αγγούρι, η πατάτα έχουν άλλο χρώμα και άλλο άρωμα. Με τόσο τουρισμό, κι όμως το νησί δεν έχει αλλοιώσει τις γεύσεις του. Πού να πρωτοφάτε;… Σημειώστε μερικά ονόματα: «Τράτα» στην Παροικιά, «Θαλάμι» στον Αμπελά, «Siparos» στο δρόμο προς τη Σάντα Μαρία, «Barbarossas», «Mediterraneo» στη Νάουσα και – αν βρείτε ποτέ τραπέζι- στη «Σωσώ». Για κρέας, «Κλαρίνος» στις Λεύκες, «Άννα και Γιώργος» στη Μάρπησσα, «Μαράθι» στο Μαράθι, «Ταβέρνα Πάρος» στην Παροικιά. Και κάτι ακόμη. Κρέπες με νουτέλα παντού. Τέτοιο know how, ούτε στο Παρίσι.

Ο Επιτάφιος στα μεσόγεια χωριά του νησιού είναι αξέχαστη εμπειρία. Στη Μάρπησσα ή στις Λεύκες. Τα παιδιά των σχολείων, ντυμένα με ρούχα εποχής, αναπαριστούν σκηνές από το Θείο Δράμα. Ο Μυστικός Δείπνος, ο Πόντιος Πιλάτος, ο Γολγοθάς, η Σταύρωση, η Αποκαθήλωση… Διαβαίνεις τα σοκάκια και περπατάς την «ταινία» της Ιστορίας από στενό σε στενό. Στα μάτια των παιδιών υπάρχει η αίσθηση του σημαντικού. Δεν είναι χαβαλές. Δεν είναι σχολική αγγαρεία. Είναι ένας ρόλος καίριος, ένας τρόπος συμμετοχής στο κοινό αίσθημα.

Δεν είναι συνήθεια, είναι περισσότερο στάση. Οι Παριανοί είναι ελαφρείς άνθρωποι. Όπως και οι χοροί τους. Αέρινοι, σπιρτόζοι, χωρίς βάρος. Αυτό τον αέρα της ελαφρότητας θα ήθελα να τον είχα.

Πολλά τα στέκια… Το πρώτο που μου ήρθε είναι το «Θαλάμι» έξω από τον Αμπελά. Τραπεζάκια στην άκρη του γκρεμού, σύρριζα στη θάλασσα, θέα στη Νάξο και φαγητό με ό,τι έβγαλε σήμερα η τράτα.

Φεύγοντας προτείνω να πάρετε μαζί σας τοπικά προϊόντα -λάδι, ξινομυζήθρα, σούμα (η ρακή τους), κρασί, αλλά υπάρχουν και δύο… design μυστικά του νησιού: Η «Υρία», με κατάστημα στην Παροικιά και μία μεγάλη φάρμα – εργαστήριο σε ένα ύψωμα έξω από τον Κώστο, με κεραμικά που ξεφεύγουν από το στερεότυπο του σουβενίρ και αγγίζουν την τέχνη. Επίσης, τα «Πράγματα» στο δρόμο Νάουσα – Μάρπησσα, λίγο πριν από τη διασταύρωση για Λεύκες. Τέτοιο φινετσάτο design store δεν έχω βρει στην Αθήνα, με θεία αντικείμενα (πολλά τα φέρνει από την Ιταλία η ίδια η Ιταλίδα ιδιοκτήτρια) και… απάνθρωπες τιμές.

Με ενοχλεί ο Αύγουστος στην Πάρο. Το νησί ξεφτίζει. Και είναι κρίμα που οι περισσότεροι τουρίστες ξέρουν για Πάρο την εικόνα του Αυγούστου. Είναι μόνο ένας μήνας όμως. Η ασθένεια έχει ημερομηνία λήξης και το νησί ξέρει να αναρρώνει γρήγορα.

Το ταξίδι για μένα είναι τα πάντα. Και το εννοώ. Την υπόλοιπη ζωή μου περιμένω τις 2 – 3 φορές το χρόνο που θα έχω τη δυνατότητα να φύγω. Δεν είναι για μένα απόδραση από την πραγματικότητα. Είναι η πραγματικότητα που θα ήθελα να έχω.