Εικόνες: Μια Θεσσαλονικιά στη Μελανησία

Η Χριστίνα Αντωνιάδου πρόσφατα επέστρεψε από ένα πολύ ασυνήθιστο ταξίδι στη Μελανησία και αφηγείται στην parallaxi τη μοναδική εμπειρία που έζησε, αλλά και την αγάπη της για τα ταξίδια.

«Από μικρό παιδί μου άρεσε να ταξιδεύω. Με το που έγινα δεκαοχτώ ετών δούλεψα ένα καλοκαίρι, αγόρασα ένα μεγάλο σακίδιο πλάτης και ένα sleeping bag. Από αυτά που κουβαλάγανε οι τουρίστες και σκάγανε μύτη στην Ελλάδα «σαμαρωμένοι σαν τα γαϊδούρια», όπως έλεγε η γιαγιά μου. Σαμαρωμένη λοιπόν έκανα και εγώ το πρώτο μου ταξίδι με εισιτήριο Interrail. Τότε ίσχυε μόνο για νέους μέχρι 26 ετών. Με αυτό το σχετικά φτηνό εισιτήριο μπορούσαν για ένα μήνα να ταξιδεύουν οπουδήποτε στην Ευρώπη. Ευκαιρία λοιπόν να επισκεφτώ τους φίλους μου στην Ιταλία, Ολλανδία, Γερμανία και Γαλλία.

Κάποια στιγμή έβαλα στόχο να ταξιδέψω κάθε χρόνο σε ένα ελληνικό νησί, μια ευρωπαϊκή πόλη και μια χώρα που να βρίσκεται εκτός Ευρώπης. Με αυτόν τον τρόπο στην λίστα μου έχουν μείνει λίγα ελληνικά νησιά, κάποιες ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά σίγουρα πολλά κράτη σε άλλες ηπείρους. Με την ευκαιρία του ταξιδιού γράφω και τα βιβλία μου όπως για παράδειγμα «Βαλίτσα και… φύγαμε» περιγράφοντας τις εμπειρίες μου.

Δεν ξέρω αν αυτό που κάνω ονομάζεται χόμπι. Νομίζω πάντως ότι τα ταξίδια είναι μια εξάρτηση, ένα είδος εθισμού: Με το που επιστρέφω, ήδη σκέφτομαι το επόμενο. Αν για κάποιο λόγο και για αρκετούς μήνες δεν καταφέρω να οργανώσω ένα ταξίδι, να κλείσω αεροπορικά εισιτήρια, να κατεβάσω την βαλίτσα από το πατάρι, ε, τότε παρουσιάζω συμπτώματα στέρησης όπως οι καπνιστές ή οι αλκοολικοί».

Πού ακριβώς είναι η Μελανησία;

«Το πρώτο που με ρωτάει ο κόσμος είναι: «Μελανησία; Που είναι αυτό;» Η απάντηση είναι: στην άλλη άκρη της γης. Συγκεκριμένα βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, ο οποίος χωρίζεται σε τρία μέρη: Την Μελανησία δηλαδή Παπούα, τα νησιά του Σολομώντα και Βανουάτου, βορειοανατολικά της Αυστραλίας. Ονομάζεται έτσι εξαιτίας των σκουρόχρωμων φυλών που ζουν εκεί.

Το δεύτερο μέρος είναι η Μικρονησία που βρίσκεται από την πλευρά της Ασίας και ονομάζεται έτσι γιατί αποτελείται από πολλά διάσπαρτα μικρά νησιά. Και το τρίτο μέρος είναι η Πολυνησία που είναι και το μεγαλύτερο μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού και λέγεται έτσι γιατί έχει πάρα πολλά νησιά. Τα πιο γνωστά είναι η Χαβάη, η Ταϊτή και η Μπόρα Μπόρα. Αυτά ήδη τα έχω περιγράψει στο βιβλίο μου «Βαλίτσα και… φύγαμε». Οπότε στο επόμενο μου βιβλίο σειρά θα έχει και η Μελανησία».

Τι το ιδιαίτερο είχε αυτό το ταξίδι;

«Πρόκειται για αποστολή τύπου National Geographic ή Discovery με ειδικό εξερευνητικό πλοίο, ειδικά κατασκευασμένο για τέτοιου είδους αποστολές. Δεν είναι δηλαδή μια απλή κρουαζιέρα που μπορεί κάποιος να συμμετέχει. Η συγκεκριμένη διαδρομή γίνεται μόνο μια φορά τον χρόνο. Το πλοίο πιάνει σε πάρα πολλά μικρά νησάκια της Μελανησίας που αλλιώς είναι αδύνατον να τα δεις, διότι δεν διαθέτουν ούτε λιμάνια ούτε αεροδρόμια. Ουσιαστικά αυτό το εξερευνητικό πλοίο είναι ο μόνος τρόπος για να τα προσεγγίσεις».

Πώς φτάνεις στη Μελανησία;

«Ξεκινήσαμε από Θεσσαλονίκη. Πετάξαμε μέσω Κωνσταντινούπολης στην Μανίλα, όπου μείναμε ένα βράδυ και με την ευκαιρία κάναμε και μια περιήγηση στην πρωτεύουσα των Φιλιππίνων. Την επόμενη ημέρα πετάξαμε για την πρωτεύουσα της Papua New Guinea, το Port Moresby, ένα μεγάλο νησιωτικό κράτος βορειοανατολικά της Αυστραλίας. Εκεί συναντήσαμε τους υπόλοιπους συμμετέχοντες της αποστολής. Ήμασταν μόνο 70 άτομα από διάφορες χώρες, δηλαδή από τις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Χονγκ Κονγκ, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Νορβηγία, Τουρκία και ελάχιστοι Έλληνες οργανωμένοι από το γραφείο της Θεσσαλονίκης «ΚΑΝΩΝ».

Πετάξαμε όλοι μαζί στο Madang, σε ένα λιμάνι στον βορρά της χώρας, όπου επιβιβαστήκαμε στο συγκεκριμένο πλοίο για να ξεκινήσουμε αυτό το εξαιρετικό ωκεάνιο ταξίδι που διήρκησε 18 ημέρες. Κάθε ημέρα πιάναμε σε διαφορετικό νησί. Όπως είπα και πριν τα περισσότερα είναι νησιά στα οποία δεν υπάρχει πρόσβαση με άλλον τρόπο. Δεν ακολουθήσαμε δηλαδή ένα τουριστικό πρόγραμμα στο οποίο παίρνεις απλά μια ιδέα για την περιοχή. Με την αποστολή αυτή μου δόθηκε η ευκαιρία να μπω βαθιά μέσα στην Μελανησία και να δω μέρη σχετικά ανεξερεύνητα. Ανυπομονώ να τα μεταφέρω όλα αυτά στο βιβλίο που θα γράψω».

Πώς είναι λοιπόν μια ημέρα στο πλοίο;

«Η προετοιμασία της κάθε απόβασης ξεκινούσε από το προηγούμενο απόγευμα. Μας προσφέραν συνεχείς ομιλίες, προβολές και διαλέξεις που αφορούσαν το νησί της επόμενης ημέρας. Εξειδικευμένοι επιστήμονες όπως ανθρωπολόγοι, ορνιθολόγοι, ωκεανολόγοι, βιολόγοι, κοινωνιολόγοι και ιστορικοί κάνανε εξαιρετική δουλειά προετοιμάζοντας μας για αυτά που θα δούμε στο εκάστοτε νησί. Όταν φτάναμε χαράματα, δέναμε κάθε φορά αρόδου στα ανοιχτά. Στις 7.30 το πρωί μπαίναμε στα Zodiac, δηλαδή σε μικρές βάρκες, για να αποβιβαστούμε στο νησί.

Ήμασταν κάθε φορά 8 άτομα και ο αρχηγός έψαχνε να βρει το πέρασμα ανάμεσα στους κοραλλιογενείς υφάλους για να μπούμε μέσα στην πανέμορφη τιρκουάζ λιμνοθάλασσα. Η εικόνα κάθε φορά ήταν μαγευτική. Ακριβώς όπως είναι σε τουριστικούς οδηγούς με ονειρεμένα τροπικά τοπία και παραλίες κατάλευκες με κοκοφοίνικες. Μας περιμένανε κάθε φορά οι ντόπιοι, δηλαδή ολόκληρα χωριά για να μας καλωσορίσουν με λουλούδια, χορούς, τραγούδια και εδέσματα. Οι άνθρωποι οι οποίοι είναι πάμφτωχοι, μας υποδεχότανε με χαρά διότι ήταν ένα γεγονός για αυτούς ιδιαίτερο να τους επισκέπτονται λευκοί.

Πολλά παιδιά βλέπανε για πρώτη φορά λευκό άνθρωπο. Πέρα από αυτό όμως το πλοίο τους έφερε και δώρα, δηλαδή τρόφιμα, αλεύρι, ζάχαρη, σαπούνι, πράγματα δυσεύρετα σε αυτά τα μέρη. Οπότε δείχνανε την ευγνωμοσύνη τους παρουσιάζοντας παραδοσιακούς χορούς ντυμένοι με ενδυμασίες φτιαγμένες από χόρτα και φύλλα. Τα νησάκια συχνά ήταν μικροσκοπικά και μπορούσες να τα γυρίσεις σε ελάχιστα λεπτά. Οι κάτοικοι δεν ξεπερνούσαν τους 100. Οπότε καταλαβαίνετε πόσο «ιδιαίτερη» ήταν η επίσκεψη μας εκεί.

Αφού επιστρέφαμε στο πλοίο γινότανε “recapitulation“ ένα είδος ανακεφαλαίωσης στην οποία συζητάγαμε τις εντυπώσεις μας και λύναμε απορίες. Έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να ασχοληθώ σε βάθος με την κουλτούρα και τους ανθρώπους της και να αποτυπώσω τις εμπειρίες μου στο επόμενο μου βιβλίο. Λόγω της απαιτητικής σύνθεσης των επιστημόνων που επιμελείται την οργάνωση, το ταξίδι αυτό γίνεται ΜΟΝΟ μια φορά τον χρόνο. Συνεπώς θυμίζει έντονα συνθήκες που επικρατούν στις αποστολές National Geographic».

Με τι ασχολείται ο ντόπιος πληθυσμός;

«Οι συνθήκες διαβίωσης δεν είναι εύκολες διότι μιλάμε για ζούγκλα, συνεπώς δεν είναι εύκολο να καλλιεργήσεις κάτι. Είναι μια συνεχής πάλη με την φύση, διότι από την μια φυτεύεις και από την άλλη φυτρώνει κάτι άλλο από πάνω λόγω έντονης ζέστης και βροχής. Καλλιεργούν κάποια λίγα πράγματα, αγγουράκια, πατάτες και διάφορα χόρτα και ρίζες που μας είναι άγνωστα. Υπάρχουν φυσικά τα γνωστά τροπικά φρούτα, δηλαδή καρύδες, μάνγκο και μπανάνες. Δεν είναι κτηνοτρόφοι με την ευρύτερη σημασία της έννοιας γιατί έχουν μόνο λιγοστά γουρούνια και κότες. Δεν έχουν κατσίκες, αρνιά ή αγελάδες. Το ψάρι είναι βασικό συστατικό της διατροφής τους, διότι οι άνδρες ασχολούνται κυρίως με το ψάρεμα».

Άρα ο τρόπος ζωής τους διαφέρει πολύ από τον δυτικό τρόπο ζωής;

«Ίσως να είναι και από τα τελευταία παρθένα μέρη της γης ακριβώς επειδή είναι απομονωμένα νησάκια. Πολλά πράγματα τους είναι άγνωστα. Δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα. Ούτε και στύλους κινητής τηλεφωνίας είδαμε. Εμείς στο πλοίο είχαμε ίντερνετ δορυφορικό, το οποίο ήταν αδύναμο. Σχολεία υπάρχουν κυρίως λόγω ιεραποστολών, αλλά είναι πολύ πρωτόγονα. Οι ιεραπόστολοι τους είχαν μεν εκχριστιανίσει αλλά αυτοί συνεχίζουν και διατηρούν τις ανιμιστικές τους συνήθειες από το παρελθόν.

Πρόκειται για κοινωνίες που ζουν πρωτόγονα και σε πολλά σημεία χωρίς χρήματα με απλή ανταλλαγή προϊόντων. Το γουρούνι είναι το σημαντικότερο προϊόν που ανταλλάσσουν, κυρίως σε γάμους. Ένας άνδρας για να παντρευτεί πρέπει να δώσει δέκα γουρούνια στα πεθερικά του. Στις απλές συναλλαγές χρησιμοποιούν κοχύλια ή φτερά πουλιών. Εμείς δεν μπορέσαμε να αλλάξουμε χρήματα γιατί φυσικά στα μικρά νησιά δεν υπάρχουν τράπεζες. Είχαν φροντίσει όμως στο πλοίο να υπάρχει απόθεμα και για τις 3 χώρες που επισκεφτήκαμε αλλάζοντας μας τα χρήματα που χρειαζόμασταν για να αγοράσουμε π.χ. υπέροχες ξύλινες μάσκες από τους ντόπιους».

Πώς γινότανε η συνεννόηση; Μιλάνε αγγλικά;

«Τα νέα παιδιά και οι νέοι άνθρωποι μιλάνε συνήθως αγγλικά γιατί τα μαθαίνουν στο σχολείο. Οι χώρες αυτές ήταν κάποτε βρετανικές αποικίες.

Την Papua New Guinea την καταλάβανε αρχικά οι Ολλανδοί και από το 1885 και μετά ταυτόχρονα η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία. Μετά τον 1. Παγκόσμιο Πόλεμο ανέλαβε η Αυστραλία. Το 1973 αυτονομήθηκε η ανατολική Papua New Guinea, ενώ το δυτικό μέρος είναι ακόμη κάτω από ινδονησιακή κατοχή.

Τα Solomon Islands είχανε παρόμοια τύχη: Το 1886 το βόρειο μέρος έγινε γερμανική αποικία, ενώ λίγα χρόνια αργότερα το νότιο μέρος βρετανική αποικία. Και αφού κατά τον 2. Παγκόσμιο Πόλεμο αποβιβαστήκανε εκεί Γιαπωνέζοι και Αμερικάνοι, πέρασαν τα νησιά ξανά στους Βρετανούς. Μόλις το 1978 τα νησιά του Σολομώντα κηρύχτηκαν αυτόνομο κράτος.

Στα νησιά της χώρας Vanuatu, τα οποία παλαιότερα είχαν την ονομασία Νέες Εβρίδες, τα πράγματα ήταν διαφορετικά και πιο τραγικά. Την δεκαετία του 1860 ιδιοκτήτες φυτειών από την Αυστραλία, τα νησιά Φίτζι, τη Νέα Καληδονία και τα νησιά Σαμόα ξεκίνησαν δουλεμπόριο στην περιοχή αυτή. Αυτό ονομάστηκε blackbirding. Aπό τα τρία κράτη που επισκεφτήκαμε, το Vanuatu άργησε περισσότερο από όλα να αποκτήσει την ανεξαρτησία του, μόλις το 1980 δημιουργήθηκε δημοκρατικό κράτος.

Λόγω λοιπόν των αποικιοκρατών και των ιεραποστόλων μιλούν όλοι τους αγγλικά. Μεταξύ τους όμως μιλούν την γλώσσα Pindgi, ένα κράμα αγγλικών, γερμανικών και τοπικών διαλέκτων που είναι και η πιο χρήσιμη γλώσσα για να συνεννοηθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που μιλούν εκατοντάδες γλώσσες. Για παράδειγμα στην PNW σε έναν πληθυσμό δέκα εκατομμυρίων μιλούνται 800 γλώσσες, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους που δεν καταλαβαίνει η μια φυλή την άλλη».

Μια εμπειρία/στιγμή που ξεχωρίζεις από το ταξίδι αυτό;

«Η Μελανησία είναι μαγικό μέρος. Από την μια λόγω της φύσης που αντικρίζεις, διότι πρόκειται για δασωμένα νησιά με τροπική βλάστηση, με πάρα πολλά όμορφα λουλούδια, ασύλληπτη πανδαισία χρωμάτων, ονειρεμένες αμμουδιές και γαλαζοπράσινες διαφανείς θάλασσες.

Κάπως έτσι φανταζόμαστε ίσως τον παράδεισο. Από την άλλη η Μελανησία έχει πολύ έντονο το εθνολογικό στοιχείο. Βλέπεις φυλές με μάσκες, τατουάζ, βαμμένα σώματα να χορεύουν. Είναι απίστευτο ότι έθιμα, ενδυμασίες, χοροί, μουσικές και τατουάζ διαφέρουν κάθε φορά μεταξύ τους.

Γι’ αυτό και κάθε νησάκι που επισκεφτήκαμε είχε την ιδιαιτερότητά του. Ωστόσο θα ξεχωρίσω το νησί της μαγείας, το Ambrym, όπου έχει πολλούς μάγους και επικρατεί μυστικιστική κουλτούρα και ατμόσφαιρα. Εκεί οι χοροί και οι ενδυμασίες διαφέρουν ακόμη περισσότερο. Δεν επιτρεπότανε να τους πλησιάσουμε και έπρεπε να κρατήσουμε απόσταση περίπου 2-3 μέτρα. Οι άνδρες που χορεύουνε είναι ουσιαστικά γυμνοί και το μόνο που «φοράνε» είναι το λεγόμενο «Koteka» στα γεννητικά τους όργανα, δηλαδή μια «θήκη» που καλύπτει τα απόκρυφα τους.

Μια επιπλέον ιδιαιτερότητα ήταν ότι τις ημέρες που ήμασταν εκεί το συγκεκριμένο νησί χτυπήθηκε έντονα από τροπικό κυκλώνα. Είκοσι ημέρες μετά ήμασταν οι πρώτοι που φτάσανε εκεί. Δεν είχε στείλει το κράτος, η κυβέρνηση του Βανουάτου δηλαδή όλο αυτό το διάστημα βοήθεια ή έστω τρόφιμα. Προφανώς δεν είχε την δυνατότητα να στείλει βοήθεια. Το πλοίο μας ήταν το πρώτο που πρόσφερε στους πληγέντες βοήθεια. Ξεφορτώσαμε σακιά με νερό, αλεύρι, σπορέλαια, ζάχαρη τα οποία προμηθευτήκαμε από άλλο νησί και τα πήγαμε στο Ambrym. Οι ντόπιοι ήταν πολύ συγκινημένοι που φέραμε βοήθεια και μας το δείξανε με τους χορούς τους και με τα εδέσματα που είχαν ετοιμάσει».

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου;

«Έχω ήδη αρχίσει να συγκεντρώνω όλες μου τις σημειώσεις για να γράψω το επόμενο βιβλίο. Στο προηγούμενο ταξιδιωτικό βιβλίο μου «Βαλίτσα και… φύγαμε» από εκδόσεις Πηγή είχα συμπεριλάβει την Γαλλική Πολυνησία, το Μεξικό, τις ΗΠΑ, Καναδά, Μπουτάν, Τανζανία και πολλές άλλες χώρες. Στο καινούργιο θα υπάρχουν οι εμπειρίες μου από τα πρόσφατα μου ταξίδια, δηλαδή από την Μελανησία, την Ναμίμπια και την Βενεζουέλα.

Σχετικά με το επόμενο ταξίδι που σχεδιάζω … είχα κανονίσει να επισκεφτώ το Ισραήλ, αλλά για ευνόητους λόγους το ακύρωσα. Ίσως να πάω στην Ανδαλουσία, ίσως στην Αίγυπτο … πάντως κάπου κοντά αυτή την φορά…»

Μπορείτε να ακολουθήσετε την Χριστίνα Αντωνιάδου:

Facebook: Christina Anna Rosa Antoniadou Instagram: chris_antoniadou

Τα βιβλία της είναι μεταφρασμένα από τα Γερμανικά και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πηγή:

«Η Jacaranda ανθίζει πάντα την άνοιξη, δηλαδή τον Οκτώβριο» «Βαλίτσα και… φύγαμε» «Greek Britain»