Εξερευνώντας το μονοπάτι των Χετταίων: Oι αρχαίοι θησαυροί της πρώτης αυτοκρατορίας στην περιοχή της Ανατολίας
Με μια κληρονομιά που περιλαμβάνει την πρώτη γνωστή συνθήκη ειρήνης και το πρώτο γνωστό ερωτικό ποίημα, οι Χετταίοι θεωρούνται ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες της παγκόσμιας ιστορίας.
Η Τουρκία αποτελεί έναν ελκυστικό πολιτισμικό προορισμό λόγω των πολυάριθμων πολιτισμών που κυριάρχησαν στη χερσόνησο της Ανατολίας στο πέρασμα της ιστορίας. Σε αυτό το ιδιαίτερο πολιτισμικό μωσαϊκό αξιοσημείωτη ήταν η συμβολή των ισχυρών και επιδραστικών Χετταίων, της πρώτης αυτοκρατορίας που έκανε την εμφάνισή της στην περιοχή της Ανατολίας. Με μια κληρονομιά που περιλαμβάνει την πρώτη γνωστή συνθήκη ειρήνης και το πρώτο γνωστό ερωτικό ποίημα, οι Χετταίοι θεωρούνται ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες της παγκόσμιας ιστορίας. Η θαυμαστή αυτοκρατορία των Χετταίων εκτεινόταν στα εδάφη που αντιστοιχούν στη σημερινή Ανατολία και τα πιο αξιόλογα ερείπια των Χετταίων βρίσκονται στα όρια του Τσορούμ (Çorum), μιας επαρχίας στην περιοχή της Κεντρικής Ανατολίας στην Τουρκία. Το Μονοπάτι των Χετταίων, μια λιγότερο εξερευνημένη πεζοπορική διαδρομή στην Τουρκία, προσφέρει στους ταξιδιώτες την ευκαιρία να γνωρίσουν τους ιστορικούς οικισμούς των Χετταίων και να βυθιστούν στην πλούσια πολιτισμική κληρονομιά τους. Η συμβολή αυτής της πανίσχυρης αυτοκρατορίας –οι ηγεμόνες της οποίας κυριάρχησαν για περισσότερα από 450 χρόνια– στην ιστορία και στον πολιτισμό της ανθρωπότητας υπήρξε πολύ σημαντική.
Αλατζάχιογουκ (Alacahöyük): Η κληρονομιά της εποχής του Χαλκού των Χετταίων
Με μήκος 385 χιλιομέτρων, το Μονοπάτι των Χετταίων περιλαμβάνει 17 μονοπάτια πεζοπορίας, συνολικού μήκους περίπου 236 χιλιομέτρων, συμπεριλαμβανομένων έξι εναλλακτικών διαδρομών, όπως μονοπάτια ορεινής ποδηλασίας. Τα σημαντικότερα σημεία της διαδρομής είναι η Χαττούσα (Hattusa), η πρωτεύουσα των Χετταίων, το Αλατζάγιοχιουκ, η μεγαλύτερη πόλη της αυτοκρατορίας, και η Σάπινουβα (Sapinuwa), το πρώτο στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο της Ανατολίας. Οι διαδρομές Μποάζκαλε (Boğazkale)-Χαττούσα-Σάπινουβα, Αλατζάχιογιουκ-Αλατζά (Alaca)-Σάπινουβα και Μποάζκαλε-Αλατζάχιογιουκ αποτελούν το κεντρικό τμήμα της συνολικής διαδρομής. Επιλογές διαμονής, όπως καλά εξοπλισμένα ξενοδοχεία, εγκαταστάσεις μπανγκαλόου, ξενώνες και κάμπινγκ, είναι διαθέσιμες κατά μήκος της διαδρομής σε σημεία όπως το Αλατζάχιογιουκ, το Μποάζκαλε και το Ινκεσού (İncesu). Η παρατήρηση άγριας ζωής αποτελεί χαρακτηριστική δραστηριότητα, ενώ τα ιστορικά μνημεία αφθονούν στο Μονοπάτι των Χετταίων. Παράλληλα, υπάρχει δυνατότητα για διάφορα στάδια πεζοπορίας σε φαράγγια. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι και η τοπική κουζίνα του Τσορούμ.
Το Αλατζάχιογιουκ, μία από τις τρεις σημαντικότερες πόλεις των Χετταίων στο Τσορούμ, είναι η αφετηρία του Μονοπατιού των Χετταίων. Πρόκειται για μία από τις περιοχές όπου διενεργήθηκαν οι πρώτες ανασκαφές στην Τουρκία και ένα σημείο που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθεί όποιος ενδιαφέρεται για την αρχαιολογία της Εποχής του Χαλκού. Η περιοχή κατοικείται για περισσότερα από 6.000 χρόνια. Οι θησαυροί της χρονολογούνται από την περίοδο των Χετταίων και την περίοδο των Χάττι και θεωρείται ότι σηματοδοτούν τις απαρχές του εν λόγω πολιτισμού. Ο οικισμός των Χετταίων με την ονομασία Αλατζάχιογιουκ είναι γνωστός για τα εκτεταμένα αμυντικά συστήματα και τις επιβλητικές πύλες του, που κατασκευάστηκαν για να αποτρέπουν τους εισβολείς. Η Πύλη της Σφίγγας είναι μία από τις δύο κύριες πύλες εισόδου στην πόλη, τα εξωτερικά λίθινα τείχη της οποίας φέρουν πύργους και λαξευτές λεπτομέρειες. Στην πραγματικότητα, η Πύλη της Σφίγγας αποτελεί την είσοδο ενός ναού. Το Ανάκτορο-Ναός, που φιλοξενεί χαρακτηριστικούς αποθηκευτικούς θαλάμους, και οι Βασιλικοί τάφοι, γνωστοί για τα ταφικά αναθήματα που περιείχαν, συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα ευρήματα του Αλατζάχιογιουκ. Στο Μουσείο του Αλατζάχιογιουκ εκτίθενται αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή και χρονολογούνται από τη Χαλκολιθική περίοδο, την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, την περίοδο της αυτοκρατορίας των Χετταίων και τη Φρυγική περίοδο. Οι ταξιδιώτες μπορούν να μάθουν περισσότερα για το Αλατζάχιογιουκ στο Μουσείο Πολιτισμών της Ανατολίας στην Άγκυρα. Το μουσείο φιλοξενεί μερικά από τα σημαντικότερα ευρήματα από την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των πρωτότυπων διακοσμητικών στοιχείων στην Πύλη της Σφίγγας και χάλκινων ηλιακών δίσκων –εμβληματικών στοιχείων του πολιτισμού και της τέχνης των Χετταίων–, όπως επίσης ένα χάλκινο άγαλμα ελαφιού με ένθετες ασημένιες λεπτομέρειες, που πρόκειται για ταφικό ανάθημα το οποίο ανακαλύφθηκε στους βασιλικούς τάφους, και ένα χάλκινο αγαλματίδιο ταύρου επίσης με ένθετα ασημένια στοιχεία από την περίοδο των Χάττι.
Χαττούσα: Η αρχαία πρωτεύουσα των Χετταίων
Η επόμενη στάση στη διαδρομή είναι η Χαττούσα, στην περιοχή του Μποάζκαλε. Πολλές από τις 30.000 πήλινες πινακίδες που ανακαλύφθηκαν στο σημείο αυτό αναφέρουν την Χαττούσα ως «Πόλη των Χιλίων Θεών». Αυτή η πόλη υπήρξε πρωτεύουσα του πολιτισμού των Χετταίων για 450 χρόνια και αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ έχει επίσης καταχωρισθεί στο Μητρώο Μνήμης του Κόσμου της UNESCO. Οι πήλινες πινακίδες περιλαμβάνουν την Συνθήκη Ειρήνης μετά τη Μάχη του Καντές, την πρώτη γνωστή καταγεγραμμένη συνθήκη ειρήνης (οι πινακίδες φιλοξενούνται σήμερα στα Αρχαιολογικά Μουσεία της Κωνσταντινούπολης – Μουσείο Αρχαίας Ανατολικής Τέχνης). Η Χαττούσα, η οποία από μακριά μοιάζει με ένα τεράστιο λίθινο παζλ κρυμμένο στη βλάστηση της περιοχής, είναι αναμφίβολα ένα αξιοθαύμαστο υπαίθριο μουσείο γεμάτο ερείπια ναών, μνημειακών πυλών, βασιλικών κτιρίων και τειχών της πόλης. Ένα από τα σημαντικότερα οικοδομήματά του είναι ο Μεγάλος Ναός, αφιερωμένος στον θεό της θύελλας Τεσούμπ και στη θεά του Ήλιου Αρίνα. Μεγαλοπρεπείς μνημειακές πύλες, όπως η Πύλη της Σφίγγας και η Πύλη του Βασιλέως, που αποτελούν τις εισόδους στην πόλη, συγκαταλέγονται στα εμβληματικά εκθέματα της πόλης.
Κοντά στον κορυφαίο αρχαιολογικό χώρο της Χαττούσας βρίσκεται η Πύλη των Λεόντων, η οποία αποτελεί τεκμήριο της προηγμένης επεξεργασίας του λίθου στον πολιτισμό των Χετταίων. Ένα άλλο αξιοσημείωτο οικοδόμημα σε κοντινή απόσταση είναι ο υπαίθριος ναός Γιαζιλίκαγια (Yazılıkaya). Μετά το ταξίδι στην Χαττούσα, αυτή η περιοχή, που κρύβει πολλά λαμπρά παραδείγματα της επεξεργασίας του λίθου στον πολιτισμό των Χετταίων, αξίζει σίγουρα μια επίσκεψη. Τα αντικείμενα και τα ερείπια που έχουν αποκαλυφθεί μετά τις ανασκαφές στην αρχαία πόλη της Χαττούσας εκτίθενται στο Μουσείο Πολιτισμών της Ανατολίας της Άγκυρας και στο Μουσείο του Μποάζκιοϊ.
Σάπινουβα: Το θρησκευτικό κέντρο των Χετταίων
Η τελευταία στάση στο Μονοπάτι των Χετταίων είναι η Σάπινουβα. Η πόλη, που βρίσκεται στη σημερινή περιοχή Ορτάκιοϊ (Ortaköy), υπήρξε σημαντικό στρατιωτικό και θρησκευτικό κέντρο κατά την εποχή των Χετταίων λόγω της γεωγραφικής της θέσης και της πολιτικής της σημασίας. Η Σάπινουβα είναι μια ολόκληρη πόλη, η οποία φιλοξενεί δύο ναούς, που χτίστηκαν ξεχωριστά στο όνομα δύο θεών της θύελλας, καθώς και κομβικής σημασίας κτίρια όπως το παλάτι της βασίλισσας και το κέντρο διοίκησης του στρατού. Επιπλέον, στην πόλη βρέθηκαν σχεδόν 4.000 πινακίδες σφηνοειδούς γραφής των Χετταίων. Οι πινακίδες, σημαντικά έγγραφα που σχετίζονταν με τον πολιτισμό των Χετταίων, αποτελούν σήμερα μέρος της συλλογής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Τσορούμ. Καθώς οι επισκέπτες βαδίζουν στον δρόμο των Χετταίων, μπορούν να επισκεφθούν την κοιλάδα του ρέματος Αλατζά (Alaca) και το φαράγγι Ινκεσού (İncesu) κοντά στη Σάπινουβα. Ξεκινώντας από τον λαξευτό τάφο Γκερντέκ (Gerdek) κοντά στο χωριό Γκεβέν (Geven), η κοιλάδα εκτείνεται μέχρι το χωριό Τζεμίλμπεϊ (Cemilbey). Το ράφτινγκ είναι μια άλλη δημοφιλής δραστηριότητα στο φαράγγι.
