ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Kάντο όπως η Λισαβώνα
Ο κεντρικός σχεδιασμός, οι συνέργειες και η πετυχημένη αντίληψη της οργάνωσης που άλλαξαν την κουλτούρα της πόλης
Η περιγραφή λίγων σειρών που χρησιμοποιούν για να περιγράψουν σεμνά αυτό που κάνουν είναι η εξής: Η EGEAC είναι υπεύθυνη για τη διεύθυνση μερικών από τα πιο διάσημα πολιτιστικά σημεία της πόλης και για την οργάνωση φεστιβάλ, γιορτών και άλλων event στη Λισαβώνα.
Στα γραφεία της EGEAC, στην Amoreiras συναντάς μια εντυπωσιακή ησυχία. Δεκάδες άνθρωποι κινούνται διακριτικά και δουλεύουν σχεδόν αθόρυβα. Με απόλυτη οργάνωση όμως και προσήλωση σε ένα έργο που διαρκώς μεγεθύνεται.
Αυτός είναι ο μεγάλος μου φόβος, μας λέει γελώντας η Joana Gomes Cardoso, η εξαιρετικά δραστήρια πρόεδρος του πιο επιτυχημένου πειράματος συνολικής διαχείρισης του πολιτισμού και των χώρων του, μιας μητρόπολης που με τα προάστια της ξεπερνά τα 3 εκ. κατοίκους. Ο φόβος μου είναι ότι παίρνοντας διαρκώς και άλλα πράγματα επάνω μας μήπως δεν τα καταφέρνουμε πια.
Μέχρι τώρα όμως τα καταφέρνουν θαυμάσια. Καλύτερα από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη. Εδώ και 25 χρόνια!
Ο δήμος της Λισαβώνας αποφάσισε τότε να προχωρήσει στην ίδρυση κάποιων κεντρικών οργανισμών που θα διαχειρίζονταν κεντρικά θεμελιώδη ζητήματα. Οι συγκοινωνίες και ο πολιτισμός προηγήθηκαν για να ακολουθήσουν η κοινωνική κατοικία και τα μεγάλα project της πόλης.
Είμαστε ένας μισό-δημοτικός, μισό-ιδιωτικός οργανισμός που διαχειριζόμαστε 18 μουσεία και μνημεία (από το μουσείο του Φάντο μέχρι το σπίτι του Πεσσόα) και οργανώνουμε φεστιβάλ και δράσεις σε όλη την πόλη όλο το χρόνο.
Ο οργανισμός αντικατέστησε κάθε άλλη μικρή ή μεγάλη ιστορία και το μόνο που κράτησε ο δήμος είναι ένα τμήμα πολιτισμού που δέχεται αιτήσεις για ενίσχυση καλλιτεχνών. Ο οργανισμός δουλεύει όλο το χρόνο πάνω σε πολυεπιστημονικό, ολοκληρωμένο, περιεκτικό και δημοκρατικό πρόγραμμα, τόσο στη σύγχρονη όσο και στη λαϊκή κουλτούρα.
Η αποστολή της EGEAC είναι να προωθήσει διαφοροποιημένη και εξειδικευμένη πρόσβαση στις πολιτιστικές εγκαταστάσεις και υπηρεσίες της πόλης, ενθαρρύνοντας την καλλιτεχνική δημιουργία, ενισχύοντας την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης, την ανάπτυξη και εκπαίδευση του κοινού, καθώς και την ανάπτυξη της προώθησης, διατήρησης και δυναμικής του πολιτιστικού δυναμικού της Λισαβώνας. Με πολιτικές μείωσης της ανισότητας στην απόλαυση πολιτιστικών προϊόντων από όλους, με αναβίωση χαμένων παραδόσεων όπως των Marchas Populares (Λαϊκές Παρελάσεις).
Σήμερα μαζί μας εργάζονται 450 άνθρωποι, για όλο αυτό τον προγραμματισμό και των διαρκών δράσεων στην πόλη, όλο το χρόνο, αλλά και τη λειτουργία των μνημείων και των μουσείων, τα εκπαιδευτικά και όλα τα υπόλοιπα. Από τις Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις της πόλης μέχρι τα μεγάλα υπαίθρια καλοκαιρινά φεστιβάλ και γιορτές γειτονιάς, τη λειτουργία θεάτρων και ενός κινηματογράφου.
Αυτό που κάνει τόσο δημοφιλή και απόλυτα αποδεκτό το ρόλο αυτού του οργανισμού είναι η σοβαρότητα, η αξιοπιστία και η διαρκής αναζήτηση. Για παράδειγμα για κάθε θέση πχ διευθυντή σε ένα από τα μουσεία ή τα θέατρα μια ειδική επιτροπή θα εξετάσει τις υποψηφιότητες και θα αποφασίσει αντικειμενικά για την πρόσληψη.
Η περίοδος της καραντίνας ήταν και για κείνους βασανιστική. Νοιώθαμε όπως και οι θεατές μας τόσο πιεσμένοι και δεν μπορούσαμε να κάνουμε παρά ελάχιστα πράγματα. Για αυτό και στο φετινό καλοκαίρι οι προσδοκίες του κόσμου είναι τεράστιες και αυτό μας δημιουργεί ένα πολύ μεγάλο άγχος, λέει η Joana.
To εντυπωσιακό με το πείραμα της EGEAC είναι η αποδοχή της δουλειάς τους, ο τρόπος που κατάφεραν να πείσουν όλους τους εμπλεκόμενους να βάλουν στην άκρη τους προσωπικούς εγωισμούς και να δουλέψουν για ένα κοινό όραμα.
Στη πορεία άρχισε και μια ακόμα πιο ουσιαστική παρέμβαση. Παρατηρώντας την εξέλιξη της πόλης βγήκαν έξω από τα όρια του κέντρου, επενέβησαν σε γειτονιές υποβαθμισμένες που ο πολιτισμός δεν πήγαινε ποτέ, ασχολήθηκαν με τους ανθρώπους που δεν μπορούν πια να μείνουν στην πόλη λόγω κόστους, πήγαν στα μέρη που μετακόμισαν.
Οργάνωσαν δεκάδες δράσεις εξοικείωσης με τόπους όπως ένα φεστιβάλ κλασικής μουσικής κοντά στο αεροδρόμιο στο πουθενά, ξεναγήσεις, παιδικές δράσεις σε φτωχές γειτονιές, εξέδωσαν δεκάδες εφημεριδάκια, έντυπα και βιβλία, χρηματοδότησαν ιδέες.
Εκπαιδεύοντας το κοινό με ένα σπουδαία δημοκρατικό τρόπο, καινοτόμες ιδέες και τολμηρές ιδέες πέτυχαν να θεωρούνται το σημαντικότερο παράδειγμα σήμερα στην Ευρώπη για την πολιτιστική διαχείριση.
Η κριτική που μας ασκείται συνήθως είναι ότι έχουμε μεγαλώσει πολύ και είμαστε πάνω από όλα, λέει χαμογελώντας. Η πράξη όμως αποδεικνύει το αντίθετο. Η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, η δημιουργία συνδέσεων με πολιτιστικούς, κοινωνικούς, επιστημονικούς και άλλους οργανισμούς αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα στην ατζέντα της EGEAC. Η εξασφάλιση φυσικής, κοινωνικής και πνευματικής προσβασιμότητας σε όλους, η αποκέντρωση, οι βιώσιμες λύσεις, η διαρκής ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης είναι μέρος του έργου τους.
Όσο μας δείχνει τη δουλειά τους της εξηγώ ότι έχουμε πολλά κοινά με όσα οργανώσαμε με το Θεσσαλονίκη Αλλιώς της parallaxi εδώ και 12 χρόνια. Μοιάζουν πολύ οι δράσεις μας μου λέει, ίσως θα έπρεπε να βοηθήσετε να γίνει και στη Θεσσαλονίκη ένας οργανισμός σαν και μας να λειτουργεί συντονιστικά με ένα όραμα…
Κάτι τέτοιο μάλλον δεν θα δούμε ποτέ να συμβαίνει της λέω, σε μας υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν πέτυχαν στην πολιτική και πρέπει να βολευτούν οι φιλοδοξίες τους. Γελά με νόημα, τη χαιρετούμε και φεύγουμε από το γραφείο της ενθουσιασμένοι που κάπου στον κόσμο ο Πολιτισμός αντιμετωπίζεται με τέτοια αποφασιστικότητα και σοβαρότητα. Τυχεροί οι κάτοικοι της Λισαβώνας…
*Ευχαριστούμε την Πρεσβεία της Πορτογαλίας στην Ελλάδα, τον κ. Λοράν Αρμάο, Εμπορικό και Οικονομικό Ακόλουθο της Πρεσβείας, το Κύκλος Travel και την Aegean Airlines για τη βοήθεια στην πραγματοποίηση του ταξιδιού.
