Τα μικρά μπαρόκ διαμάντια της Ιταλίας
Ιταλία δεν είναι μόνο η Ρώμη, το Μιλάνο, η Φλωρεντία και η Βενετία.
Ιταλία δεν είναι μόνο η Ρώμη, το Μιλάνο, η Φλωρεντία και η Βενετία. Υπάρχουν πολλά μικρά διαμάντια που αξίζει να εξερευνηθούν, ειδικά αυτά που βρίσκονται πολύ κοντά στην Ελλάδα. Αυτές είναι μερικές εντυπώσεις από το Lecce και το Otranto, το νοτιότερο άκρο της Ιταλίας.
Η επαρχία του Lecce, πρωτεύουσα της Απουλίας, που αποτελείται από 97 δήμους είναι μια γραφική πόλη 850.000 κάτοικων στην οποία μπορεί κανείς να συναντήσει μπαρόκ κτήρια, καθεδρικούς ναούς, κάστρα, καμάρες, θέατρα και τα απομεινάρια ενός ρωμαϊκού σταδίου στο οποίο έχασαν την ζωή τους αρκετοί μονομάχοι. Η μίξη των αρχαίων κτισμάτων, οι μπαρόκ προσόψεις, το κάστρο, οι πλατείες και τα σιντριβάνια δίνουν στην πόλη ένα ιδιαίτερο χρώμα.
Εκτός από όλα αυτά τα απίστευτης ομορφιάς κτήρια, κάποιες ωραίες παραλίες και νοστιμότατα παγωτά, μέχρι το Σεπτέμβριο αν βρεθεί κάποιος στην πόλη θα έχει την τύχη να δει φωτογραφίες του Elliott Erwitt. Ο δήμος του Lecce, σε μια προσπάθεια επαναλειτουργίας του κάστρου της πόλης και προσέλκυσης τουριστών σε αυτό, μετέτρεψε τις αίθουσές του σε χώρους έκθεσης εικαστικών τεχνών. Στόχος ήταν η πρώτη έκθεση, το καλωσόρισμα, να γίνει με κάτι δυνατό που θα θυμούνται όλοι για καιρό. Αποφάσισα να επισκεφθώ την έκθεση χωρίς να έχω διαβάσει ή να γνωρίζω ιδιαίτερα πολλά πράγματα για τον φωτογράφο. Μόνο όταν βρέθηκα μέσα στα δωμάτια του παλιού κάστρου συνειδητοποίησα πόσο γνώριμες μου ήταν οι φωτογραφίες και για ποιον φωτογράφο επρόκειτο.
Ο Elliott Erwitt είναι ένας φωτογράφος που έχει καταφέρει στην πορεία της ζωής του να αποθανατίσει μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές διάσημων προσώπων -ειδικά της Αμερικής-, να συλλάβει μερικές πανέμορφες εικόνες κτηρίων από όλο τον κόσμο, απλές καθημερινές στιγμές ανθρώπων, αλλά και να κάνει μια ενότητα από έξυπνες και αστείες φωτογραφίες με σκυλιά τα οποία και αγαπά ιδιαίτερα. Η έκθεση Elliott Erwitt “Personae” περιλαμβάνει πάνω από 120 φωτογραφίες που ταξιδεύουν τον επισκέπτη από την ασπρόμαυρη στην έγχρωμη περίοδο της δουλειάς του.
Με τον τίτλο “Personae” δηλαδή «Πρόσωπα» τονίζεται η προσήλωση που είχε ο Elliott σε κάποιες διάσημες προσωπικότητες, μεταξύ αυτών η Marilyn Monroe, ο Che Guevara, η Sophia Loren, ο John Kennedy και ο Arnold Schwarzenegger, τους οποίους κατάφερε να αποθανατίσει σε στιγμές προσωπικές, στις οποίες δεν είναι τα «πρόσωπα –προσωπικότητες», αλλά και σε στιγμές λάμψης, στις οποίες εκφράζονται ο καθένας σύμφωνα με το ρόλο του.
Στόχος των δημοτικών αρχών είναι να δώσουν την ευκαιρία στους κατοίκους αλλά και στους τουρίστες να έρχονται σε επαφή με μεγάλου βεληνεκούς καλλιτέχνες και τα έργα τους, και το κάστρο να αποτελέσει σημείο αναφοράς της πόλης.
Πολύ κοντά στο Lecce, το Otranto είναι μια μικρή πόλη με 6.000 κατοίκους που αξίζει κάποιος να επισκεφθεί για τις όμορφες παραλίες και τις φυσικές πολυδιαφημισμένες πισίνες του. Ξεχωρίζει το θαλάσσιο μέτωπο, περικυκλωμένο από τα κάστρα και το λιμάνι, το οποίο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκε ως βάση ανεφοδιασμού και καταλήφθηκε από τους Συμμάχους τον Σεπτέμβριο του 1943. Το Otranto είναι η ανατολικότερη πόλη της Ιταλίας και απέχει 43 ναυτικά μίλια (79,6 χλμ.) από το ελληνικό νησί Οθωνοί.
Στο λιμάνι δεσπόζει σε περίοπτη θέση το γλυπτό έργο ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες, του Κώστα Βαρώτσου, σύμβολο των μεταναστών που πέρασαν στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Αφορμή για την δημιουργία του έργου και την τοποθέτησή του στο λιμάνι υπήρξε το ναυάγιο του Otranto. Στις 28 Μαρτίου 1997, το αλβανικό πλοίο «Kateri i Radës» βυθίστηκε μετά από σύγκρουση με το ιταλικό πλοίο Sibilia στα στενά του Otranto και τουλάχιστον 57 Αλβανοί έχασαν τη ζωή τους. Οι επιβάτες του πλοίου ήταν μετανάστες από την Αλβανία, που άφησαν την πατρίδα τους πανικόβλητοι μετά το μεγάλο κραχ από την κατάρρευση των πυραμίδων. Στην προσπάθειά της η Ιταλική κυβέρνηση να συγκρατεί τις μεταναστευτικές ροές και να μην επιτρέψει την είσοδο στην χώρα, ακολούθησε μια διαδικασία ελέγχου των πλοίων. Σε μια τέτοια διαδικασία, το ιταλικό σκάφος Sibilia προσπάθησε να σταματήσει για να επιθεωρήσει το πλοίο Kater i Radës, στο οποίο υπήρχαν υποψίες ότι επέβαιναν παράνομοι μετανάστες, με αποτέλεσμα να συγκρουστεί, προκαλώντας τον θάνατο των επιβατών. Την επομένη μέρα, μια μεγάλη συζήτηση άνοιξε στην γειτονική χώρα σχετικά για τον βαθμό εξουσίας του κράτους απέναντι στο μεταναστευτικό, και πολλοί άνθρωποι και οργανισμοί καταδίκασαν τις Ιταλικές μεθόδους αποκλεισμού προσφύγων.
Τμήματα του Kateri i Radës μεταφέρθηκαν στο λιμάνι του Otranto με σκοπό να αποτελέσουν ένα μνημείο-σύμβολο της τραγωδίας. Το έργο ανατέθηκε στον Έλληνα γλύπτη Κώστα Βαρώτσο, γνωστό σε εμάς από τον Δρομέα του που κοσμεί την Αθήνα, τον Ορίζοντα στην Θεσσαλονίκη και πολλά άλλα έργα του τοποθετημένα σε πόλεις της Ελλάδος και του εξωτερικού. Ο τίτλος του έργου «Απόβαση», και αποτελεί μια σύνθεση του πλοίου με κομμάτια γυαλιού (γνωστή τεχνική του καλλιτέχνη) που προεξέχουν με φορά προς το λιμάνι, συμβολίζοντας την φυγή, την διέξοδο, την ελπίδα. Το γλυπτό αυτό του Βαρώτσου, που θαυμάζουν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, δεν είναι απλά μια σύνθεση που αλλάζει την όψη του λιμανιού δίνοντας του κάποιο χαρακτήρα. Είναι ένα σύμβολο ελπίδας, ένα σύμβολο βγαλμένο από μια τραγωδία που θέλει να περάσει ένα θετικό μήνυμα. Ένα σύμβολο που ξαναγίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ με τις μεταναστευτικές ροές να κινούνται ανεξέλεγκτα λόγω πολέμου από στεριά και θάλασσα και δεκάδες κόσμου να πνίγεται στη Μεσόγειο. Είναι αυτό που συνδέει την Ιταλία, την Αλβανία και την Ελλάδα και τις στοιχειώνει. Παράλληλα όμως, οι συνεργασίες, οι συμμαχίες και η αλληλοκατανόηση μπορούν να μεταφέρουν για το μέλλον ένα θετικό μήνυμα ενός πλοίου που πηγαίνει για ένα πραγματικά καλύτερο αύριο.
O Βαρώτσος και το έργο του είναι και πάλι στην επικαιρότητα μιας και ένα από τα καινούργια του δημιουργήματα, το γλυπτό «Φιλία – Amicizia», ύψους εννέα μέτρων, πρόκειται να τοποθετηθεί μέσα σε μια υδάτινη δεξαμενή στη Νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης με τις αντιδράσεις να είναι και θετικές και αρνητικές. Ο Βαρώτσος είναι γνωστός στην πόλη του μιας και έργα του όπως ο «Ορίζοντας» κοσμούν διάφορα σημεία της πόλης.
