Βελιγράδι: dear dirty charm

Λέξεις – Εικόνες: Έλενα Ταξίδου

Το να ταξιδεύεις στα Βαλκάνια είναι το πιο ρουστίκ, old school, καυτό και ταυτόχρονα παγερό πράγμα που μπορείς να ζήσεις ως ταξιδιωτική εμπειρία σήμερα. Ένας  τόπος για χρόνια μακριά από τα μαζικά εισιτήρια των ταξιδευτών. Τελευταία η γειτονιά ανεβαίνει και όπως οι τουριστικοί πράκτορες δείχνουν, το κάνει σαρωτικά.

Αυτή την στιγμή η Κροατία, η Βουλγαρία, η Αλβανία, η Σερβία και η Ελλάδα κρατούν τα σκήπτρα της τουριστικής προσοχής. Καθώς όμως τα Βαλκάνια με τις δέκα (και μισό, εξαιτίας της Κωνσταντινούπολης) χώρες παραμένουν ανεξερεύνητος τόπος συνολικά για τους περισσότερους, το Βελιγράδι κόβει το κομμάτι που του αναλογεί από το παζλ, και τραβάει τον δρόμο προς την μοναξιά της κορυφής ως το επόμενο «μεγάλο» πράγμα της βαλκανικής.

Τα Βαλκάνια τα αγαπάς αναγκαστικά γιατί είναι σαν την σχέση με την μάνα σου. Αυτό δεν σημαίνει ότι ταιριάζετε και “σαν άνθρωποι”.  Δύσκολα σου επιτρέπουν να τα ερωτευτείς, αλλά το Βελιγράδι τα κάνει όλα εθιστικότερα με ένα δικό του τρόπο.

Στην πρώτη επίσκεψή σου θα νιώθεις ξένος και ντόπιος ταυτόχρονα, ορθόδοξος και μουσουλμάνος, θα φας καλά και μέτρια, δεν θα φοβηθείς και θα φοβηθείς, θα μυρίσεις τον αέρα και θα νιώσεις την γεμάτη αντιθέσεις πόλη που στην κυριολεξία δημιουργείται ακόμα μπροστά σου.

Αυτό είναι και το πιο ωραίο μέχρι στιγμής. Η άχαρη εικόνα που προκαλεί το βαρύ παρελθόν με το γρήγορο σήμερα που σε κάνει μάρτυρα στην διαδικασία δημιουργίας μίας σύγχρονης βαλκανικής μητρόπολης.

Η πόλη ξεκίνησε να «κατεβαίνει» έμπρακτα πλέον και στο ποτάμι. Υποδομές παντού, επιβλητικές γέφυρες –οι οποίες σώθηκαν κατά την διάρκεια των βομβαρδισμών ως ασφαλισμένες σε μεγάλη ασφαλιστική της Βόρειας Ευρώπης- και νεότερες που σηκώνονται.

Μία πόλη πεντακάθαρη με φανερή αστυνόμευση. Φιλική αλλά καχύποπτη. Θα παίξεις μπάσκετ παντού –δεν είναι τυχαία η δυναμική της Σερβίας στο άθλημα- θα δεις να ξεφυτρώνουν παρκέ δίπλα από απομιμήσεις τανκ.

Θα χαζέψεις το Νέο Βελιγράδι από το φρούριο τα απογεύματα, θα πιεις τοπικά κρασιά με τσιγγάνικα βιολιά σε φολκλόρ μπαρ και θα χτυπηθείς σε δυτικοβαμμένα club. Θα πιάσεις τον εαυτό σου να ταιριάζεις και να μην ταιριάζεις ταυτόχρονα.

Θα σε κλέψουν αν δείξεις τουρίστας, πρέπει να κάνεις παζάρια στα ταξί και να μην φοβηθείς να το περπατήσεις. Στους δρόμους θα συναντήσεις μία τρομερά ήσυχη ζωή ανάμεσα από τα κτίρια στις γειτονιές. Θα αναρωτηθείς πού είναι όλος αυτός ο κόσμος; Τις νύχτες, και για αυτή την πόλη λένε το κλασικό πως δεν κοιμάται ποτέ. Προφανώς και κοιμάται το Βελιγράδι τα ξημερώματα ή τουλάχιστον κοιμάται όμορφα και ωραία στα προσβάσιμα στους περισσότερους σημεία του.

Οι άνθρωποί του, από τις ψηλές γυναίκες και τους γεροδεμένους άντρες, μέχρι πρόσωπα οικεία που θυμίζουν την γιαγιά και τον παππού σου.

Παρέες που μοιάζουν να πίνει καφέ ο Γκόραν Μπρέκοβιτς με τον Ίβιτς και τον φίλο σου τον Δημήτρη.

Η πόλη μιλάει αγγλικά δεν θα δυσκολευτείς καθόλου. Και στην περίπτωσή μας μιλάει και πολύ ελληνικά. Θα πετύχεις αρκετούς Έλληνες να δραστηριοποιούνται στην περιοχή και πολλούς Σέρβους να γνωρίζουν την Θεσσαλονίκη και να την έχουν επισκεφθεί πολλάκις.

Οι Σέρβοι είναι ευγενικοί αλλά καταλαβαίνεις την διαφορά «όταν σε συμπαθούν». Δεν προσκυνούν τους τουρίστες και πολλές φορές θα νιώσεις πώς είτε βρίσκεσαι εκεί είτε όχι είναι το ίδιο και το αυτό.

Κουβαλούν την αυταρέσκεια που κρύβουν οι λαοί των Βαλκανίων για τους εαυτούς τους, αλλά στην περίπτωσή μας το σώζουν στην κουβέντα επειδή «μας συμπαθούν».

Τρεις περιοχές είναι εκείνες που αυτή την στιγμή λειτουργούν ως εργαστήρια «παραγωγής» της σύγχρονης αστικής ταυτότητας της πόλης.

Ο κεντρικός πεζόδρομος της Knez Mihailova – ο πιο εμπορικός δρόμος της πόλης-  το πλακόστρωτο της Skadalijia –τα δικά μας λαδάδικα- η Savamala –δίπλα στο ποτάμι- η πιο μποέμ περιοχή της πόλης. Εκεί όπου καλλιτέχνες, designers, χειροτέχνες και πολιτιστικές ομάδες εγκαθίστανται η μία μετά την άλλη από όλο τον κόσμο για να στήσουν την κατάστασή τους.

Η παρουσία του πολέμου, ως ένα διαδοχικό με τα χρόνια –ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ- γίνεται αντιληπτό με διαφορετικού τύπου εγκαταστάσεις, από καλλιτεχνικές και ιστορικές στο δημόσιο χώρο όσο και στον λόγο των πολιτών. Η δυσφορία σε σχέση με την ευρωπαϊκή ένωση και το ΝΑΤΟ είναι έκδηλη μέχρι και σήμερα.

Τα Πανεπιστήμια στεγάζονται στα πιο όμορφα διατηρητέα κτίρια που θα μπορούσες να φανταστείς. Διάσπαρτα στην πόλη, κοσμήματα ανάμεσα σε μία αρχιτεκτονική που αν εξαιρέσεις μεμονωμένες περιπτώσεις ογκωδών κτιριακών εγκαταστάσεων από γυαλί και μοντέρνο design, ακόμα και οι σύγχρονες πολυκατοικίες ακολουθούν το αρχιτεκτονικό μοτίβο της κομμουνιστικής εποχής. Αρχιτεκτονικά γραφεία σχεδιάζουν και δραστηριοποιούνται στο Νέο Βελιγράδι με τις δομές της πόλης ωστόσο να κρατούν μία επιφυλακτική στάση ως προς τις “νέες επεμβάσεις” στην εικόνα της.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το μεγάλο ξενοδοχείο που σχεδίαζε η αείμνηστη Ζάχα Χαντίτ με την ομάδα της, δίπλα από τον ζωολογικό κήπο της πόλης και τελικά δεν ευδόκησε καθώς σύμφωνα με τα πλάνα, έπρεπε να μεταφερθεί ο ζωολογικός κήπος, πράγμα που δεν έγινε τελικώς αποδεκτό από τους αρμόδιους φορείς του Βελιγραδίου.

Μεγάλες ηλεκτρονικές πινακίδες σε κεντρικούς δρόμους με τα σήματα παγκόσμιων κολοσσών να κάνουν παρέα στο καμάρι των Ντόπιων τον Άγιο Σάββα.

Το κρύο είναι τσουχτερό αλλά δεν απασχολεί και πολύ τους νέους τους οποίους θα δεις να το ζούνε κάτω από τα μανιτάρια, να περπατάνε στους πεζοδρόμους, να ρίχνουν σουτ στα στενά, να στήνουν live στις πλατείες με τα local συγκροτήματα να έχουν να επιδείξουν ένα πραγματικά δυνατό αγγλόφωνο και μη groove.

Η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί μαστίζουν την πόλη όπως λένε οι ντόπιοι. Αλλά η μιζέρια δεν είναι κάτι που θα σου επιτρέψουν να δεις στο πρόσωπό τους. Τα ποτά είναι καλά και πάμφθηνα, ο καφές τίμιος και τα μουσεία του αποκτούν σιγά σιγά μια δυναμικότερη παρουσία. Ξεχωρίζει το Μουσείο του Τέσλα. Πραγματικά, μία καλοστημένη διαδραστική ξενάγηση στο σπίτι των απογόνων του ιστορικού εφευρέτη μαγεύει γνώστες και μη.

Χρηστικά, τουριστικά και μικροπράγματα

Οι γυναίκες πανύψηλες και πανέμορφες, οι άντρες δεν φλερτάρουν και στα ταξί να εμπιστεύεστε κατά βάση δύο εταιρείες LUX και PINK. Να θυμάστε πως πρέπει να κάνετε παζάρια ξεκάθαρα ρωτώντας το ποσό που θα σας πάρουν για την διαδρομή που θέλετε εξαρχής.

Τα δηνάρια είναι ένα πρόβλημα. Στους υπολογισμούς κυρίως. Ωστόσο θα βρείτε εύκολα στον κεντρικό πεζόδρομο δεκάδες πιστοποιημένα μαγαζιά για συνάλλαγμα.

Οι αστυνομικές αρχές είναι τρομερά φιλικές και «αγγλόφωνες». Μπορούν να σας καθοδηγήσουν σε όποια απορία και αν έχετε.

Δέχονται πληρωμή με κάρτα σχεδόν παντού και μην παρασυρθείτε με την παρουσία πολλών ελληνικών τραπεζών στην πόλη επιχειρώντας συναλλαγή γιατί είναι ξεκάθαρα άλλο τραπεζικό σύστημα.

Τα περισσότερα δυτικού τύπου εστιατόρια, bar ή clubs κλπ δουλεύουν πολύ με κρατήσεις, οπότε αν θέλετε να το ζήσετε ως κλασικοί τουρίστες φροντίστε να έχετε κάνει την έρευνά σας και να κλείσετε από πριν. Η πόλη προσφέρεται για καλό περπάτημα και εξερεύνηση, δεν υπάρχει εγκληματικότητα σε σημείο που να σε αποτρέπει και φορώντας απλά τα σνίκερς σας μπορείτε να είστε από το πρωί μέχρι το βράδυ στους δρόμους του Βελιγραδίου, έχοντας δει, φάει, πιει, ανακαλύψει εύκολα και πάμφθηνα να ρουφήξετε την ιδιοσυγκρασία του μέχρι τέλους.

Αν ακολουθήσετε τον Ε-75, τον μεγάλο δρόμο-δώρο που μας πάει βόλτα στις αντιθέσεις και μας κάνει την ζωή ευκολότερη στην αναζήτηση νέων πραγμάτων κατά βάση δεν θα δυσκολευτείτε. Αλλά μπορεί και να χαθείτε στην σκοπιανή και σέρβικη απουσία μετάφρασης σε κάνα δυο σημεία, μην κομπλάρετε, το πολύ να κάνετε δυο τρεις κύκλους και να ξαναβγείτε εκεί που πρέπει.

Η διαδρομή μέχρι και λίγο μετά τα βουνά της Σερβίας είναι τρομακτικά μονότονη. Θα χρειαστείτε πολύ καλή παρέα και αντοχή για να αντέξετε την ποσότητα της ομοιομορφίας που μοιραζόμαστε τελικά ως πεδίο σε αυτή την χερσόνησο. Προφανώς και μέχρι τα φώτα της Λευκής Πόλης να σε βάλουν δυνατά στο παιχνίδι του Belgrading.