70 Χρόνια Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ΑΠΘ

Λέξεις: Αγγελική Αλβανούδη, Χρήστος Γροσδάνης

Η γαλλοφωνία αποτελεί μια λιγότερο “ορατή” αλλά σημαντική πτυχή της γλωσσικής και κοινωνικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης.

Γλώσσα εκπαίδευσης για τα μέλη της εβραϊκής σεφαραδίτικης κοινότητας, γλώσσα του Τύπου (Journal de Salonique) και σύμβολο γοήτρου, μόρφωσης και κοσμοπολιτισμού για την αστική τάξη της πόλης, η γαλλική συνδέθηκε με την πολυεθνοτική φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης.

Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα τους ιστορικούς και πολιτισμικούς δεσμούς της πόλης με τη γαλλική γλώσσα ενίσχυσε και συνέχισε το Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

Ξεκινώντας τη λειτουργία του το 1954-55 στο πλαίσιο του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών, το Τμήμα προσαρτήθηκε το 1982 ως αυτόνομη μονάδα στη Φιλοσοφική Σχολή. Με τη συγκρότηση των Τομέων Λογοτεχνίας και Γλωσσολογίας – Διδακτικής της Γλώσσας, και λίγο αργότερα, του Τομέα Μετάφρασης (1993), διαμόρφωσε μια ταυτότητα που αντανακλά τη γαλλική ακαδημαϊκή παράδοση και τις ανάγκες των σύγχρονων γλωσσικών επιστημών. Καθοριστική σε αυτήν την εξελικτική πορεία, υπήρξε η συμβολή των δύο πρώτων καθηγητριών του Τμήματος, της Ζωής Σαμαράς και της Βάσως Τοκατλίδου. Με το όραμα και την αφοσίωσή τους ενίσχυσαν το επιστημονικό προφίλ του Τμήματος, συνέβαλαν στη στελέχωσή του με σημαντικούς/ές ερευνητές/τριες και το κατέστησαν σταδιακά σημείο αναφοράς στον γαλλόφωνο ακαδημαϊκό χώρο. Οι αμοιβαίες μετακινήσεις διδακτικού προσωπικού και φοιτητών/τριών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων ενίσχυσαν τη διεθνή του παρουσία και άνοιξαν διαύλους επιστημονικού διαλόγου που παραμένουν ενεργοί μέχρι σήμερα.

Αυτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας έφεραν στη Θεσσαλονίκη εμβληματικές μορφές της γαλλόφωνης λογοτεχνίας, θεωρίας, γλωσσολογίας και σημειολογίας, όπως ο Claude Blum, ο Michel Butor, ο Pierre Brunel, ο Robert Gallisson και η Julia Kristeva, που το Τμήμα τίμησε με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα. Στα 70 χρόνια του, το Τμήμα ανέπτυξε έντονη εξωστρέφεια: διεθνή συνέδρια και ημερίδες, διαλέξεις, και η έκδοση των επιστημονικών περιοδικών Συνθέσεις και Διακείμενα επέτρεψαν στη γαλλική γλώσσα και τον γαλλικό πολιτισμό να γίνουν μέρος της πνευματικής ζωής της πόλης. Πολιτιστικές δράσεις, επιμορφωτικά σεμινάρια, ερευνητικά προγράμματα και ανοικτές εκδηλώσεις κατάφεραν να συνδέσουν το πανεπιστήμιο με την κοινωνία και να μεταφέρουν τη γαλλική γλώσσα και κουλτούρα έξω από τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα.

Σε προπτυχιακό επίπεδο, το Τμήμα προσφέρει ένα σύγχρονο τετραετές πρόγραμμα σπουδών οργανωμένο γύρω από τρεις άξονες: Γλωσσολογία/Διδακτική της Γλώσσας, Λογοτεχνία/Πολιτισμό και Μετάφραση/Μεταφρασεολογία. Πλήρως εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και με κατοχυρωμένη παιδαγωγική επάρκεια, το πρόγραμμα διασφαλίζει στέρεη επιστημονική γνώση στους φοιτητές και τις φοιτήτριες και καλλιεργεί την κριτική σκέψη. Εξίσου ανεπτυγμένες είναι και οι μεταπτυχιακές σπουδές με το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης «Γλωσσικές, Λογοτεχνικές και Διαπολιτισμικές Σπουδές στον Γαλλόφωνο και Ευρωπαϊκό χώρο», τα τρία διατμηματικά προγράμματα «Σημειωτική, Πολιτισμός και Επικοινωνία», «Διερμηνεία και Μετάφραση» και «Επικοινωνία και Διοίκηση Υπηρεσιών Εκπαίδευσης στο σύγχρονο κοινωνικό, οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον». Η συμμετοχή στο διεθνές Erasmus Mundus Master CLE «Cultures Littéraires Européennes» ενισχύει περαιτέρω τη διεθνή ακτινοβολία του Τμήματος.

Στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα το Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας έρχεται αντιμέτωπο με τις μεγάλες προκλήσεις που θέτουν η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιακή επικοινωνία και τα κοινωνικά σύνθετα αστικά περιβάλλοντα. Σε αυτό το ρευστό τοπίο το Τμήμα παραμένει πιστό στην αποστολή του: να προσφέρει ουσιαστική σφαιρική παιδεία, να αναπτύσσει την επιστημονική και κριτική σκέψη, να διαμορφώνει αποφοίτους με ευρωπαϊκή συνείδηση και να τις/τους εξοπλίζει με τα εφόδια για μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία – από την εκπαίδευση και τον πολιτισμό μέχρι τη μετάφραση και τη γλωσσική τεχνολογία.

*H Αγγελική Αλβανούδη είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), ο Χρήστος Γροσδάνης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.)