Ακάλεστοι παντού- μια θρυλική ιστορία της πόλης

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποφάσισα να ψάξω τα ίχνη μιας μυστηριώδους ομάδας ανθρώπων της πόλης που είχαν καταφέρει να γίνουν θρύλος. Αυτό είναι το αποτέλεσμα εκείνης της έρευνας.

“Αύριο στις 8 το βράδυ θάχουμε τα εγκαίνια στο Φεστιβάλ μπουγάτσας. Θάμαστε όλοι εκεί. Οπλισμένοι με σακούλες και τσάντες. Το σωματείο προετοιμάζεται πυρετωδώς για να φέρει εις πέρας την ομολογουμένως δύσκολη αποστολή του. Υπό το φως των προβολέων και τα φλας των φωτογράφων και καμεραμάν της TV θα εφορμήσει ηρωικά για να ικανοποιήσει τα ζωώδη του ένστικτα και την παμφάγο του όρεξη. Ακολούθως θα επιδοθεί στο πατροπαράδοτο σπορ του γενικευμένου πλιάτσικου. Της μαζικής αρπαγής οτιδήποτε τρώγεται ή πίνεται. Στη συνέχεια θα εξαφανιστούν εν ριπή οφθαλμού. Το σωματείο θα ανασυντάξει τις δυνάμεις του και θα επιτεθεί εκ νέου εφαρμόζοντας μία κλασσική μέθοδο επίθεσης. Τέλος αφού γεμίσουν οι σακούλες, οι τσάντες, οι τσέπες, κλπ. η σάλπιγγα θα σημάνει αποχώρηση του σωματείου. Ευχαριστημένοι όλοι θα διηγούνται ο ένας στον άλλο τα κατορθώματά τους. Με καμάρι θα δείχνουν τα λάφυρα της μάχης. Με το αργό σίγουρο βήμα της επιτυχίας θα απομακρυνθούν και χαρούμενοι για τη μεγάλη τους νίκη θα σχεδιάζουν τις νέες επιδρομές. Με άναρθρες κραυγές θα ρωτάνε πού θα γίνει η επόμενη σύναξη και πώς πρέπει να σχεδιαστεί ο επόμενος αγώνας”.

Αυτό το μανιφέστο, πέρα για πέρα αληθινό ήρθε στα χέρια μου με mail. Από ένα επίτιμο μέλος των Ακάλεστων, που για ευνόητους λόγους θα κρατήσουμε την ανωνυμία του. Η ιστορία που θα σας διηγηθούμε ξεκινάει στην τυπική της μορφή το 1997, χρονιά της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Γιατί άτυπα πάντα υπήρχαν τζαμπατζήδες. Ήταν μια χρονιά με χιλιάδες εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη. Παντός είδους. Σχεδόν όλες με μπουφέ. Αυτοσυστήνονταν ως άτυπο σωματείο. Απαρτίζονταν από σαράντα περίπου μέλη. Αρχή τους ήταν να απολαμβάνεις τα καλά πράγματα που προσφέρει η ζωή χωρίς να πληρώνεις. Ίσως δεν έχουν άδικο. Ήταν ακίνδυνοι, πολλοί τους θεωρούσαν γραφικούς, περνούσαν βασιλικά όπως έλεγαν και ήταν πάντοτε παντού.

Επιστροφή στο σωτήριο έτος 1997. Πολύ χρήμα για εκδηλώσεις, πολύ θέαμα και πολύ φαγητό. Κάποιοι άνθρωποι που αρέσκονται στην δωρεάν παρακολούθηση αρχίζουν να εντοπίζουν ο ένας τον άλλον. ‘‘Εκεί για πρώτη φορά συστηθήκαμε. Γνωριστήκαμε ανταλλάξαμε τηλέφωνα, ανταλλάξαμε πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που πληροφορούμασταν τις εκδηλώσεις και αποφασίσαμε να το κάνουμε συστηματικότερα. Τότε υπήρχαν μόνο εφημερίδες. Τώρα με το ίντερνετ η ενημέρωση είναι ταχύτατη. Κάθε μέρα ενημερώνουμε όλα τα μέλη μας και συνήθως ξέρουμε πιο πολλά και από σας τους δημοσιογράφους”.

Η ομάδα αποτελείται από ανθρώπους πάνω από τα τριάντα. Στην πλειοψηφία τους με υψηλό μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο. Πολλοί είναι συνταξιούχοι δικαστικοί, ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι, γυμνασιάρχες, που δεν θέλουν στα γεράματα να χάσουν την επαφή με την κοινωνική ζωή και επέλεξαν αυτό τον τρόπο για να βγαίνουν. Τους συναντά κανείς παντού. Από επιδείξεις μόδας, αγαπημένο είδος εκδηλώσεις, παντός είδους συνέδρια, στα οποία πηγαίνουν και καταρτισμένοι για το θέμα και κάνουν παρεμβάσεις(!), κοπές βασιλόπιτας, δεξιώσεις στρατιωτικών, εγκαίνια καταστημάτων ακόμα και μνημόσυνα όπου αρκούνται σε λίγες σοκολατένιες ελίτσες και κόλυβα και φυσικά συλλυπούνται τους συγγενείς.

Η πλειοψηφία τους είναι γυναίκες, ενώ υπάρχουν και πολλά παντρεμένα ζευγάρια που ζουν χρόνια στη χλιδή. ‘‘Σπάνια συναντάμε προβλήματα. Ακόμα και τα security είναι για τα μάτια του κόσμου. Αν σου πουν δεν μπαίνεις αρχίζεις και φωνάζεις και βγάινεις και από πάνω. Αν σου ζητήσουν πρόσκληση λες την ξέχασα στο σπίτι. Μερικοί από μας έχουν το ψώνιο να κάνουν το φωτογράφο και φωτογραφίζουν και κόσμο. Ένας τρόπος για να αποκτήσεις πρόσκληση είναι να τηλεφωνήσεις σε κείνον που το διοργανώνει και να ζητήσεις να σου τη στείλουν με φαξ. Ντυνόμαστε πάντα ανάλογα με την περίσταση. Με τα κοστούμια μας, που τα πλένουμε και τα ξαναπλένουμε. Μια φορά αντιμετωπίσαμε πρόβλημα να μπούμε. Σε μια δεξίωση στο παλατάκι με τους δημάρχους της Ευρώπης, μπήκαμε σε ένα πούλμαν με επίσημους και φτάσαμε ως εκεί και στην πόρτα αρνήθηκαν να μας βάλουν παρότι κατεβήκαμε από το λεωφορείο. Κάναμε φασαρία και φύγαμε’’.

Το σωματείο έχει εξαιρετική οργάνωση και φυσικά πρόεδρο ένα σεβάσμιο κύριο, πρώην δικαστικό, μεγάλης ηλικίας, από τον οποίο ζητήσαμε να μας μιλήσει αλλά αρνήθηκε με στυλ λέγοντας εγώ δεν βγαίνω πια παιδί μου. Η ετήσια συνέλευση τους είναι κατά τη διάρκεια του ερχομού στην πόλη του προέδρου της Δημοκρατίας, στη δεξίωση προς τιμήν του στο Macedonia Palace.

Είναι η μοναδική περίπτωση που δεν λείπει κανείς. Ισχυρίζονται ότι έχουν βοηθήσει πολλές εκδηλώσεις που είχαν ανάγκη από κόσμο, αλλά και πολλούς νέους καλλιτέχνες που χρειάστηκαν κοινό στην παρουσίαση της δουλειάς τους και έγιναν ονόματα γιατί μάζευαν μπούγιο. Θεωρούν ότι είναι πολύ χρήσιμο για την πόλη το έργο τους και ότι ο πολιτισμός είναι κτήμα του λαού και πρέπει όλοι να συμμετέχουμε. Ένα από τα κοινωνικά έργα που επιτελούν είναι το κουτσομπολιό. Γνωρίζοντας δεκάδες πληροφορίες προσθέτουν πάντα τις δικές τους λεπτομέρειες και διαδίδουν στην επόμενη σύναξη τα νέα. ‘‘¨Ένα από τα πράγματα που πρέπει να ξέρεις είναι ότι μας γνωρίζουν όλοι. Από βουλευτές, δημάρχους και υπουργούς μέχρι κοσμικούς και επιχειρηματίες. Μας χαιρετάνε δια χειραψίας, για να μη σου πως μερικοί πολιτικοί ξεκίνησαν σαν εμάς πηγαίνοντας απλά σε πολλές εκδηλώσεις. Περηφανευόμαστε πως οι Ακάλεστοι δεν έλειψαν ποτέ από καμία εκδήλωση. Φυσικά όπου δίνουν δώρα ή αναμνηστικά ενώ δεν λείπουν και τα τυχερά, όπως ταξίδια που κερδίζουμε σε εκθέσεις όπως η Philoxenia. Είναι εντυπωσιακό το πόσο εύκολα μας περνάνε για σπουδαίους μερικοί και μεις είμαστε απλά ακάλεστοι’’.

Το 2001 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία, ένα μυθιστόρημα με τίτλο “Οι δεξιώσεις”. Το μυθιστόρημα υπογράφει η λέκτορας της Φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, Σωτηρία Σταυρακοπούλου. Η συγγραφέας άρχισε να παρατηρεί συστηματικά τη συμπεριφορά κάποιων ανθρώπων σε επιστημονικά συνέδρια που της φαινόταν αταίριαστοι. Έμαθε την ιστορία τους και έγραψε ένα διασκεδαστικό μυθιστόρημα. Από τότε τους παρακολουθεί αδιάκοπα. ‘‘Τους πρόσεχα πάντα στο τέλος της ουράς στα συνέδρια, άρχισαν να μιλάω μαζί τους. Κατάλαβα ότι υποδύονται ρόλους. Μια παρίστανε πως είναι καθηγήτρια στο τμήμα ΜΜΕ’’, μας λέει. Εκτός από καθηγητές υποδύονται τους δικηγόρους, τους βουλευτές, τους επιχειρηματίες. ‘‘Έχουν σχηματίσει μια τυπική συμπεριφορά. Ένα υποκατάστατο κοινωνικής ζωής. Είναι τρόπος ζωής. Συνήθως απλά τρώνε και πίνουν τζάμπα, αλλά κάποιοι πάνε ακόμα και σε ιατρικά συνέδρια και μορφώνονται. Πείθουν ότι είναι ειδικοί και πολύ συχνά αναφέρουν και ονόματα με μεγάλη άνεση λες και τους γνωρίζουν. Πρέπει να σας πως ότι υπάρχουν και πολλοί συνάδελφοι πανεπιστημιακοί ανάμεσα τους. Τους βλέπω συχνά. Τους παρατηρώ χρόνια τώρα με τσάντες, αλουμινόχαρτα και σακούλες’’.

Οι Ακάλεστοι το μόνο που θέλουν είναι ένα καλό πιάτο φαγητό, ίσως και παραπάνω από ένα, να μη λείπουν από πουθενά και να απολαμβάνουν τα τυχερά του ’’επαγγέλματος’’. Τι λένε όμως οι ειδικοί; Οι άνθρωποι που οργανώνουν εκδηλώσεις στην πόλη. Η Λήδα Παπαδοπούλου έχει γραφείο δημοσίων σχέσεων και οργάνωσης εκδηλώσεων. ‘‘Οι συνήθεις ύποπτοι εμφανίζονται κυρίως σε εκδηλώσεις ανοιχτές για το κοινό. Εκεί δηλαδή που δεν υπάρχει κοντρόλ στην είσοδο και όπου δε χρειάζεται επίδειξη της πρόσκλησης για να μπεις. Συνήθως τους παίρνουμε είδηση σε ανύποπτο χρόνο όταν η εκδήλωση έχει φθάσει στην κορύφωσή της και προσπαθούν να χαθούν ανάμεσα στο πλήθος. Κατά κύριο λόγο δεν ενοχλούν πλην του ότι ρημάζουν τους μπουφέδες. Είναι δυσάρεστο να πρέπει να διώξεις κάποιον και όταν χρειάζεται, το κάνουμε διακριτικά χωρίς να γίνει αντιληπτό. Ενδιαφέρουσα πάντως είναι και η αντίδραση των πελατών μας. Μου έχει τύχει περίπτωση που κάποιος πελάτης δεν ενοχλήθηκε καθόλου, αντίθετα είπε: «Αφήστε τους ανθρώπους να φάνε δε μας πειράζει». Ένας από τους κλασικούς τρόπους απόκτησης προσκλήσεων είναι η αφαίρεση από γραμματοκιβώτια. Η Χριστίνα Τζελέπογλου, με μεγάλη επίσης εμπειρία στις δημόσιες σχέσεις μας λέει: ‘‘Συνήθως μπαίνουν σε πολυκατοικίες του κέντρου που μένουν επώνυμοι και αφαιρούν τις προσκλήσεις. Μετά μας τηλεφωνούν διάφοροι και διαμαρτύρονται ότι δεν πήραν ποτέ πρόσκληση. Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να μπουν σε πολύ κλειστές εκδηλώσεις που οργανώνουμε. Στα εγκαίνια και τις επιδείξεις που το πράγμα ελέγχεται λιγότερο είναι φυσικό ότι έχουμε αποδεχθεί τις παρουσίες τους αφού δεν γίνονται ενοχλητικοί’’.

Τελικά είναι μία απασχόληση με όλα τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου αγώνα, που χρειάζεται αυτοσυγκέντρωση, ορθολογική οργάνωση, λεπτομερειακή παρατήρηση των πάντων, ενδελεχή ανάλυση της κατάστασης, προσωπική στρατηγική εφόρμησης, αποφυγή ανεπιθύμητων καταστάσεων και προσώπων, τέλειο καμουφλάζ για δύσκολες αποστολές, επιχειρήσεις κομάντος για take away καταστάσεις, πρόνοια για την αποθήκευση των λαφύρων και αλληλοκάλυψη για κινήσεις τολμηρές μπροστά στα μάτια του εχθρού. Απαιτεί την πλήρη εφαρμογή της νέας τεχνολογίας. Τέλεια εφαρμογή του internet, και του email, άπταιστη γνώση ξένων γλωσσών, εκπληκτική μνήμη για την απομνημόνευση των γεγονότων τα προηγούμενα χρόνια. Προϋπόθεση μιάς επιτυχούς μάχης είναι η επιλογή του τόπου και του χρόνου. Η συνδυαστική ανάλυση μας επιτρέπει να απορρίψουμε τις εκδηλώσεις άνευ περιεχομένου και να διαλέξουμε την εκδήλωση με τη μεγαλύτερη ανταπόδοση. Η προσεκτική μελέτη των πάσης φύσεως εντύπων και εφημερίδων, η χρήση τηλεφώνου και fax, η επίμονη παρουσία μας παντού όπου υπάρχει αιτιολογημένο ενδιαφέρον, μας ανταμοιβή με πλούσια οφέλη πάσης φύσεως.

Ήταν μια από τις πιο αντισυμβατικές κινήσεις της Θεσσαλονίκης τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν ξανάκουσα ποτέ για αυτούς.