«Αρχιγένειο»: Τα πρώτα βήματα και η συλλογή υπογραφών για τη διάσωση ενός ιστορικού σχολείου της Θεσσαλονίκης

Το πρώτο βήμα για την επιστροφή των μαθητών στο «Αρχιγένειο» Διαπολιτισμικό Σχολείο Νέων Επιβατών, έγινε με την έναρξη των εργασιών γεωτεχνικής μελέτης για τη διερεύνηση και επίλυση των προβλημάτων στατικότητας του σχολικού συγκροτήματος.

Σκοπός της μελέτης είναι η αποκατάσταση των υφιστάμενων προβλημάτων, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η λειτουργικότητα του κτιρίου για μαθητές και εκπαιδευτικό προσωπικό.

Για πρώτη φορά από την ίδρυση των Νέων Επιβατών το 1923, δεν λειτουργούν την τρέχουσα σχολική χρονιά οι τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο ιστορικό Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης «Αρχιγένειο».

Εδώ και δέκα χρόνια υπάρχει πρόβλημα κλίσης σε δύο από τις τρεις προκατασκευασμένες αίθουσες, που από τη δεκαετία του 1990 ενίσχυσαν το πέτρινο Αρχιγένειο Δημοτικό Σχολείο, χωρίς ωστόσο να ληφθούν μέτρα αποκατάστασης.

Στις αρχές του περασμένου Αυγούστου, οι γονείς επισήμως πληροφορήθηκαν ότι κρίθηκε ακατάλληλη η λειτουργία του σχολείου από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Θερμαϊκού.

Οι μαθητές, οι μαθήτριες και το διδακτικό προσωπικό φιλοξενούνται προσωρινά στο κτίριο που άλλοτε μισθωνόταν για τη λειτουργία του 5ου Δημοτικού Σχολείου Περαίας.

Όπως αναφέρει δημοσίευμα της τοπικής ιστοσελίδας ethermaikos.gr από τις πρώτες αυτοψίες και τον μακροσκοπικό οπτικό έλεγχο στο μεσαίο ισόγειο κτίριο λυόμενων αιθουσών του σχολικού συγκροτήματος ήρθαν στο φως σημαντικά προβλήματα.

Διαπιστώθηκε υποχώρηση του κτιρίου, η οποία έχει προκαλέσει έντονη υποσκαφή, δηλαδή εδαφικό κενό αγνώστων διαστάσεων. Επιπλέον, σημειώθηκε υποχώρηση και καθίζηση του διαδρόμου στη βορειοδυτική πλευρά, καθώς και θραύση της πλάκας σκυροδέματος, με άγνωστα όρια και βάθος.

Σύμφωνα με τη μελέτη της Τεχνικής Υπηρεσίας, εντοπίστηκαν επίσης προβλήματα θεμελίωσης στην πρώτη αίθουσα, όπου παρατηρήθηκε καθίζηση του δαπέδου με ταυτόχρονη αποκόλλησή του από την τοιχοποιία, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο κενό. Επιπρόσθετα, καταγράφηκε διαμήκης ρωγμή στο κέντρο του δαπέδου, καθώς και κατακόρυφη ρηγμάτωση στη βορειοανατολική γωνία της τοιχοποιίας πλήρωσης.

Τον Σεπτέμβριο του 2024, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Εφετών Θεσσαλονίκης, κ. Νίκος Καλλίδης, διέταξε προκαταρκτική εξέταση, με στόχο τη διερεύνηση ενδεχόμενων ευθυνών προηγούμενων διοικήσεων του Δήμου Θερμαϊκού και υπηρεσιακών παραγόντων σχετικά με την καθυστέρηση στην εκκένωση του σχολείου.

Αυτό δεν είναι το πρώτο πλήγμα που δέχεται η εκπαίδευση στους Ν. Επιβάτες. Προηγήθηκε η απώλεια της άδειας λειτουργίας Λυκείου, όταν η Κοινότητα Ν. Επιβατών εντάχθηκε στον νεοσύστατο Δήμο Θερμαϊκού (1998), και από τότε η άδεια χρησιμοποιείται για τη λειτουργία Λυκείου στην Περαία.

«Ακολουθούν οι μελέτες για την έρευνα και την αποκατάσταση των κτιρίων για να γυρίσουμε τα συντομότερο»

Την έναρξη των εργασιών γεωτεχνικής μελέτης για τη στατικότητα του Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης «Αρχιγένειο» γνωστοποίησε ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Θερμαϊκού, κ. Κώστας Μαργαρίτης.

Όπως τονίζει:

«Στόχος είναι η αποκατάσταση των συγκεκριμένων ζητημάτων, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η λειτουργικότητα του κτιρίου.

Η Δημοτική Αρχή παρακολουθεί στενά την πρόοδο των εργασιών, με δέσμευση για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Ευχαριστούμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την τοπική κοινωνία για την υποστήριξή τους».

Θέση για τις εξελίξεις πήρε και ο δήμαρχος Θερμαϊκού κ. Θεόδωρος Τζέκος ο οποίος σημειώνει:

«Η ανταπόκριση ήταν άμεση, σε ένα πρόβλημα που έσκασε στα χέρια μας. Το σχολείο μεταφέρθηκε χωρίς να χαθεί ούτε μία μέρα μάθημα… και ακολουθούν οι μελέτες για την έρευνα και την αποκατάσταση των κτιρίων για να γυρίσουμε τα συντομότερο! μπράβο σε όλους!».

Συνεχίζουν να συγκεντρώνουν υπογραφές οι πολίτες

Στο μεταξύ, πολίτες της περιοχής συνεχίζουν τη συγκέντρωση υπογραφών για το «Αρχιγένειο».

Όπως σημειώνουν, η έναρξη των εργασιών για την εξακρίβωση της στατικότητας των κτιρίων θα έπρεπε να ξεκινήσει εδώ και 10 χρόνια, όταν πρωτοεμφανίστηκαν τα προβλήματα.

«Η συγκέντρωση υπογραφών και η διεκδίκηση σχολείων για τους Νέους Επιβάτες δεν έχει σκοπό αντιπαράθεσης με τη δημοτική αρχή, που μάλιστα προσφάτως ανέλαβε. Αντιθέτως, σκοπό έχει να καταστεί όπλο στα χέρια της δημοτικής αρχής στις εκπαιδευτικές διεκδικήσεις της για τους Νέους Επιβάτες από την κεντρική εξουσία αλλά και ανεύρεσης πιθανών χορηγών (ιδρυμάτων κ.λπ.), που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην πραγμάτωσή τους.

Επίσης, η συγκέντρωση υπογραφών δεν έχει σχέση με διεκδίκηση ως χώρου ανέγερσης σχολείου (δημοτικού ή λυκείου) το σημερινό πάρκο των Νέων Επιβατών, που πρέπει να παραμείνει πάρκο για λόγους ιστορικούς, γιατί στον χώρο αυτό έγινε η πρώτη δεντροφύτευση στον άδενδρο προσφυγικό οικισμό το 1928 από τον Σύλλογο Κυριών Νέων Επιβατών, που είχε τότε την ονομασία «Εξωραϊστικός Σύλλογος Νέων Επιβατών Ο Αρχιγένης», αλλά και περιβαλλοντικούς, καθώς από τότε, δηλαδή για 100 περίπου χρόνια, είναι το κεντρικό πάρκο των Νέων Επιβατών. 

Κλείνοντας, παρακαλούμε να συνεχίσετε να υπογράφετε για την διεκδίκηση νέου Αρχιγένειου Δημοτικού Σχολείου, με αναγνώριση του παλαιού ως διατηρητέου, αλλά και διεκδίκηση χώρου για Λύκειο στους Νέους Επιβάτες» σημειώνει το σχετικό κάλεσμα από την κα. Μαριάνθη Παλάζη, δρ νεότερης ιστορίας.

Η ιστορία του σχολείου

Οι διδασκάλισσες, απόφοιτες των Αρχιγενείων Εκπαιδευτηρίων, που λειτούργησαν ανελλιπώς στους Επιβάτες από το 1857 ως το 1922, έργο των εθνικών ευεργετών Σαράντη και Ελένης Αρχιγένους, έθεσαν στόχο στη ζωή τους να ανυψώσουν πνευματικά τον φτωχό προσφυγικό οικισμό ενεργοποιώντας δίκτυο αλληλεγγύης ανάμεσα στους διασκορπισμένους πατριώτες -οι ευπορότεροι είχαν μετακινηθεί σε πόλεις του εξωτερικού και σε αστικά κέντρα της Ελλάδας. Ίδρυσαν τον σύλλογο «Αρχιγένης» (1928) και προχώρησαν σε δενδροφυτεύσεις.

Τον μετονόμασαν σε σύλλογο «Οσία Παρασκευή» (1936) και ανήγειραν επιβλητικό ναό προς τιμήν της προστάτιδάς τους Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής (1945). Στη συνέχεια έδρασαν ως σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων «Ο Αρχιγένης» και πέτυχαν μετά από σκληρό αγώνα να τους δοθούν τα υπολείμματα του αρχιγενείου κληροδοτήματος για την ανέγερση του Αρχιγενείου Δημοτικού Σχολείου (1957).

Από εκεί και πέρα εργάστηκαν για την ηθική και υλική υποστήριξη των μαθητών και μαθητριών του σχολείου, για να μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Παράλληλα, υποστήριξαν και το πολιτιστικό έργο που ανέπτυξε ο αθλητικός όμιλος.

Τα υπάρχοντα διδακτήρια των Ν. Επιβατών υπήρξαν αποτέλεσμα διεκδικήσεων. Το Αρχιγένειο Δημοτικό Σχολείο του 1957 υπήρξε έργο του Συλλόγου Κυριών Νέων Επιβατών, όπως έμεινε γνωστός ο σύλλογος που ίδρυσαν και διοίκησαν για περισσότερο από 40 χρόνια απόφοιτες των Αρχιγενείων Διδασκαλείων Επιβατών Αν. Θράκης, ο οποίος ενεργοποίησε το δίκτυο αλληλεγγύης διασκορπισμένων πατριωτών και διεκδίκησε, μεταξύ άλλων, το αρχιγένειο κληροδότημα (οι διεκδικήσεις τους έχουν δημοσιευθεί). Απώτερος στόχος του Συλλόγου Κυριών ήταν η δημιουργία ενός -έστω μικρού- Αρχιγένειου συγκροτήματος, που θα συνέχιζε την παράδοση του τόπου. Τον αγώνα αυτόν συνέχισαν νεότεροι και πέτυχαν την ίδρυση γυμνασιακού παραρτήματος (1979) και στη συνέχεια την ανέγερση Γυμνασίου, που συνοδεύτηκε με άδεια Λυκείου το 1986 (επίκειται έκδοση των κοινοτικών πεπραγμένων της περιόδου).

Εκείνο που ενέπνεε τις διεκδικήσεις ήταν η «φιλοπατρία» των προγόνων. Αυτή ενέπνευσε και στον εξ Επιβατών καταγόμενο Σαράντη Αρχιγένη το έργο που τον ανέδειξε σε εθνικό ευεργέτη, τα Αρχιγένεια Διδασκαλεία: διμερές εκπαιδευτικό συγκρότημα, θηλέων (1857-1922) και αρρένων (1868-1894), σε έκταση 40 στρεμμ. με 6 κτήρια, από τα οποία το θηλέων υπήρξε ένα από τα παλαιότερα και μακροβιότερα εκπαιδευτήρια για κορίτσια και το εκπαιδευτικό συγκρότημα στο σύνολό του ένα από τα μεγαλύτερα της ελληνορθόδοξης κοινότητας. Γιατί, σύμφωνα με τον Αρχιγένη, οι πρόγονοι «πάσαις δυνάμεσι ως εκ του υστερήματος εφρόντιζον προ παντός άλλου περί της διατηρήσεως των σχολείων θεωρούντες αυτά ως το πολυτιμότερον κειμήλιον της πατρίδος και δικαίως· εφρόντιζον δε καταβάλλοντες έκαστος το κατά δύναμιν, ότι το κατά δύναμιν και Θεώ φίλον» (1866).

Τι αναφέρει το ψήφισμα

Στο σχετικό ψήφισμα για τη συγκέντρωση υπογραφών που μπορείτε να δείτε ΕΔΩ, παρουσιάζονται αναλυτικά και οι προτάσεις – διεκδικήσεις των πολιτών που «τρέχουν» τη διαδικασία.

• Επειδή, λοιπόν, δεν έχει γίνει κανένα έργο στους Ν. Επιβάτες από την ένταξή μας σε Δήμο,
• Επειδή κινδυνεύει να πληγεί η δυναμικότητα του δημοτικού μας σχολείου αν οι γονείς εγγράψουν τα παιδιά τους σε άλλα σχολεία,
• Επειδή οφείλουμε σχολεία στις νέες γενιές αλλά και στις παλαιότερες, για να μην είναι ανούσιες οι ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης των ευεργετών,
• Επειδή τα σχολεία είναι καθοριστικά για την τοπική μας ύπαρξη και πολιτιστική συνέχεια,
• Επειδή, τέλος, οι τόποι υπάρχουν όσο τους υπερασπιζόμαστε,

ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ

1) την ανέγερση διδακτηρίου για να στεγάσει το ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΕΩΝ ΕΠΙΒΑΤΩΝ 

είτε στον ήδη υπάρχοντα χώρο, με την ανάδειξη του Αρχιγένειου Δημοτικού Σχολείου (και την κατάργηση όλων των υπολοίπων), το οποίο πρέπει να αναγνωρισθεί διατηρητέο και, αν δεν χρησιμοποιηθεί ως διδακτήριο, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως Μουσείο Εκπαίδευσης, με ειδικό αφιέρωμα στα Αρχιγένεια  Διδασκαλεία Επιβατών.

είτε σε νέο χώρο, με παράλληλη αναγνώριση του πέτρινου Αρχιγένειου Δημοτικού Σχολείου ως διατηρητέου, όπως προαναφέρθηκε.

2) την ανεύρεση χώρου για την ανέγερση ΛΥΚΕΙΟΥ στους ΝΕΟΥΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ.

Όλα αυτά στον άνω οικισμό Ν. Επιβατών για να αποτελέσουν ένα συγκρότημα (που θα μπορούσε να ονομαστεί Αρχιγένειο).

ΚΑΙ ΚΑΛΟΥΜΕ 

τους κατοίκους, τους φίλους και τους καταγόμενους από τους Ν. Επιβάτες να υπογράψουν και να διαδώσουν.

ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΠΟΣΟΥ.