Camera Obscura: Χαμάληδες στην Λεωφόρο Νίκης της Κατοχής
Η ιστορία ενός αντιφασίστα Γερμανού φωτογράφου
Φωτογραφία της περιόδου της γερμανικής κατοχής και συγκεκριμένα τον χειμώνα του 1943-44.
Χαμάληδες στην παραλιακή οδό της Θεσσαλονίκης ξεφορτώνουν μια μαούνα με τσουβάλια απροσδιορίστου περιεχομένου.
Εικάζεται ότι ίσως περιείχαν άλευρα και για αυτόν τον λόγο οι εργάτες φορούν πανιά στο κεφάλι τους, για να μην λερώνονται τα μαλλιά τους.
Οι εργάτες της φωτογραφίας είναι ξυπόλητοι. Αυτό συμβαίνει λόγω της φύσης της εργασίας τους. Η απουσία υποδημάτων συμβάλλει στην εύρεση ισορροπίας και στην αποφυγή αστάθειας και γλιστρημάτων κατά την διάρκεια του ξεφορτώματος των διαρκώς μετακινούμενων σκαφών.
Στα αριστερά, διακρίνεται άνδρας να δίνει φιλοδώρημα σε έναν από τους σκληρά εργαζόμενους.
Η φωτογραφία είναι του Erich Rinka (1902-1983). Ο Rinka ήταν Γερμανός κομμουνιστής και αντιφασίστας. Από το 1920 συνδικαλιζόταν στον χώρο των τυπογράφων και των φωτογράφων, ενώ από το 1930 ήταν γραμματέας των εργαζομένων στην φωτογραφία.
Όταν οι ναζί κατέλαβαν την εξουσία, ο Rinka φυλακίστηκε. Απέδρασε και ήταν φυγάς για δύο χρόνια ώσπου τελικά συνελήφθη εκ νέου και εξέτισε την ποινή του. Μετά την αποφυλάκισή του ήταν υπό παρακολούθηση και κρίθηκε ακατάλληλος για στράτευση λόγω πολιτικών φρονημάτων.
Εν τέλει, στρατολογήθηκε εξαναγκαστικά τον Φεβρουάριο του 1943 στην Πειθαρχική Μεραρχία 999 της Βέρμαχτ η οποία αποτελούνταν από Γερμανούς στρατιώτες που ήταν «ύποπτοι» λόγω ποινικών ή πολιτικών υποθέσεων και εξαναγκάζονταν σε στράτευση υπό σκληρές συνθήκες.
Ο Rinka, κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα (1943-44) βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και στην Λήμνο. Ήρθε σε επαφή με αντιστασιακές οργανώσεις και ομάδες και πριν το τέλος του πολέμου λιποτάκτησε στην Πράγα.
Μεταπολεμικά, έζησε στην Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου δούλεψε ως φωτογράφος στον Τύπο αλλά και στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση.
Όσο βρισκόταν στην Ελλάδα, φωτογράφησε τη Θεσσαλονίκη, ένα μη προσδιορισμένο χωριό στα δυτικά της πόλης και την Λήμνο.
Αξίζει να αναφέρουμε πως σε καμία από τις 42 φωτογραφίες του από την Θεσσαλονίκη, και ούτε στις τρεις από το άγνωστο χωριό στα δυτικά, δεν απεικονίζεται κάποιος Γερμανός στρατιωτικός ή άλλος ένστολος των δυνάμεων κατοχής. Αυτό λογικά οφείλεται στην πολιτική και ιδεολογική τοποθέτηση του φωτογράφου και στις αντιναζιστικές του πεποιθήσεις.
* Η στήλη του περιοδικού Parallaxi με τίτλο Camera Obscura παρουσιάζεται με την επιμέλεια της ομάδας «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης» https://www.facebook.com/groups/oldthessaloniki
