Ένα συγκινητικό θαλασσινό έθιμο

«Καλό κατευόδιο» την Κυριακή για τους ψαράδες της Νέας Μηχανιώνας

Το «καλό κατευόδιο» για «καλές και ειρηνικές θάλασσες» και «καλή ψαριά» ενόψει της νέας αλιευτικής περιόδου πρόκειται να απευθύνουν στις 5.30 το απόγευμα της προσεχούς Κυριακής 27 Σεπτεμβρίου στο λιμάνι της Ν.Μηχανιώνας, δίπλα στο ναό του Αγ. Νικολάου οι οικογένειες των ψαράδων και οι κάτοικοι της περιοχής, ξεπροβοδίζοντας τα πληρώματα των μηχανότρατων που ξεκινούν τις επόμενες ημέρες το πολύμηνο ταξίδι τους. Είναι γνωστό ότι η Νέα Μηχανιώνα διαθέτει τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο όχι μόνο της χώρας αλλά και των Βαλκανίων.Οι άνθρωποι αυτοί θα λείψουν από τα σπίτια τους οκτώ μήνες

Όλο αυτό το διάστημα του ταξιδιού τους, οργώνουν το Αιγαίο πέλαγος και φτάνουν μέχρι και το Ιόνιο και το Κρητικό πέλαγος για την αναζήτηση της καλής ψαριάς. Οι ψαράδες, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας, Οι ψαράδες, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας, καθώς με το δικό τους δύσκολο αγώνα δίνουν δουλειά με σε εκατοντάδες αλιεργάτες, αλλά και σε όσους ασχολούνται με παράλληλα επαγγέλματα, με το εμπόριο διχτυών, τις προμήθειες για τα καΐκια και τις μηχανότρατες, τη συντήρηση των ψαράδικων. δημιουργώντας εκατοντάδες θέσεις εργασίας.

Στην εκδήλωση της Κυριακής, που οργανώνει το ΔΗΠΠΑΚΥΘ ομάδες παιδιών από εικαστικά και χορευτικά τμήματα της περιοχής θα δώσουν την ευχή τους για «καλές θάλασσες»  και για μια χρονιά καλύτερη από τις άλλες. Μετά τον αγιασμό θα ακολουθήσουν  νησιώτικοι χοροί από παιδικά τμήματα του Πολιτιστικού Μορφωτικού Συλλόγου  Ν. Μηχανιώνας, του Λαογραφικού Χορευτικού Συλλόγου Ν. Μηχανιώνας «Η Παναγιά Φανερωμένη» και του Πολιτιστικού Συλλόγου «Νέοι Επιβάτες».

Παράλληλα θα υπάρχει έκθεση παιδικής ζωγραφικής με θέμα «…πέρα από τις σημαδούρες». Τα έργα ανήκουν σε μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ν. Μηχανιώνας, του Δημοτικού Σχολείου Κερασιάς και του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Ν. Μηχανιώνας.

Για την ιστορία

Η ευρύτερη περιοχή κατοικείται τουλάχιστον από τα προϊστορικά χρόνια, γεγονός που μαρτυρεί μια σειρά από «τούμπες» που υψώνονται από το Μεγάλο Έμβολο ως την Καλλικράτεια. Από τις τούμπες αυτές, εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Μηχανιώνας, περιλαμβάνεται η τούμπα της Τάμπιας που ορθώνεται στην απόκρημνη ακτή πάνω από τον υδροβιότοπο της Αλυκής. Η θέση της ταυτίζεται με τη θέση της πόλης «Αίνεια», η οποία υπήρξε σημαντική πόλη κατά τους ιστορικούς χρόνους και σύμφωνα με τη μυθολογία, ιδρύθηκε από φυγάδες Τρώες που έφτασαν στην περιοχή καθοδηγούμενοι από τον Αινεία.Τον 6ο και 5ο αιώνα π.χ. έκοψε αργυρά νομίσματα (από τα παλιότερα και πιο σπουδαία του Μακεδονικού χώρου) ακολουθώντας τον Ευβοϊκό κανόνα, ενώ ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Κάτοικοι της Αίνειας συμμετείχαν στην ίδρυση της Θεσσαλονίκης και η πόλη συνέχισε για ενάμιση ακόμα αιώνα την ακμάζουσα πορεία της. Οι αρχαιολογικές ενδείξεις μαρτυρούν τη συνέχιση της οίκησης στην ευρύτερη περιοχή κατά τη ρωμαϊκή, παλαιοχριστιανική και πρώιμη βυζαντινή εποχή.

Η περιοχή κατοικήθηκε το 1923 από Μικρασιάτες και Θρακιώτες πρόσφυγες. Οι προσφυγικές οικογένειες «μετέφεραν» στη νέα τους πατρίδα τα ναυτικά τους επαγγέλματα (ψαράδες, ναύτες, καπετάνιοι), ενώ κάποιοι άλλοι ασχολήθηκαν με τη γεωργία. Όσο για την προέλευση του ονόματος Μηχανιώνα, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Ίσως  προέρχεται από τη λέξη μηχανή, και έχει σχέση με τα μεγάλα μηχανικά και αρχιτεκτονικά έργα, τα οποία είχαν γίνει στην περιοχή κατά την ακμή του σπουδαίου ναυτικού κράτους που υπήρξε η Κύζικος, στη θάλασσα της Προποντίδας, όπου βρισκόταν η παλιά Μηχανιώνα: «ο τόπος αρχήθεν ωνομάσθη Μηχανεών, Μηχανεώνος, Μηχανιώνα. Κατόπιν η αιτιατική εγένετο ονομαστική και έλαβε το θηλυκόν γένος κατά συνεκδρομήν προα τα άλλα ονόματα των κωμοπόλεων της Κυζίκου». Μια άλλη αναφέρει ότι οι κάτοικοι της μικρασιατικής Μηχανιώνας ήταν δυσαρεστημένοι ή εκδιωγμένοι πρώην κάτοικοι από τα Χανιά Κρήτης, οι οποίοι όταν αναφέρονταν στον αρχικό τόπο προέλευσης τους αναφωνούσαν: «μη Χανιά, μη Χανιά». Παραφθορά της έκφρασης είναι το Μηχανιώτες.

Η Μηχανιώνα της Κυζίκου

Η Μηχανιώνα πριν επανιδρυθεί στη χερσόνησο του Καραμπουρνού ήταν παραθαλάσσια κωμόπολη στο βορειοανατολικό άκρο της Κυζικηνής Χερσονήσου, 14 χλμ. Β-ΒΑ της Πανόρμου και 93 χλμ. ΒΔ της Προύσας, χτισμένη σε όρμο σχήματος μισοφέγγαρου και στραμμένη προς ανατολάς. Μηχανιώνα ήταν η ελληνική ονομασία του οικισμού, ενώ η οθωμανική, πιθανότατα παραφθορά της ελληνικής, ήταν Μουχάνια (Muhanya). Σε σχέση με την πρροέλευση των κατοίκων, υπήρχε η παράδοση που έφερε όχι μόνο τους κατοίκους της Μηχανιώνας, αλλά και άλλων χωριών της ίδιας περιφέρειας, να κατάγονται από την Κρήτη. Η Μηχανιώνα πάντως εμφανίζεται στα οθωμανικά κατάστιχα ήδη από τον 14ο αιώνα, δηλαδή πολύ πριν από την οθωμανική κατάκτηση της Κρήτης (1645-1669).

Ο πρώτος διωγμός των Μηχανιωτών από την πόλη τους έγινε τον Ιούλιο του 1915, με αφορμή την εμπλοκή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Οι Μηχανιώτες άρχισαν να επιστρέφουν προοδευτικά μετά το 1918, για να την εγκαταλείψουν οριστικά το 1922. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή οικογένειες από τον οικισμό εγκαταστάθηκαν στη Νέα Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης, στην Αιδηψό, στη Νέα Πέραμο Μεγαρίδος και στην Αθήνα.

Οι Μηχανιώτες, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, με την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε, αναχώρησαν στις 29 Αυγούστου 1922 από την πατρίδα που γεννήθηκαν, τη Μηχανιώνα της Κυζίκου, με ατμόπλοιο. Το καράβι τους αποβίβασε στους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης, όπου παρέμειναν προσωρινά ένα μήνα, μέχρις ότου ήρθε η απόφαση για άμεση εκκένωση της περιοχής αρχικά από τον ελληνικό στρατό και στη συνέχεια από το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού, λόγω της κατάρρευσης του μικρασιατικού μετώπου.Οι Μηχανιώτες επιβιβάσθηκαν και πάλι σε ένα καράβι, αυτή τη φορά ένα ατμόπλοιο της εταιρίας Καβουνίδου και στις 3 Οκτωβρίου 1922 αποβιβάστηκαν στα Λουτρά της Αιδηψού, για να στεγαστούν προσωρινά στις εγκαταστάσεις των Λουτρών, σε ξενοδοχεία της λουτρόπολης και πρόχειρους καταυλισμούς. Δύο εβδομάδες αργότερα, σε σύσκεψη που πραγματοποιούν οι πρόκριτοι των Μηχανιωτών, προτείνουν τρεις περιοχές για τη δημιουργία της Νέας Μηχανιώνας: Στη σημερινή Νέα πέραμο, στη Σαλαμίνα ή στο Μεγάλο Καράμπουρνου της Θεσσαλονίκης. Σε γενική συνέλευση των κατοίκων, στις 20 Νοεμβρίου, γίνεται αποδεκτή η πρόταση για εγκατάσταση στη Μακεδονία και ορίζεται μια κοινή επιτροπή από Μηχανιώτες και Αυδημιώτες, με την ονομασία «Επιτροπή Εγκατάστασης» που ανέλαβε να αναζητήσει τον ακριβή τόπο εγκατάστασης στα παράλια του Θερμαϊκού.

Η παλιά εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης

Τελικά οι Μηχανιώτες  εγκαταστάθηκαν στη θέση «Τουρμπαλί», στην περιοχή του Μεγάλου Καραμπουρνού για να ιδρύσουν στις 14 Μαίου 1923 τη Νέα Μηχανιώνα, στην οποία λίγο αργότερα κατέφθασαν και πρόσφυγες από την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ, το Καστέλι, την Κερασιά και το Αμπαρλί. Από τους πρώτους πρόσφυγες που αποβιβάστηκαν στο νέο τόπο εγκατάστασης, ήταν 153 οικογένειες με καταγωγή τη Μηχανιώνα της Κυζίκου και 46 από το Αυδήμι της Ανατολικής Θράκης. Με τη βοήθεια και του Εποικισμού, μέχρι το 1924 είχαν χτιστεί 710 σπίτια. Οι ψαράδες εγκαταστάθηκαν κοντά στη θάλασσα και οι γεωργοί πιο πάνω. Αρχικά ο οικισμός υπαγόταν στην κοινότητα Επανομής και το 1926 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα με το όνομα της χαμένης πατρίδας. Το 1936 έγινε το κτηματολόγιο. Το πρώτο σχέδιο πόλης ξεκίνησε το 1948 και τελείωσε το 1952, περιλάμβανε δε έκταση 670 στρεμμάτων. Με στοιχεία του δήμου Ν.Μηχανιώνας, το 1959 υπήρχαν τετρακόσιες πενήντα (450) οικογένειες: Τριακόσιες (300) από τη Μηχανιώνα, εξήντα (60) από την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ, πενήντα δυο (52) από το Αυδήμι της Ανατολικής Θράκης, δέκα οκτώ (18) από το Καστέλι της Κυζίκου, δέκα τέσσερις (14) από την Κερασιά της Ανατολικής Θράκης και έξι (6) από το Αμπαρλί της Μικράς Ασίας.Το 1970 ξεκίνησε νέα επέκταση 740 στρεμμάτων, που ολοκληρώθηκε το 1994. Έγινε επίσης σχέδιο και στα παραθεριστικά, συνολικής έκτασης 3.000 στρεμμάτων.

Από 1η Ιανουαρίου 1999 δημιουργήθηκε ο Δήμος Μηχανιώνας, με τη συνένωση και των Κοινοτήτων Κερασιάς και Αγγελοχωρίου. Από 1ης Ιανουαρίου 2011, με βάση τον «Καλλικράτη» η Νέα Μηχανιώνα αποτελεί Δημοτική Κοινότητα του ενοποιημένου Δήμου Θερμαϊκού. Η Νέα Μηχανιώνα είχε στην απογραφή του 1991, 5.884 κατοίκους, στην απογραφή του 2001, 7.500 κατοίκους, ενώ με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 έχει πλέον 10.400 κατοίκους μαζί με την Κερασιά και το Αγγελοχώρι.

Νέα Μηχανιώνα 1952