Ο Φλάβιος Ηράκλειος και ο δρόμος με το όνομα του

Η ιστορία της Βασιλέως Ηρακλείου γεννήθηκε από τους ανθρώπους της.

25 Νοεμβρίου 2021, 7:06 μμ

ο-φλάβιος-ηράκλειος-και-ο-δρόμος-με-το-ό-848112

25 Νοεμβρίου 2021, 7:06 μμ

Δρόμοι της πόλης που περπατάμε, που γνωρίζουμε, αλλά αγνοούμε από ποιους επιφανείς πήραν το όνομα τους. Η ιστορία της Bασιλέως Γεωργίου.

Ποιος ήταν ο Φλάβιος Ηράκλειος

Ο Φλάβιος Ηράκλειος ήταν αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από το 610 έως το θάνατό του το 641. Κατά τη βασιλεία του η ελληνική γλώσσα έγινε η επίσημη γλώσσα του βυζαντινού κράτους. Η άνοδος στην εξουσία συνέβη το 608, όταν ο ίδιος και ο πατέρας του, ο Ηράκλειος ο Πρεσβύτερος, οδήγησαν σε εξέγερση ενάντια στον μη δημοφιλή Αυτοκράτορα Φωκά.

Ο Ηράκλειος γεννήθηκε το 575 μ.Χ. Οι περιγραφές του Ηράκλειου από τους συγχρόνους του, τον παρουσιάζουν ως όμορφο, ψηλό, μαχητή γενναιότερο από τους άλλους. Ήταν καλλιεργημένος και εξασκούσε την αστρονομία. Κατά τον Λέοντα τον Γραμματικό, Ρωμιό ιστορικό του 10ου αιώνα, ήταν γεροδεμένος με πλατύ στήθος, μπλε μάτια, χρυσά μαλλιά, λευκή επιδερμίδα και παχιά γενειάδα.

Όταν ανέβηκε στον θρόνο της αυτοκρατορίας ήταν περίπου 35 ετών. Η δράση του πριν την άνοδό του στον θρόνο του Βυζαντίου είναι τελείως άγνωστη. Φαίνεται ότι είχε αξιόλογη μόρφωση και του άρεσε ιδιαίτερα η μελέτη της αστρολογίας και των απόκρυφων επιστημών. Συνδέθηκε νωρίς με τον περίφημο Στέφανο από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου τον οποίο διόρισε ‘’Μέγαν’’ και ‘’οικουμενικόν διδάσκαλον’’ στο Πανδιδακτήριο της Κωνσταντινούπολης.

Σαν χαρακτήρας ήταν άστατος. Από μια φάση έντονης νευρικότητας περνούσε πολύ γρήγορα σε κατάσταση έντονου ενθουσιασμού. Ιδιαίτερα παράξενο ήταν το γεγονός ότι ο Ηράκλειος φοβόταν το νερό. Πολεμούσε πάντα στην πρώτη γραμμή της μάχης παραδειγματίζοντας τους άνδρες του και έδειξε αρκετές φορές δείγματα ιδιαίτερης στρατιωτικής ευφυΐας.

Αρραβωνιάστηκε την Φαβία, κόρη του γαιοκτήμονα Ρωγά. Η οποία μετονομάστηκε Ευδοκία. Ο γάμος τους τελέστηκε μετά την ανάρρηση του Ηρακλείου στον Θρόνο, την ίδια μέρα με την αυτοκρατορική στέψη, στις 5 Οκτωβρίου του 610 μ.Χ.

Η Ευδοκία γέννησε δύο παιδιά: μια κόρη την Επιφανεία, και ένα γιο, τον Ηράκλειο – Νέο Κωνσταντίνο. Όμως η αυτοκράτειρα έπασχε από επιληψία και πέθανε στις 13 Αυγούστου του 612. Η ταφή της έγινε στο ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως.

Μετά τον θάνατο της Ευδοκίας ο Ηράκλειος παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο την ανιψιά του Μαρτίνα κόρη της αδελφής του Μαρίας από τον πρώτο της άνδρα τον Μαρτίνο. Ο αυτοκράτορας αποδοκιμάστηκε δημόσια στον Ιππόδρομο από τον λαό. Ο γάμος τοποθετείται χρονικά από τον Θεοφάνη στο έτος από κτήσεως κόσμου 6105 δηλαδή από Χριστού γεννήσεως το 613/614.

Το πιο πιθανό όμως είναι να έγινε το 622 ή 623 και πριν από τον Μάρτιο του 624. Ο Πατριάρχης Σέργιος Κωνσταντινουπόλεως με επιστολές του θέλησε να τον αποτρέψει, αλλά ο Ηράκλειος δεν υποχώρησε και λόγω της κρίσιμης κατάστασης της αυτοκρατορίας ο Σέργιος υποχώρησε, ευλόγησε τον γάμο και έστεψε την Μαρτίνα αυτοκράτειρα.

Ο Ηράκλειος, πέθανε τον Φεβρουάριο του 641 και ετάφη στον ναό των Αγίων Αποστόλων.

Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία

Η Βασιλέως Ηρακλείου, ανήκει στους δρόμους βάσει πολεοδομικού σχεδίου Ερνέστου Εμπράαρ.

Στενός δρόμος πάνω από την Τσιμισκή που τον διαπερνά η Αριστοτέλους, τα Λουλουδάδικα, η Βενιζέλου, η Δραγούμη και η Προξένου Κορομηλά.

Η ταυτότητα του δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα. Εκεί, πριν από 20 χρόνια, υπήρχαν καταστήματα με οικιακά είδη και ηλεκτρολογικά. Μαρτυρίες αναφέρουν πως από εκεί οι πολίτες της Θεσσαλονίκης προμηθεύονταν τα gadget τελευταίας τεχνολογίας της εποχής.

Υπήρχε κατάστημα με γυαλικά, όπου οικογένειες έκαναν συλλογές από σερβίτσια, κατάστημα χονδρικής – λιανικής οικιακών ειδών και όπως προαναφέρθηκε καταστήματα με ηλεκτρολογικά. Γύρω στο 1982, άνοιξε η ιστορική ταβέρνα “Τα Βομβίδια” δίνοντας μία άλλη πνοή στον δρόμο καθώς ακολούθησαν κι άλλα μεζεδοπωλεία κατά μήκος της Βασιλέως Ηρακλείου.

Έτσι, τα καταστήματα με είδη οικιακής χρήσης άρχισαν να κλείνουν και να αλλάζουν χρήση. Ο δρόμος παρέμεινε στο ελάχιστο εμπορικός με τόνους γαστρονομίας.

Κτίριο ορόσημο του δρόμου, εκείνο της ODEON πλατεία καθώς παλιότερα αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα καπνομάγαζα της πόλης. Έχει αλλάξει χρήση και πια εντός του βρίσκεται το μοναδικό εμπορικό κέντρο στην καρδιά της πόλης που στεγάζει εντός του γραφεία, καταστήματα, κινηματογράφο και την Αμερικανική και Αλβανική πρεσβεία.

Η πίσω όψη του Παζάρ Χαμάμ ή Γιαχουντί Χαμάμ, διακρίνεται από την Βασιλέως Ηρακλείου. Το Παζάρ Χαμάμ («Λουτρό της Αγοράς») ή Γιαχουντί Χαμάμ («Λουτρό των Εβραίων») ονομάστηκε έτσι γιατί η περιοχή αυτή δίπλα στα παραθαλλάσια τείχη ήταν εβραϊκή συνοικία. Οικοδοµήθηκε ως αφιέρωµα τoυ Xαλίλ Aγά, αξιωµατούχου του χαρεµιού της Πύλης, ενώ έκτοτε έχει υποστεί αρκετές ζημιές.

Το χαμάμ ήταν διπλό (χρησιμοποιούνταν και από άνδρες και από γυναίκες, σκανδαλώδες για την εποχή του) και ήταν σε χρήση ως το 1912, ενώ στην πυρκαγιά του 1917 υπέστη σοβαρές ζημιές. Στα νεότερα χρόνια, από το 1948 και μετά, προστέθηκαν στην περιοχή, από την πλευρά της Β. Ηρακλείου, ανθοπωλεία (εξού και η ονομασία «Λουλουδάδικα»). Εκείνη την περίοδο έγιναν και πολλές κακής αισθητικής πολεοδομικές παρεμβάσεις που το περικύκλωσαν.

Κατά τη δεκαετία του ’90 και στα πλαίσια του Πιλοτικού Προγράµµατος Ανάπλασης του Ιστορικού Κέντρου της Θεσσαλονίκης παράλληλα µε τις εργασίες αποκατάστασης του µνηµείου, πραγµατοποιήθηκαν παρεµβάσεις και στον υπαίθριο περιβάλλοντα χώρο του. Αυτές περιλάµβαναν την διαµόρφωση του πεζόδροµου Φραγκίνη, την κατασκευή των περιπτέρων των λουλουδιών και την µετατροπή της οδού Κοµνηνών σε οδό ελεγχόµενης κυκλοφορίας και την επίστρωσή της µε γρανιτοκυβόλιθους.

Οι εργασίες αποκατάστασης του µνηµείου δεν ολοκληρώθηκαν πλήρως µε αποτέλεσµα να παραµένουν φυλαγµένα γύρω από το κτίριο τµήµατα δοµικών στοιχείων του, µέσα από µεταλλική περίφραξη που είχε τοποθετηθεί αρχικά για την προστασία του. Μετα την πρόσφατη ολοκλήρωση της ανάπλασής του από την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σήμερα αναμένει την ολοκλήρωση της αναστήλωσης του εσωτερικού του, ενώ υπήρξε και η πρόταση να επαναλειτουργήσει με την αρχική του χρήση, πράγμα το οποίο μάλλον δεν θα ευοδωθεί αφού υπάρχει πρόβλημα με την στατικότητα του κτιρίου.

Ως διπλό λουτρό, έχει τη χαρακτηριστική οθωµανική αρχιτεκτονική µε τις βυζαντινές επιδράσεις στο σύστηµα κατασκευής και δόµησης, µε πλούσιο εσωτερικό διάκοσµο από σταλακτίτες και σταµπωτές διακοσµήσεις στο κονίαµα και µε ενδιαφέρουσες κατασκευαστικές λύσεις. Είναι θαµµένο περί τα δύο µέτρα στο έδαφος και είχε µέχρι πρόσφατα κλεισµένες τις κύριες όψεις του από προκτίσµατα τα οποία αποµακρύνθηκαν.

Το λουτρό, έκτασης 750 περίπου τ.μ. διαιρείται σε δύο τμήματα (ένα για τους άνδρες και ένα για τις γυναίκες. Κάθε τμήμα αποτελείται από μία αίθουσα τετράγωνης κάτοψης, καλυμμένη με μεγάλο ημισφαιρικό τρούλο, και από ένα σύνολο μικρότερων διαμερισμάτων με τρουλίσκο. Στα δύο τμήματα διαμορφώνονταν οι τυπικοί χώροι των λουτρών (ψυχροί, χλιαροί και ζεστοί, καθώς και τα υπόκαυστα).

Στο πίσω μέρος του κτηρίου υπήρχε η δεξαμενή του νερού, η εστία και ο χώρος των θερμαστών, οι οποίοι τροφοδοτούσαν τη φωτιά με ξύλα. Ολόκληρο το οικοδόμημα είναι κτισμένο από πέτρες και πλίνθους και μιμείται το βυζαντινό σύστημα δόμησης. Εσωτερικά το μνημείο είναι πλούσια διακοσμημένο. Οπές φωτισμού βρίσκουμε στις οροφές των τρούλων, ενώ επαναλαμβανόμενες ζώνες με φυτικά κοσμήματα πρέπει να υπήρχαν στις επιφάνειες των τοίχων.

Στην Βασιλέως Ηρακλείου, δεσπόζει μέχρι σήμερα η Ισραηλίτικη Κοινότητα της Θεσσαλονίκης, Το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Λειτουργεί με βάση το Νόμο 2456/20 “περί Ισραλητικών Κοινοτήτων”, το ιδρυτικό της Διάταγμα και το καταστατικό της, που επίσης εγκρίθηκε με Διάταγμα. Τελεί υπό τον έλεγχο του κράτους στο οποίο υποβάλλει προς έγκριση τον προϋπολογισμό και τον απολογισμό της.

Ιστορική περιοχή της Θεσσαλονίκης που βρίσκεται στην Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου είναι τα Λουλουδάδικα, μια μικρή χρωματική πινελιά, που μοιάζει με όαση στην έρημο της μουντάδας και της αχρωμίας. Τα «Λουλουδάδικα» είναι μια πολύ μικρή περιοχή του κέντρου της πόλης και ορίζεται από τις οδούς Κομνηνών, Φραγγίνη και Βασιλέως Ηρακλείου. Πήρε το όνομά της από τα υπαίθρια ανθοπωλεία που βρίσκονται εκεί.

Η περιοχή είναι γνωστή μ΄αυτό το όνομα από τις αρχές της δεκαετίας του 50. Τότε που το Σωματείο Ανθοπωλών ήρθε σε συνεννόηση με τον τότε Υπουργό Βορείου Ελλάδας, Ιασωνίδη για να στεγάσουν επιτέλους τα πλανώδια ανθοπωλεία τους.

Το 2018, έγινε η ανάπλαση της, παρεμβάσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης – ΚΕΠΑ με δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το έργο περιλάμβανε μεταξύ των άλλων τη διαπλάτυνση του πεζοδρομίου μπροστά από την είσοδο της συναγωγής, την ενίσχυση του πρασίνου και την τοποθέτηση ειδικών κατασκευών, οι οποίες θα λειτουργούν συγχρόνως ως καθιστικά και προστατευτικά εμπόδια.

Στο σήμερα

Η Βασιλέως Ηρακλείου, δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα ταυτότητα, σήμερα βρίσκουμε εκεί τον σπουδαίο φούρνο “Αριστοτέλειον” και άλλα καταστήματα εστίασης, μαγαζιά με ηλεκτρολογικά και οικιακά είδη, ενώ κάποια από τα κτίρια της μετρούν χρόνια ιστορίας απάνω τους.

Ο δρόμος μετατρέπεται σε ένα ατελείωτο σημείο γιορτής τις παραμονές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, αλλά και την Τσικνοπέμπτη. Μέχρι το 2019, εκείνες τις ημέρες ο δρόμος γέμιζε ασφυκτικά με κόσμο, ο οποίος χόρευε στους ρυθμούς της μουσικής που έβαζαν στο τέρμα οι καταστηματάρχες του. Ψησταριές έβρισκες σε όλο το μήκος του πεζοδρομίου, τα περίπτερα της περιοχής έβγαζαν έξω ξεχωριστό ψυγείο για κρασιά, ρετσίνες και μπίρες και ξαφνικά στο κέντρο της πόλης στήνονταν ένα τεράστιο γλέντι. Όλοι μαζί αγκαλιασμένοι.

Tότε ήταν κανόνας. Εκείνες τις ημέρες από το μεσημέρι μέχρι αργά το απόγευμα, έβλεπες ανθρώπους που είχες να τους δεις χρόνια. Όλη η Θεσσαλονίκη μαζεμένη σε έναν δρόμο.

Αυτή είναι η ιστορία της Βασιλέως Ηρακλείου.