Πέντε ωραίες ιστορίες της πόλης Vol.14

της Κύας Τζήμου

Η Θεσσαλονίκη έχει χιλιάδες ιστορίες να σας γεμίσουν τα Σαββατοκύριακα. Ακολουθήστε μας!

Στο μεζεδοποτείον

Αν ψάχνεις ένα μέρος για ποτό και μεζέ που συνδυάζει σύγχρονα και παραδοσιακά στοιχεία, θα πας στη «Γλυκιά Συμμορία», στο τέρμα της οδού Ζαλίκη. Το καφενείο-μεζεδοποτείον είναι γέννημα τριών φιλενάδων, της Δέσποινας, της Λένας και της Ρούλας, που μετά από χρόνια στον χώρο της εστίασης αποφάσισαν να φτιάξουν το δικό τους μοναδικό μέρος, συνδυάζοντας καφέ, φαγητό, ποτό και μουσική σε έναν παρεΐστικο χώρο με σήμα κατατεθέν τους πλέον το ποδήλατο που κοσμεί τον τοίχο τους. Η «Γλυκιά Συμμορία» υποδέχεται κόσμο κάθε ηλικίας, με τσίπουρα, κρασιά, μπύρες και μεζέδες από αγνές πρώτες ύλες, φτιαγμένους με μεράκι και διάθεση, και στα ηχεία μουσική χωρίς σύνορα και όρια. Δοκιμάστε κεφτεδάκια της μαμάς, καβουρμά στραπατσάδα, χοιρινή τηγανιά με κρασί και κεφαλοτύρι. Συνοδεύστε με τσικουδιά και γκράπα. Η κουζίνα του ανοίγει από το μεσημέρι και καθημερινά τα κορίτσια ετοιμάζουν έξτρα πιάτα έκτος καταλόγου. Στα συν του μαγαζιού τα μουσικά και καλλιτεχνικά δρώμενα που φιλοξενεί κατά καιρούς ο χώρος. Οι λαϊκές Κυριακές της «Γλυκιάς Συμμορίας» έχουν γίνει ήδη συνήθεια.

*Γλυκιά Συμμορία, Γρ. Ζαλίκη 1 – Ιουστινιανού 5, Τηλ. 2310 260204

Πήγαινε στην Σουρπ Αστβατζατζίν των Αρμενίων (την Κυριακή με το ποδήλατό σου, υπάρχει λόγος)

Η αρμένικη εκκλησία λειτούργησε για πρώτη φορά το 1903. Πενήντα χρόνια αργότερα θεωρήθηκε σωστό να στερηθεί τον περίβολό της (ο οποίος δόθηκε αντιπαροχή, αφού δεν είχε κριθεί διατηρητέος εκείνα τα χρόνια) και να πνιγεί ανάμεσα στις πολυκατοικίες με αποτέλεσμα να μην φαίνεται από πουθενά. Στο ύψος περίπου της Χ.Α.Ν.Θ., λοιπόν, υπάρχει μια εκκλησία με τη δική της ξεχωριστή ιστορία στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Πλέον είναι δυσδιάκριτη από την Τσιμισκή και η κύρια είσοδός της πλέον βρίσκεται επί της οδού Διαλέττη. Είναι γνωστή στους θεσσαλονικείς (και μόνο γιατί δεν υπάρχει περίπτωση να την δεις αν είσαι τουρίστας) ως η Αρμένικη Εκκλησία ή Παναγία των Αρμενίων.

Η εκκλησία αποτελεί έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, ο οποίος σχεδίασε αρκετά σημαντικά κτίρια της Θεσσαλονίκης μεταξύ των οποίων το Διοικητήριο, τη Βίλλα Αλλατίνη (παλιά Νομαρχία), το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης (παλιά Οθωμανική Τράπεζα), το Γενή Τζαμί… Την ανέγερση της Αρμενικής Εκκλησίας, την ανέλαβε ο Βιταλιάνο Ποζέλι, καθώς συνδεόταν στενά με οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς, με μέλη της παροικίας. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο (Σουρπ Αστβατζατζίν) και αποτελεί τον κύριο τόπο λατρευτικής έκφρασης της Αρμενικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης που είναι η αρχαιότερη της Ελλάδας. Η κοινοτική οργάνωση της αρμένικης παροικίας ξεκίνησε το 1880 (αλλά αριθμούσε μέλη από τα βυζαντινά χρόνια), όταν απαριθμούσε 200 περίπου μέλη, που ήταν κυρίως εργαζόμενοι των Σιδηροδρομικών εταιριών, στρατιωτικοί γιατροί και δάσκαλοι. Στα 1915 αποτέλεσε καταφύγιο για 10.000 Αρμένιους πρόσφυγες που διασώθηκαν από τη γενοκτονία στην Τουρκία και κατέφυγαν στην Θεσσαλονίκη. Αργότερα προστέθηκαν και πρόσφυγες από την Μικρασιατική καταστροφή του 1922.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το 1915 που συντελέστηκε η γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους, κατά την οποία 1.500.000 αθώες ψυχές εξολοθρεύτηκαν. Εις μνήμην ο Σύλλογος Αρμενίων ποδηλατοπορεία, με ελεύθερη συμμετοχη, με σύνθημα: ΄΄ΚΑΘΕ ΠΕΤΑΛΙΑ, ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ΄΄, την Κυριακή 19 Απριλίου 2015 με ώρα εκκίνησης 11.30π.μ. και αφετηρία την αρμένικη εκκλησία (Διαλέτη και Τσιμισκή) με προτεινόμενη διαδρομή των οδών Τσιμισκή – Ι.Δραγούμη – Λεωφ.Νίκης – Λεωφ.Μ.Αλεξάνδρου – Αγ.Τριάδος – Βασ.Γεωργίου – Μ.Ανδρόνικου και τερματισμό στο σημείο εκκίνησης. Στο σημείο αυτό θα ακολουθήσει κατάθεση στεφάνου στο αρμένικο μνημείο («χατσκάρ» – σταυρός χαραγμένος σε πέτρα ).

Στα βήματα των παλιών Παγοποιών

«Λαλήσαμε» μέχρι να δούμε καλό καιρό. Να μην τον αφήσουμε ανεκμετάλλευτο. Η φύση μας καλέι κι εμείς ανακαλύπτουμε πράσινες διαδρομές δίπλα στην πόλη. Για αρχή πάρε τους φίλους σου ή την οικογενεία ή και τα δυο και ξεκινήστε από το ”μονοπάτι των παγοποιών” στο Χορτιάτη. Περπατήστε στα χνάρια των παλαιών παγοποιών, οι οποίοι μετέφεραν πάγο από τις τεράστιες γούρνες που θα συναντήσετε στο δρόμο σας προς τα παλαιά αρχοντικά της Θεσσαλονίκης. Είναι η διαδρομή που συνδέει το χωριό Χορτιάτης με το καταφύγιο του ΣΕΟ και γίνεται πάνω σε σημαδεμένο μονοπάτι. Η διαδρομή είναι ανηφορική αλλά μικρής δυσκολίας, διάρκειας περίπου 2 ωρών με αργό ρυθμό. Το μονοπάτι διασχίζει ένα πανέμορφο δάσος από οξιές, πουρνάρια και καστανιές. Κάποτε ήταν καλντερίμι λιθόκτιστο και καρτασκευάστηκε το 1915 από τους Ινδούς οδηγούς της αγγλικής στρατιάς της ΑΝΤΑΝΤ. Καταλήγει στο ξύλινο καταφύγιο του ΣΕΟ, όπου μπορείτε να απολαύσετε ένα κρύο ρόφημα και τη δροσιά της περιοχής. Στη θέση “5 αδέλφια”, θα συναντήσετε το πρώτο μεγάλο και γνωστότερο “Μαγαζί-αποθήκη του πάγου» με την παρακείμενη “Μπάρα”, τον επίπεδο χώρο στο σχήμα του ταψιού όπου οδηγούσαν οι παλιοί παγοποιοί το νερό των πηγών και μετατρεπόταν σε πάγο από τις πολύ χαμηλές χειμωνιάτικες θερμοκρασίες. Τον πάγο τον διατηρούσαν στο “Μαγαζί” με μοναδική τεχνική και μετά τον μετέφεραν με μουλάρια στη Θεσσαλονίκη.

Μόνο “ενοχές” μη νιώσεις…

Το καφέ μπαρ «Ενοχές» άνοιξε πέρσι στον πρώτο όροφο ενός υπέροχου νεοκλασικού στην Πλατεία Ναυαρίνου, γωνία με Απελλού. Κάθε δωμάτιο έχει την δικιά του vintage προσωπικότητα και το πρώτο που σκέφτεσαι να κάνεις μόλις περάσεις την ιδιαίτερη πόρτα του είναι να το εξερευνήσεις σπιθαμή προς σπιθαμή. Ακόμη και τώρα που έβγαλε τα τραπεζάκια του έξω, μην κάτσεις χωρίς να εξερευνήσεις έστω και μια φορά το εσωτερικό του, που θυμίζει παλιό αστικό σπίτι. Πέντε διαφορετικά δωμάτια με τραπέζια που διαφοροποιούνται σε μέγεθος και στυλ, πολυθρόνες, παλιές καρέκλες, καθρέφτες, πίνακες και καναπέδες που δένουν σε ένα αρμόνικο διακοσμητικό σύνολο που δεν περιλαμβάνει κανένα αντικείμενο ή έπιπλο σε επανάληψη. Έχεις επιλογή να κάτσεις, τώρα που έστρωσε ο καιρός, εκτός από τον εξωτερικό χώρο στο πεζοδρόμιο και μέσα, μπροστά σε ένα ανοικτό παράθυρο με θέα την Πλατεία πάντα. Οι δημιουργοί του λένε: «Φέραμε μπύρες από την Τσεχία, Λονδρέζους μπάρμαν για να μας μάθουν τα πιο απολαυστικά κοκτέιλ, κατεβάσαμε τους πιο εκλεκτούς τύπους τσάι από το βουνό, επιστρατεύσαμε παραδοσιακούς και πιο δυσεύρετους μεζέδες, και ανοίξαμε τις πόρτες μας για να μοιραστούμε τις δημιουργίες μας μαζί σας!». Δοκιμάστε τα ιδιαίτερα ροφήματά του, όπως ζεστή σοκολάτα μπισκότο και τα δροσερά ποτά, όπως μιλκ σέικ μάνγκο και συνοδέψτε τα με σπιτικά γλυκά, όπως πάστα φλώρα και κορμό σοκολάτας. Κι αν ψιλοπεινάσετε, μείνετε εκεί και δοκιμάστε ιδιαίτερες «πρόχειρες» γκουρμεδιές, όπως φουρνιστές μπρουσκέτες με φέτα, ντομάτα, κάπαρη.

*Πλατεία Ναβαρίνου 15, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 239763

Ανακάλυψε τον βυζαντινό λουτρώνα στην πλατεία.

Ανατολικά της πλατείας του Κουλέ Καφέ, στη συμβολή των οδών Θεοτοκοπούλου και Χρυσοστόμου, σώζεται το μοναδικό δημόσιο λουτρό της βυζαντινής εποχής, γνωστό από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως Κουλέ Χαμάμ. Ανήκει στα χαμάμ που λέγονται Βαλανάρια, αυτά δηλαδή όπου γίνοντας χρήση κοινού νερού (όχι ιαματικού). Διαθέτει προθάλαμο, χλιαρό και θερμό χώρο, και διατηρεί τη δεξαμενή του και τα υπόκαυστα. Υπογείως κυκλοφορούσε ζεστός αέρας για επιδαπέδια θέρμανση, ενώ με επιτοίχιους αεραγωγούς ο ζεστός αυτός αέρας ρύθμιζε τη θερμοκρασία του κάθε χώρου. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, λειτουργούσε εκ περιτροπής ως ανδρικό και γυναικείο. Συνέχισε να λειτουργεί και επί Τουρκοκρατίας, περίοδο κατά την οποία ήταν γνωστό ως «το Λουτρό του Κουλέ Καφέ». Πιστεύεται ότι ανήκε σε μοναστήρι και χτίστηκε στα τέλη του 13ου αιώνα, αλλά έχει υποστεί πολλές προσθήκες και τροποποιήσεις έκτοτε και στη διάρκεια των επτά αιώνων (μέχρι το 1940), που λειτουργούσε ως συνοικιακό λουτρό. Το 2002 στο πλαίσιο του έργου «Διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου στο Βυζαντινό Λουτρό», που είχε ενταχθεί στο Γ’ ΚΠΣ, η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έκανε μία σειρά εργασιών στον περιβάλλοντα χώρο του Βυζαντινού Λουτρού. Η πλατεία στην οποία βρίσκεται (Πλατεία Κουλέ καφέ ή Ρομφέη) αποτελούσε το κοινωνικό κέντρο της Άνω Πόλης μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, με πολλά καφενεία και λουτρά.

Και αν αυτές οι προτάσεις δεν σας έφτασαν διαβάστε όλες τις άλλες εδώ