Πέντε ωραίες ιστορίες της πόλης Vol. 24

Αυτή η πόλη είναι γεμάτη ωραίες ιστορίες και τα Σαββατοκύριακα ιδανικά για να τις ανακαλύψεις.

Το μαγικό ταράτσακι στην Άνω Πόλη

Μπορεί μια μικρή ταράτσα στην Άνω Πόλη, από κείνες που βλέπεις στις παλιές ελληνικές ταινίες να πρωταγωνιστούν στη ζωή της γειτονιάς, να μεταμορφωθεί σε ένα από τα πιο γλυκά στέκια του καλοκαιριού; Αυτό το καφέ, ενταγμένο στο συγκρότημα ενός υπέροχου hostel που εκτείνεται εντός του σπιτιού της μικρής αυλής και της ταράτσας του, καταφέρνει να συνδυάσει την ανεμελιά των τουριστών από όλο τον κόσμο που συναντάς εδώ, από Μεξικάνους μέχρι Ασιάτες, φοιτητές που διαβάζουν στα τραπέζια του, παρέες Σαλονικιών που ανηφορίζουν στην πέρα των τειχών Θεσσαλονίκη, περίεργων που άκουσαν για το μαγικό ταρατσάκι και ήρθαν ως εδώ για να το δουν και θαμώνων που βρήκαν έναν πραγματικά διαφορετικό τρόπο να απολαύσουν το πρωινό που κοστίζει δυο ευρώ και έχει υπέροχα φρυγανισμένα ψωμάκια με τέλειες γεύσεις επάνω τους, εξαιρετικούς καφέδες, παγωμένo τσάι σε διάφορες γεύσεις, μπυρίτσες και ό,τι άλλο συμπληρώνει μαζί με τις διακριτικές μουσικές τους τη χαλαρή ζωή της πόλης από ψηλά. Στα πολύ συν του το ότι δεν επιτρέπει το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους.

*Little Big House, Αντοκίδου 24, Τηλ. 2313 014323

Πάμε Κόδρα

Εικόνα: Γιάννης Σιμητόπουλος

Στα περίπου 500 στρέµµατα του πρώην στρατοπέδου Κόδρα εµπλέκονται µε κάποιον τρόπο ο δήµος Καλαµαριάς, η Κτηµατική Υπηρεσία του ∆ηµοσίου, το Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης και το Υπουργείο Πολιτισµού και Αθλητισµού. Αγκαζέ µε τους φορείς της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης έρχονται αρκετές οικογένειες που προσπαθούν επί 4 γενιές να αποζηµιωθούν για τα κτήµατα που τους κληρονόµησαν οι πρόγονοι τους και επίταξε ο ελληνικός στρατός το 1912. Εκ του σύνεγγυς, δραστηριοποιούνται διάφοροι σύλλογοι και οµάδες πολιτών που «ενεργούν» εντός και εκτός του Κόδρα, όπως ο Σύλλογος Κατιρλιωτών που µε τις ενέργειες του άλλαξε µια για πάντα το ρου της ιστορίας για το πρώην στρατόπεδο. – Ό,τι έχει αποµείνει από τα – κατ’ ευφηµισµό – διατηρητέα κτίρια του έχουν βανδαλιστεί δεκάδες φορές µέχρι τώρα, ο περιβάλλων χώρος που θεωρείται ιστορικός και αρχαιολογικός είναι αφύλακτος και απεριποίητος, µε σωρούς από σκουπίδια και µπάζα εδώ και εκεί. Οι µεγάλες περιπέτειες του Κόδρα άρχισαν, όχι όταν εγκαταστάθηκε ο στρατός στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο, αλλά όταν αποχώρησε ολοκληρωτικά τη δεκαετία του ’90. Προηγουµένως, µεταξύ των πιο σηµαντικών παρεµβάσεων που αλλοίωσαν τη φυσιογνωµία της περιοχής περιλαµβάνονται η διάνοιξη του παραλιακού δρόµου, που έκοψε στη µέση το αρχικό στρατόπεδο, η κατασκευή του Κυβερνείου ως κατοικία του τέως Βασιλιά, η παραχώρηση τµήµατος του στρατοπέδου στον Αυτόνοµο Οικοδοµικό Οργανισµό Αξιωµατικών για την επέκταση του οικισµού των αξιωµατικών και βέβαια η κατασκευή, σε µια γωνιά του στρατοπέδου, της µοναδικής οικοδοµής που προήλθε από στρέµµατα που αγοράστηκαν από τον Οικοδοµικό Συνεταιρισµό ∆ηµοσίων Υπαλλήλων Γραφείου ∆ιαχειρίσεως Ανταλλαξίµου Περιουσίας Θεσσαλονίκης. Σήµερα το Κόδρα βρίσκεται στο ίδιο σηµείο που ήταν πριν από δέκα χρόνια. Η απόφαση του ΣτΕ ακύρωσε το µοναδικό αρχιτεκτονικό διαγωνισµό και ό,τι ακολούθησε σε επίπεδο µελετών και ο δήµος Καλαµαριάς έχει στα χέρια του µια περιοχή χαρακτηρισµένη «πράσινη», «αρχαιολογικό χώρο» και «ιστορικό τόπο» που δεν µπορεί ν’ αξιοποιήσει. Όχι όµως, µόνο λόγω των αυστηρών χαρακτηρισµών. Το Κόδρα µπορεί να βρίσκεται µέσα στα όρια του δήµου Καλαµαριάς, αλλά η δηµοτική αρχή έχει στην κατοχή της µόνο 40 στρέµµατα. Από τα υπόλοιπα, 270 στρέµµατα ανήκουν στην Κτηµατική Υπηρεσία του ∆ηµοσίου, 60 στρέµµατα σε ιδιώτες που περιµένουν την απαλλοτρίωση τους και 40 στρέµµατα στην αρχαιολογική υπηρεσία. Οι µόνοι φορείς που έχουν δικαιώµατα επί των κτιρίων είναι το υπουργείο Πολιτισµού (δύο κτίρια) και το υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης (ένα κτίριο), ενώ για τα υπόλοιπα 30 δεν προσδιορίζεται ο ιδιοκτήτης τους από καµία απόφαση και βέβαια, όλα, έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Με άλλα λόγια κανείς από τους εµπλεκόµενους φορείς δεν θεωρεί εαυτόν «αρµόδιο» και «υπεύθυνο» για την αποκαρδιωτική εικόνα που παρουσιάζει ένα από τα «φιλέτα» της πόλης. Ένας χώρος ιδιαίτερα φορτισμένος από το παρελθόν του και με ένα μάλλον ασαφές μέλλον, αποκτά κάθε χρόνο πνοή, γεμίζει με ζωή και ενέργεια και μετατρέπεται σε χώρο δημιουργικότητας και ελεύθερης έκφρασης φιλοξενώντας το φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης του Πεδίου Δράσης Κόδρα. Για άλλη μια χρονιά λοιπόν το Πεδίο Δράσης Κόδρα με τίτλο ERROR (ΣΦΑΛΜΑ) θα παρουσιάσει και θα φιλοξενήσει τα έργα καταξιωμένων, νέων αλλά και πρωτοεμφανιζόμενων καλλιτεχνών στις εγκαταστάσεις του πρώην στρατοπέδου Κόδρα, με τα εγκαίνια να είναι αρκετά νωρίτερα φέτος (ημερομηνία έναρξης των εκδηλώσεων στις 22 Ιουνίου 2015). 

Διαβάστε: Στρατόπεδο Κόδρα: ιστορία εγκατάλειψης δίχως τέλος Δείτε το πρόγραμμα εδώ 

*Ώρες Λειτουργίας: Κυριακή – Πέμπτη 18.00-22.30, Παρασκευή &Σάββατο 18.00-23.00

Πήγαινε στο Γενή Τζαμί

Η οδός, κάθετη στην Βασιλίσσης Όλγας, λέγεται «Αρχαιολογικού Μουσείου». Στρίβεις από την παλιά Λεωφόρο των Εξοχών και λίγα μέτρα πιο πάνω σταματάς μπροστά σε ένα εξαιρετικό κτίριο που θυμίζει κάτι από Ανατολή και κάτι από Αναγέννηση. Είναι το «Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο» ή αλλιώς το «Γενί Τζαμί» που χτίστηκε το 1904 σε σχέδια του περίφημου Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι. Το Γενί (Νέο) Τζαμί θεωρείται ως ένα από τα χαρακτηριστικά μνημεία της περιόδου της Τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη, κατάλοιπο του οθωμανικού παρελθόντος και δείγμα της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής της πόλης και αποτελούσε το λατρευτικό χώρο των Ντονμέδων, μιας ιδιότυπης θρησκευτικής ομάδας αποτελούμενης από εξισλαμισμένους Εβραίους. Είναι ένα κομμάτι των Εβραίων Σεφαραδιτών που ήρθαν εξόριστοι από την Ισπανία το 1492. Όταν το 1655 φτάνει ο Σαμπετάι Σεβή, από την Σμύρνη, τον οποίον οι Εβραίοι θεωρούν τον Μεσσία, πολλοί Εβραίοι τον ακολουθούν με λατρεία.. Οι Τούρκοι τον συλλαμβάνουν φοβούμενοι επανάσταση και τον καταδικάζουν σε θάνατο το 1666 εκτος αν αλλαξοπιστήσει. Πράγμα που κάνει. 300 οικογένειες τον ακολουθούν και σχηματίζεται η κοινότητα των Ντονμέδων (Ντονμέ σημαίνει αποστάτης).

Το Γενή τζαμί είναι το τελευταίο τζαμί που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη και ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, καθώς είναι ένα μίγμα ανατολίτικων, αναγεννησιακών, βυζαντινών, ισλαμικών και μπαρόκ στοιχείων με αρκετές νεοκλασσικές επιρροές. Μετά την ένωση της πόλης με την Ελλάδα, γκρεμίστηκε ο μιναρές και το τέμενος έπαυσε να λειτουργεί ως χώρος λατρείας. Το 1922 στέγασε προσωρινά πρόσφυγες, ενώ από το 1925 ως το 1962 στο κτίριο στεγαζόταν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Σήμερα λειτουργεί αποκλειστικά ως εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης και είναι γνωστό κυρίως με το όνομα Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στο προαύλιό του φυλάσσεται πλούσια συλλογή μαρμάρινων γλυπτών της Ρωμαϊκής εποχής και των πρωτοχριστιανικών χρόνων όπως σαρκοφάγοι, επιτύμβια, ανάγλυφα, τιμητικές, ταφικές στήλες κ.λ.π.) από ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη και θυμίζουν ότι το κτίριο κάποτε στέγαζε το Αρχαιολογικό Μουσείο. Στην αυλή του έθαψαν οι Αρχαιολογοι εν μία νυκτί τα εκθέματα που δεν μεταφέρονταν για νατα σώσουν από τους Γερμανούς. Αυτό το Σαββατοκύριακο ολοκληρώνεται και η πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση που φιλοξενεί εδώ και ένα μήνα. Η έκθεση με τίτλο «Μια πόλη αναζητεί τις Κεϊλότ της: Αόρατα πολιτισμικά μνημεία της Θεσσαλονίκης» διοργανώνετα από τον Δήμο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, υπό την επιστημονική επιμέλεια του Ευάγγελου Χεκίμογλου. Οι «Κεϊλότ» (πληθυντικός της λέξης «κεϊλά») ήταν οι μικρές εβραϊκές κοινότητες, αντίστοιχες προς τις χριστιανικές ενορίες, που σχηματίσθηκαν στη Θεσσαλονίκη μετά από την εγκατάσταση των εβραίων της Ιβηρικής Χερσονήσου και της Δυτικής Ευρώπης. Η έκθεση προσδιορίζει με μεγάλη ακρίβεια τις αρχικές θέσεις των συναγωγών κάθε «κεϊλά», πάνω στο σημερινό χάρτη της Θεσσαλονίκης σε δύο μεγάλες περιοχές της πόλης, στο τετράγωνο Βενιζέλου –Εγνατίας –Αγίας Σοφίας –Προξένου Κορομηλά και στην περιοχή της Αρχαίας Αγοράς. Ακόμη, παρουσιάζονται οι καταλυτικές συνέπειες της πυρκαγιάς του 1917 πάνω στον πληθυσμό της περιοχής αυτής που ήταν κατά 85% εβραϊκός, ενώ προσδιορίζονται γεωγραφικά οι νέες συνοικίες των εβραίων πυροπαθών, που είχαν απομείνει άστεγοι μέσα από τις διαδικασίες της ανοικοδόμησης. Από τις συνοικίες αυτές απέμειναν στη μνήμη μόνον τα ονόματά τους (151, 6, Κάμπελ, Καλαμαρί, Μπαρόν Χιρς, Στασιονίκα, Αγία Παρασκευή, Ρεζί Βαρδάρ). Τέλος, γίνεται αναφορά στο συστηματικό αντισημιτισμό της περιόδου του μεσοπολέμου, που είχε ως αποκορύφωμα τον εμπρησμό της συνοικίας Κάμπελ. Η έκθεση εμπλουτίζεται με άφθονο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και εφημερίδες της εποχής.

*Γενί Τζαμί (Αρχαιολογικού Μουσείου 30, τηλ. 2310 857978, 2310 425531). Μέχρι 28/6. Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Κυριακή, 10.00 έως 18.00.

Γεύση από Ελλάδα

Με το χαρακτηριστικό προσδιορισμό εδώδιμα μη αποικιακά και προσαρμοσμένο στην ελληνική παράδοση. Με την καλύτερη αναζήτηση στην Ελλάδα σε παραγωγούς αλλαντικών, τυριών, βιολογικών λαχανικών, κρασιών και τσίπουρων, σε ένα σκηνικό που θυμίζει τα παλιά μπακάλικα της γειτονιάς, μενού βασισμένο σε παραδοσιακές συνταγές που κυμαίνεται ανάλογα με την εποχή και βασίζεται σε ότι τοπικοί παραγωγοί παράγουν σε μικρές ποσότητες, θυμίζει τα στέκια που μαζεύονταν οι παρέες στα χρόνια του εξήντα μετά τη δουλειά. Φάβα, μπάτζος, τηγανιά ανάμεικτη, Σύκλινο Μάνης, φασόλια πιάζ, φάβα, πιτάκια με παστουρμά, τηγανιά, χυλοπίτες με γαρίδες. και ότι άλλο έφτιαχνε η μαμά πριν η nouvelle cuisine σαρώσει τα πάντα, ενώ στα ηχεία τα κλασικά τραγούδια της παρέας που έπαιζε παλιά το δεύτερο πρόγραμμα έξι με επτά. Τίποτε καλύτερο.

*Πανελλήνιον, Σαλαμίνος 4, Tηλ. 2310567220

Ανακάλυψε τη μυστικιστική πλευρά της πόλης

Τώρα που ξέμεινες στην πόλη με άπλετο χρόνο στη διάθεσή σου, ευκαιρία είναι να ανακαλύψεις τους αστικούς μύθους της πόλης. Στην Αγίου Δημητρίου, μπροστά στη ΔΕΗ, θα ανακαλύψεις τη Στήλη των Όφεων, στην Πλατεία Τερψιθέας στην Άνω Πόλη τον Τουρμπέ του Μουσά Μπαμπά, στο πάτωμα του Οσίου Δαυίδ μυστηριώδεις καταπακτές, στην Βασιλίσσης Όλγας κανόνισε να περάσεις βράδυ μπροστά απ΄το στοιχειωμένο σπίτι. Ανηφορίζοντας προς την Άνω Πόλη μπες στους Κήπους του Πασά και συνέχισε να ανηφορίζεις για να ανακαλύψεις την οδό Μαύρης Πέτρας. Στην Οδό Ιπποδρομίου και Φιλικής Εταιρείας ανακάλυψε τα ίχνη του παλιού Ιπποδρόμου και της κατάρας που συνοδεύει την περιοχή.

Ανακάλυψε κι άλλες από τις συνολικά 115 ωραίες ιστορίες της πόλης εδώ