Δέκα ιστορικά σημεία που ίσως δε γνώριζες ότι υπάρχουν στη Θεσσαλονίκη

Η Θεσσαλονίκη από άκρη σε άκρη της έχει σημεία που κρύβουν απίστευτες ιστορίες.

Μέρη που μπορεί καθημερινά να περνάς από εκεί, αλλά να μη γνωρίζεις τα μυστικά που κρύβουν.

Νεκροπόλεις, ένα κομμάτι από το τείχος του Βερολίνου, ένας τάφος μέσα σε ένα πάρκο, εναλλακτικά μουσεία, μια στήλη με… φίδια που μπορεί να σε φάνε, μια κρύπτη στην «καρδιά» της πόλης.

Πάμε λοιπόν να τα ανακαλύψουμε παρακάτω…

Το τείχος του Βερολίνου στη Θεσσαλονίκη

Ήξερες ότι στην πόλη υπάρχει ένα κομμάτι από το τείχος του Βερολίνου; Και όμως! Το Τείχος του Βερολίνου έπεσε τη νύχτα της Πέμπτης 9 προς Παρασκευή 10 Νοεμβρίου 1989.

Οι κάτοικοι του Δυτικού Βερολίνου δέχτηκαν την πτώση του τείχους με την ίδια χαρά που το δέχτηκαν οι Ανατολικοί. Η βραδιά εξελίχθηκε σε ένα ολονύκτιο πάρτι, με μπύρες, φωνές, συνθήματα και μουσικές.

Κομμάτια του Τείχους άρχισαν να πωλούνται ως σουβενίρ, το οποίο κατέληξε να γίνει μια μόδα που ακολούθησαν εκατοντάδες τουρίστες. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί τα κομμάτια να μην είναι καν αληθινά, μιας και μέχρι σήμερα μπορεί κανείς να τα βρει προς πώληση σε κάποια σημεία. Ολόκληρα κομμάτια του, εκτός από το Βερολίνο, υπάρχουν και σε άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο, τα οποία τα έχουν μετατρέψει σε σύμβολα της μνήμης και αγάλματα ελευθερίας. Από την Αμερική, το Μεξικό μέχρι την Ισπανία, το Ισραήλ αλλά και την Θεσσαλονίκη.

Στην Θεσσαλονίκη, ένα ολόκληρο κομμάτι από το τείχος έφτασε στο δήμο Λαγκαδά το 2012, όταν έγινε η αδελφοποίηση των δήμων Λαγκαδά και Steglitz-Zehlendorf της Γερμανίας. Σε μια συμβολική κίνηση, ο δήμος δημιούργησε έναν χώρο με τίτλο «Πλατεία Αδελφοποιήσεων» και τοποθέτησε εκεί το τμήμα του τείχους, το οποίο και έκανε ο δήμος Steglitz δώρο στον δήμο Λαγκαδά. Παρόλα αυτά, τρία χρόνια αργότερα και στα πλαίσια της αναμόρφωσης της πλατείας γύρω από το μνημείο, αποφασίστηκε πως το κομμάτι του τείχους δεν ταιριάζει με την ιστορία, την αρχιτεκτονική και την αισθητική της γνωστής λουτρόπολης και αποφασίζεται να μετακινηθεί. Μετά από συζητήσεις του δήμου με το Γερμανικό Προξενείο, γίνεται η μεταφορά του στο Γερμανικό Ινστιτούτο Goethe.

Στον πανέμορφο και πολύ ωραία φροντισμένο κήπο του Γερμανικού σχολείου επί της Βασ. Όλγας, μπαίνοντας δεξιά, στέκει το σύμβολο της Γερμανικής ιστορίας. Ίσως θα έπρεπε να τύχει καλύτερης προβολής ως μνημείο και στην Θεσσαλονίκη, να γίνει γνωστή η ύπαρξή του, ώστε να γίνει περισσότερο επισκέψιμο.

Η στήλη με τα φίδια

«Μην πλησιάζετε σ’ αυτά τα μάρμαρα γιατί… θα βγουν τα φίδια και θα σας φάνε!»

Η στήλη που στέκεται παραμελημένη και κακοπαθημένη στο πεζοδρόμιο έξω από τη ΔΕΗ προέρχεται από το τέλος της αρχαιότητας (4ος – 6ος αι. μ. Χ.). Είναι το βάθρο κίονα που στήριζε τον ανδριάντα του αυτοκράτορα και βρισκόταν σχεδόν πάντοτε στην ίδια θέση από τη στιγμή που στήθηκε. Τέτοια μνημεία ήταν πολύ διαδεδομένα σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το συγκεκριμένο αποτελεί σημαντική μαρτυρία για τη στρατηγική σημασία της πόλης αυτή την περίοδο.

Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου η στήλη ονομαζόταν “το μάρμαρο του φιδιού”, απηχώντας κάποια λαϊκή δοξασία. Σηματοδοτούσε μια πλατεία γνωστή ως “Πλατεία των Όφεων”. Μια σειρά από φωτογραφίες, κυρίως από τις αρχές του 20ού αιώνα, απεικονίζουν τη στήλη πάνω στο ψηλό βαθμιδωτό της κρηπίδωμα να λειτουργεί ως φανοστάτης και δίπλα της να σώζεται μια κρήνη.

Στα 1975, λόγω της διάνοιξης της οδού Αγίου Δημητρίου, το μνημείο, μετά από σύντομη ανασκαφή, αποκολλήθηκε από την αρχική του θέση και τοποθετήθηκε πέντε μέτρα βορειότερα, στο σημείο που την συναντάμε και σήμερα, στον αριθμό 36 της Αγ. Δημητρίου.

Ο τάφος του μαιευτηρίου στην Παπαναστασίου

Στη Θεσσαλονίκη δύσκολα θα συναντήσει κανείς κατάλοιπα της ελληνιστικής περιόδου της πόλης καθώς στην πάροδο του χρόνου, και της εκτεταμένης ανοικοδόμησης επικαλύφθηκαν πολλά ιστορικά σημεία της πόλης.

Ένα από τα εναπομείναντα σημάδια της περιόδου αυτής βρίσκεται σε ένα μικρό πάρκο, απέναντι από το κτίριο που στεγάζει το κτίριο του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας (Αλ.Παπαναστασίου 21) και που οι παλαιότεροι θα το θυμούνται ως μαιευτήριο καθώς στέγαζε μαιευτική κλινική. Εκεί πέρα τρυγιρισμένος από ένα σιδερένιο φράκτη βρίσκεται ένας μακεδονικός τάφος, και η ιδιαιτερότητα του είναι πως αποτελεί έναν ανοιχτό αρχαιολογικό χώρο, χωρίς να στεγάζεται είτε σε κάποιο μουσείο είτε να βρίσκεται καλυμμένος μέσα σε κάποιο κτίριο.

Στο σημείο που βρίσκεται, ακριβώς από πάνω του ήταν χτισμένη η κατοικία του τελευταίου Οθωμανού Διοικητή της Θεσσαλονίκης Χασαν Ταχσιν Πασα, και όταν μετά από χρόνια κατεδαφίσθηκε το κτίριο αποκαλύφθηκε στα θεμέλια η ύπαρξη του τάφου. Μάλιστα ο τάφος ερευνήθηκε από τη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή που βρισκόταν με τις συμμαχικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α’Παγκοσμίου Πολέμου, και μετά το πέρας των ερευνών ο τάφος καλύφθηκε από χώμα και ξεχάστηκε.

Ώσπου στα 1940 εργάτες που έσκαβαν στην περιοχή για να κατασκευάσουν αντιαεροπορικό καταφύγιο τον ξαναέφεραν στην επιφάνεια, και μετά από αρχαιολογική έρευνα να ξανακαλυφθεί μετά από λίγο διάστημα. Μετά από δυο δεκαετίες ο τάφος ξαναήρθε και πάλι στην επιφάνεια, ώσπου στη δεκαετία του 80 κατέστη δυνατή η συντήρηση και αξιοποίηση του. Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος θα γίνει γνωστός με το προσωνύμιο ως ο Τάφος του Μαιευτηρίου, λόγω της κοντινής απόστασης με το πάλαι ποτέ Δημόσιο Μαιευτήριο της Θεσσαλονίκης.

Ο τάφος χρονολογείται στα τέλη του 3ου αιώνα π.χ. και η χρονολόγηση του κατέστη δυνατή από ένα πλινθόκτιστο περιτείχισμα που βρέθηκε πίσω από τον τάφο και χρησιμοποιήθηκε για την καύση των νεκρών, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη και άλλων ευρημάτων κατά την αρχαιολογική ανασκαφή του 1940-1941. Επίσης ο τάφος βρέθηκε χωρίς ιδιαίτερα κτερίσματα καθώς φέρεται να είχε συληθεί λίγο διάστημα μετά την κατασκευή του.

Η καμαροσκεπής μορφή του χαρακτηρίζεται από τη δωρική πρόσοψη με αέτωμα χωρίς διάκοσμο, και στο εσωτερικό του από την ύπαρξη χτιστής κλίνης στη δεξιά μεριά του θαλάμου, ενώ τμήμα μιας δεύτερης κλίνης, φέρεται να βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, και να μεταφέρθηκε εκεί από τους Γάλλους Αρχαιολόγους. Μετά την ενταφίαση του νεκρού ο τάφος καλύπτονταν από τόνους χώμα, και η επικάλυψη προσομοίαζε με κωνικό τύμβο, ενώ σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να δει τον τάφο στο επίπεδο που αρχικά ήταν.

Μια ιστορική κρύπτη στην καρδιά της πόλης

Περνάς καθημερινά από εκείνο το σημείο. Μπορεί να έχεις βρεθεί και σε απόσταση λίγων βημάτων από την είσοδο του. Ίσως όμως να αγνοούσες την ύπαρξή του.

Ο λόγος λοιπόν για την ιστορική κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα που βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του Μητροπολιτικού Ναού Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά στην «καρδιά» της Θεσσαλονίκης.

Η είσοδος της κρύπτης μάλιστα βρίσκεται ακριβώς πίσω από τη στάση «Μητρόπολη» επί της οδού Μητροπόλεως.

Ο φωτογραφικός φακός της parallaxi μπήκε μέσα στην κρύπτη και φέρνει στο φως όσα ιστορικά κειμήλια και ντοκουμέντα κρύβει στο εσωτερικό της.

Το οικοδομικό τετράγωνο στο οποίο βρίσκονται ο Μητροπολιτικός Ναός και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα είναι από τα πλέον ιστορικά της Θεσσαλονίκης, ενώ διασώθηκαν και από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.

Τα κτίρια χτίστηκαν σε σχέδια του διάσημου αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλερ, και στη θέση του σημερινού Μητροπολιτικού Μεγάρου, υπήρχε παλιότερα ένα αντίστοιχο μικρότερο Μέγαρο -έργο και αυτό του Τσίλερ- το οποίο όμως κατεδαφίσθηκε στα 1963.

Κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) το τετράγωνο αυτό αποτελούσε ένα ιδιότυπο επίκεντρο, καθώς εκτός των κτιρίων της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας και του Γενικού Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, στα έγκατα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης υπήρχε μια μυστική κρύπτη η οποία διασώζεται έως σήμερα.

Αυτή χρησιμοποιούταν ως χώρος συνεδριάσεων, φιλοξενίας αγωνιστών, αλλά και σαν αποθηκευτικός χώρος εφοδίων και πυρομαχικών που μεταφέρονταν μέσω πάμπολλων κινδύνων εκεί.

Η κρύπτη βρίσκεται σε βάθος 3,5 μέτρων κάτω από το Ιερό Βήμα του Μητροπολιτικού Ναού, και κατά την εποχή που κατασκευάσθηκε επικοινωνούσε με μυστικές υπόγειες διόδους τόσο με το τότε Μητροπολιτικό Μέγαρο όσο και με το Ελληνικό Προξενείο, ενώ η πρόσβαση από το ναό γινόταν εφικτή μέσω καταπακτής στο χώρο του Ιερού, απ’ την οποίαν οι μυημένοι κατέβαιναν στο εσωτερικό της χρησιμοποιώντας μια κρεμαστή σκάλα.

Μάλιστα ο χώρος δε διέθετε κανένα φεγγίτη, και ο εξαερισμός γινόταν με ένα ιδιότυπο σύστημα από πήλινους αγωγούς για τον εξαερισμό του χώρου.

Αυτοί οι πήλινοι αγωγοί έπαιρναν οξυγόνο από τις υγρές επιφάνειες και το κυκλοφορούσαν μες την κρύπτη.

Οι τεχνίτες που ανέλαβαν την αποκατάσταση της κρύπτης διαπίστωσαν με έκπληξη πως δεν είχε υγρασία και δεν μύριζε σαν κλειστός υπόγειος χώρος.

Το έργο κατασκευάστηκε με κάθε μυστικότητα, και κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των οθωμανικών αρχών αφού στην περιοχή υπήρχε αστυνομικό τμήμα, ενώ η ύπαρξη της κρύπτης ήταν γνωστή σε ελάχιστα μυημένα άτομα, καθώς οι κίνδυνοι της εποχής ήταν μεγάλοι και η περιοχή τελούσε υπό παρακολούθηση.

Μάλιστα η ύπαρξη της κρύπτης παρέμεινε ευρέως άγνωστη, αφού ακόμα και η Πηνελόπη Δέλτα στα Μυστικά του Βάλτου, αναφερόταν μόνο σε συναντήσεις Μακεδονομάχων, που περνούσαν απ’ την αυλή της Μητρόπολης στο Ελληνικό Προξενείο μέσω της πόρτας που χώριζε τον μεταξύ τους αύλειο χώρο.

Ώσπου επτά δεκαετίες μετά τη λήξη του Μακεδονικού Αγώνα, ο σεισμός που έπληξε τη Θεσσαλονίκη, αποκάλυψε το μυστικό που υπήρχε κάτω από τη Μητρόπολη, όταν σε εργασίες αποκατάστασης ζημιών τον Μάρτιο του 1979 αποκαλύφθηκε η είσοδος της κρύπτης από το Ιερό του ναού.

Τότε αποφασίστηκε η κρύπτη να επισκευασθεί και να αποτελέσει μουσειακό χώρο, ο οποίος και εγκαινιάσθηκε στις 29/5/1982.

Όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης ο τότε πρόεδρος των Μακεδονομάχων, Αργύριος Αντωνίου, είχε αποκαλύψει το πώς κατασκευάστηκε η κρύπτη.

Στο προαύλιο του ναού υπήρχαν παρτέρια με λουλούδια και διάφορα κιόσκια με κληματαριές που σκέπαζαν το χώρο. Έτσι, οι εργάτες μπορούσαν να σκάψουν τα θεμέλια από την πλευρά του Ιερού Βήματος που συνόρευε με τον κήπο του μητροπολιτικού μεγάρου και να μεταφέρουν το χώμα στα παρτέρια των λουλουδιών.

Βέβαια, όλα αυτά υπό πολύ μεγάλο κίνδυνο, μιας και κοντά στην Μητρόπολη βρισκόταν το τουρκικό αστυνομικό τμήμα και οι Τούρκοι έκοβαν βόλτες μέσα στον αυλόγυρο της.

Και όμως η κρύπτη ολοκληρώθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους Μακεδονομάχους και στο εσωτερικό της ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις για την τύχη της Μακεδονίας.

Σήμερα στους χώρους της κρύπτης φιλοξενούνται κειμήλια του Μακεδονικού Αγώνα, φωτογραφικό υλικό όπως και τα λείψανα Μητροπολιτών, ενώ για τους επισκέπτες διανοίχθηκε είσοδος επί της οδού Μητροπόλεως.

Και τώρα αφού έμαθες την ιστορία της κρύπτης και πήρες μια «γεύση», μπορείς και εσύ να την επισκεφτείς καθημερινά από τις 07:00 έως τις 20:00 και να ζητήσεις από τους ανθρώπους του Ναού να σου ανοίξουν το χώρο και να σε ξεναγήσουν.

Ο ιστορικός καθολικός ναός της πόλης

Ο Καθεδρικός Ναός της Αμώμου Συλλήψεως, επίσης γνωστός ως Φραγκοκλησιά, βρίσκεται στην οδό Φράγκων 19 που αποτελούσε το κέντρο της ευρωπαϊκής (φράγκικης) συνοικίας, γνωστής και ως Φραγκομαχαλάς, στη Θεσσαλονίκη. Εδώ ήταν το μέρος όπου συγκεντρώνονταν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης από τον 19ο αιώνα.

Η Καθολική Εκκλησία άρχισε να κατασκευάζεται το 1897 σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι (Υπουργείο Μακεδονίας & Θράκης, Γενί Τζαμί, Στοά Μαλακοπή, Βίλλα Allatini, Αρμένικη Εκκλησία κ.ά) και αποπερατώθηκε το 1899. Κτίστηκε στη θέση προγενέστερου ναού του 1867 που είχε υποστεί σοβαρές ζημιές στη μεγάλη φωτιά τού 1897, πριν από τον οποίο υπήρχε ο ναός του Αγίου Λουδοβίκου που είχε κατασκευαστεί το 1742 και κάηκε το 1839.

Ο ναός είναι τρίκλιτη Βασιλική με ημικυλινδρικό θόλο. Στο εσωτερικό του με τις κιονοστοιχίες κορινθιακού ρυθμού, και το άγαλμα του Αποστόλου Παύλου, υπάρχουν επίσης τα αριστουργηματικά βιτρώ που καλύπτουν τα ανοίγματα των παραθύρων και δίνουν μια πραγματικά όμορφη αίσθηση με τα χρώματα να παίζουν με το φώς. Εντυπωσιακό επίσης είναι το ύψους 40μ καμπαναριό, με το ρολόι, που έδειχνε τη φράγκικη ώρα σε όλην την γύρω περιοχή.

Τι γύρευαν οι Ινδοί στη Θεσσαλονίκη;

Η Ινδία συνδέεται με την Ελλάδα από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πολύ πριν έρθουν στη μόδα και γίνουν γνωστά το Bollywood, τα ινδικά τραγούδια, τα εστιατόρια αλλά και οι Ινδοί εργάτες ως φθηνό εργατικό δυναμικό.

Κάπου ανάμεσα στο πρώην στρατόπεδο Ζιάκα και στις γραμμές του τρένου στον Δενδροπόταμο βρίσκεται το «Ινδικό νεκροταφείο», ένας χώρος άγνωστος στον πολύ κόσμο, αλλά με μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον.

Εκεί είναι θαμμένοι περίπου 520 Ινδοί, οι περισσότεροι από φτωχές αγροτικές οικογένειες, που ήρθαν στην πόλη μας το 1914 για να υπηρετήσουν για λογαριασμό του Αγγλικού στόλου στη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Όσοι έπεσαν στη μάχη στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης έπρεπε να ταφούν εδώ, αλλά σε διαφορετικό σημείο από τους άλλους συμμάχους μιας και δεν ήταν Χριστιανοί.

Αυτός είναι και ο λόγος που δεν τάφηκαν στα συμμαχικά νεκροταφεία του Ζέιτενλίκ, αλλά σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από εκεί. Οι Άγγλοι με την απόφαση τους αυτή και μέσα στον πανικό του πολέμου έκαιγαν μαζικά, σύμφωνα με το ινδουιστικό έθιμο, τους ινδούς νεκρούς του πολέμου αλλά κάποιους τους ενταφίασαν μαζί με όσους από αυτούς ήταν μουσουλμάνοι ή Σιχ, (βρίσκουμε και 2-3 χριστιανικούς τάφους), δημιουργώντας έτσι -εν αγνοία τους- ένα νεκροταφείο μοναδικό, εφόσον δεν καταγράφεται πουθενά στον κόσμο ούτε ινδουιστικό νεκροταφείο αλλά ούτε κάποιο που να έχει ενταφιασμένους μαζί νεκρούς από διαφορετικές θρησκείες.

Οι τάφοι στο ινδικό νεκροταφείο έχουν μαρμάρινες ταφόπλακες με χαραγμένο όνομα και ημερομηνία θανάτου. Στον χώρο υπάρχει και ένα μνημείο των πεσόντων, ένα κτίσμα που μέσα του βρίσκεται η στάχτη 220 ατόμων.

Ο Μακεδονικός Τάφος στο Φοίνικα

Πρόκειται για τον πρωιμότερο και καλύτερα διατηρημένο μακεδονικό τάφο από τους συνολικά έξι που έχουν αποκαλυφθεί στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Εντάσσεται σε νεκροταφείο της ύστερης κλασικής και της ελληνιστικής περιόδου, που εκτείνεται σε υπερυψωμένο πλάτωμα και ανήκει στον αρχαίο οικισμό που ανασκάφηκε 350μ. ΒΔ του τάφου, στον χώρο όπου κατασκευάστηκε το αμαξοστάσιο του μετρό.

Ένα από τα αρχαιότερα μνημεία αυτού του τύπου όπου ο δωρικός ρυθμός βρίσκει την πληρέστερη έκφρασή του.

Παρά το γεγονός ότι ο τάφος βρέθηκε συλημένος, η μορφή του και τα ανασκαφικά δεδομένα δείχνουν ότι ετοιμάσθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα μέσα στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ. για να δεχθεί έναν αναμφίβολα επιφανή νεκρό, πιθανότατα ανώτατο στέλεχος του μακεδονικού στρατού, και τη γυναίκα του.

Στην ιστοσελίδα του «Οδυσσεύς» του υπουργείου Πολιτισμού, διαβάζουμε σχετικά με τον Μακεδονικό Τάφο του Φοίνικα:

«Πρόκειται για επιβλητικό μονοθάλαμο οικοδόμημα, κατασκευασμένο από πωρόλιθο και επιχρισμένο με ασβεστοκονίαμα. Ένας βαθμιδωτός δρόμος, που έχει λαξευθεί στο φυσικό βράχο, οδηγεί στη θύρα του τάφου, που ήταν φραγμένη με έξι επάλληλους ογκόλιθους. Εσωτερικά ο τάφος έκλεινε με ξύλινη δίφυλλη πόρτα.

Η πρόσοψη του μνημείου, που σώζεται σχεδόν ακέραια, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή.

Έχει πλάτος 4,96 μ. και ύψος 5,68 μ. και είναι επιχρισμένη με λευκό μαρμαροκονίαμα. Ο δωρικός ρυθμός εδώ αναδεικνύεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, καθώς οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες της ανωδομής τονίζονται με πολύχρωμα κονιάματα. Βαθυκύανα τρίγλυφα πλαισιώνουν τις λευκές μετόπες, όπου με χρυσαφιές πινελιές επαναλαμβάνεται η εικόνα μιας μεταλλικής φιάλης.

Το διάκοσμο της πρόσοψης ολοκλήρωνε η ζωγραφική παράσταση του αετώματος, που είχε, δυστυχώς, φθαρεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της καταστροφής του επαέτιου γείσου από τους αρχαιοκάπηλους.

Η εσωτερική διαμόρφωση του θαλάμου, όπου δεσπόζουν δύο βωμόσχημα βάθρα επάνω σε ορθογώνιες βάσεις, είναι πραγματικά μοναδική.

Τα εντυπωσιακά βάθρα, με πολύχρωμο γραμμικό διάκοσμο σε μαύρο φόντο, είχαν επίσης υποστεί μεγάλη φθορά από τους αρχαιοκάπηλους, που αφαίρεσαν τα τεφροδόχα σκεύη και διασκόρπισαν τα καμένα οστά των νεκρών. Την εικόνα του χώρου συμπληρώνουν δύο κτιστά θρανία, για την εναπόθεση προσφορών προς τους νεκρούς».

Το μνημείο ήλθε στο φως την άνοιξη του 1987, ακριβώς πίσω από το Νοσοκομείο Άγιος Παύλος, στο χώρο απ’ όπου θα περνούσε τμήμα της ανατολικής περιφερειακής οδού. Μετά την ανασκαφή η κατασκευή του δρόμου ολοκληρώθηκε, ενώ μια ελαφρά υπερυψωμένη γέφυρα στέγασε τον τάφο.

Σήμερα, ο ειδικά διαμορφωμένος υπόγειος χώρος περιλαμβάνει επίσης έκθεση εποπτικού υλικού σχετικά με την ανασκαφή του μνημείου αλλά και με την ευρύτερη περιοχή, καθώς και παρουσίαση των γνωστών και άγνωστων μακεδονικών τάφων στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης ώστε ο επισκέπτης να αποκομίσει ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα.

Σε απόσταση λίγων μέτρων νοτιοανατολικά του τάφου ορθωνόταν ένας ταφικός τύμβος, παλαιότερα γνωστός ως «Τούμπα Κις», ενώ όλη η περιοχή εντάσσεται σε νεκροταφείο κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που καταστράφηκε από αυθαίρετες αμμοληψίες στις προηγούμενες δεκαετίες.

Παρά την καταστροφή, οι σωστικές ενέργειες τις ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων απέδωσαν αρκετούς ασύλητους τάφους του 4ου και 3ου αι. π.Χ.

Η διατριβή της Μαρίας Τσιμπίδου-Αυλωνίτη με τίτλο «Οι μακεδονικοί τάφοι του Αγίου Αθανασίου και Φοίνικα Θεσσαλονίκης: συμβολή στην εικονογραφία των ταφικών μνημείων της Μακεδονίας» αναφέρει ότι παρά την πρώτη εικόνα καταστροφής με τα μετακινημένα βάθρα, τα αποκολλημένα κονιάματα και τα διάσπαρτα παντού οστά, η έρευνα του θαλάμου απέδωσε αρκετά ευρήματα που διέφυγαν την ανθρώπινη μανία και τη φθορά του χρόνου.

Παρακάτω αναφέρει ότι η διαρρύθμιση του θαλάμου επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για έναν καθαρά οικογενειακό τάφο, που εξαρχής προορίζονταν και χρησίμευε ως χώρος ταφής δύο ατόμων, προφανώς ενός ζευγαριού.

Σύμφωνα με τα όσα σημειώνει η Τσιμπίδου-Αυλωνίτη και για τους δύο επιλέχτηκε ο πολυδάπανος και τελετουργικός τρόπος ταφής μετά από καύση, χωρίς όμως να διευκρινίζεται εάν ο θάνατος και η καύση του ζευγαριού ήταν ταυτόχρονη.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα όσα καταγράφει η διατριβή σχετικά με τη ζωγραφική παράσταση του αετώματος, που όπως προαναφέραμε έχει φθαρεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της καταστροφής του επαέτιου γείσου από τους αρχαιοκάπηλους.

Η διατριβή εστιάζει τόσο στο κομμάτι που έχει να κάνει με την περιγραφή της παράστασης, ενώ επιχειρείται και μια ερευνητική προσέγγιση του θέματος.

Μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ ολόκληρη τη διατριβή της Μ. Τσιμπίδου-Αυλωνίτη.

Ήξερες ότι η Θεσσαλονίκη διαθέτει Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο;

Εγώ προσωπικά όχι. Και εξεπλάγην όταν είδα τις φωτογραφίες αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό. Και όμως λοιπόν υπάρχει και το βρίσκεις στην περιοχή του Φοίνικα.

Η Φαρμακευτική Ιστορία της Ελλάδας βρίθει από μεγάλα και σημαντικά επιτεύγματα. Τόσο στα αρχαία και αλεξανδρινά χρόνια με προσωπικότητες όπως ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός, όσο και στις σύγχρονες μέρες μας, η Φαρμακευτική στη χώρα μας αποτελεί ένα χώρο υπηρεσίας και προσφοράς για τον καθημερινό άνθρωπο.

Μέχρι σήμερα η φαρμακευτική ιστορία δεν έχει γίνει ευρέως γνωστή και πολλοί λίγοι γνωρίζουν τη διαχρονική της αξία. Έγινε λοιπόν μια προσπάθεια, ώστε ο ρόλος της να γίνει ευρύτερα γνωστός και να αποτελέσει στοιχείο εκπαίδευσης και ενημέρωσης όλων.

Στα πλαίσια της πολύπλευρης προσφοράς των Ελλήνων Φαρμακοποιών ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης ανέλαβε την πρωτοβουλία, να αναδείξει την πολύ σημαντική φαρμακευτική ιστορία μέσα από τη δημιουργία του πρώτου Φαρμακευτικού Μουσείου στη χώρα μας.

Το μουσείο δημιουργήθηκε χάρη στο μεράκι του φαρμακοποιού Βασίλη Νικόλτσιου και με τη στήριξη του προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΦΣΘ) Κυριάκου Θεοδοσιάδη, ο οποίος είχε και την ιδέα της δημιουργίας του Μουσείου. γενική διευθύντρια του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου είναι η καθηγήτρια ΑΠΘ, Ευαγγελία Βαρέλλα, η οποία έχει αναλάβει αφιλοκερδώς τα καθήκοντά της από τον Σεπτέμβριο του 2007.

Εκτίθενται πάνω από 3.000 αντικείμενα, όπως φαρμακευτικά έπιπλα, βιβλία συνταγών, επιστολόχαρτα φαρμακείων, φιαλιδίων με φαρμακευτικές δραστικές ουσίες που χρονολογούνται από το 1900 κι ακόμη παλαιότερα.

Θα το βρεις: Εθνικής Αντιστάσεως 173-175, Φοίνικας, τηλ. 2310-471776 και 6944505120

https://www.hepham.gr/root.el.aspx

Η μεγαλύτερη νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης

Τα συμμαχικά Κοιμητήρια του Ζέιτενλικ είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική νεκρόπολη της χώρας, όπου βρίσκονται θαμμένοι 20.500 στρατιώτες των συμμάχων της Αντάντ, που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Βρίσκεται στην οδό Λαγκαδά, περίπου ενάμισι χιλιόμετρο βόρεια της πλατείας Βαρδαρίου. Εικάζεται ότι η συγκεκριμένη τοποθεσία επιλέχθηκε λόγω της ύπαρξης του καθολικού νεκροταφείου του Αγίου Βικεντίου του Παύλου, στον ίδιο χώρο, αλλά και της μετατροπής των γειτονικών κτιρίων της Μονής Λαζαριστών σε νοσοκομείο.

Το νεκροταφείο χωρίζεται σε πέντε τομείς, ανάλογα με την εθνικότητα των πεσόντων:

Γαλλικός τομέας: 8.089 πεσόντες Σερβικός τομέας: 7.500 Ιταλικός τομέας: 3.000 Βρετανικός τομέας: 1.600 Ρωσικός τομέας: 400

Ανάμεσά τους είναι ενταφιασμένοι και Βούλγαροι αιχμάλωτοι πολέμου.

Το σερβικό Μαυσωλείο στην είσοδο του κοιμητηρίου χτίστηκε σε σχέδια του Αλεξάντερ Βάσιτς την περίοδο 1928-1936. Στην εξωτερική πλευρά του Μαυσωλείου υπάρχουν ψηφιδωτά στη μια πλευρά ο Άγιος Γεώργιος και στην άλλη ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, ενώ στο πάνω μέρος υπάρχει επίσης ναός.

Στο οστεοφυλάκιο του υπογείου του φυλάσσονται τα οστά 6.580 Σέρβων στρατιωτών, γεγονός που το καθιστά σημαντικό χώρο εθνικού προσκυνήματος για τους Σέρβους. Φύλακας του σερβικού κοιμητηρίου ήταν ο Τζόρτζε Μιχαήλοβιτς που απεβίωσε στα 96 του χρόνια, στις 2 Ιουλίου 2023.

Ένας θησαυρός αιώνων που αξίζει να ανακαλύψεις στην Καλαμαριά

Στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης, στην οδό Ανδρέα Παπανδρέου στην Καλαμαριά βρίσκεται ένα από τα πιο ξεχωριστά μουσεία της πόλης. Το Μουσείο Φωτογραφίας Χρήστος Καλεμκερής κρύβει στο εσωτερικό του μια μοναδική συλλογή από φωτογραφίες που διηγούνται δύο αιώνες ελληνικής ιστορίας.

1930. Στην περιοχή της Καλαμαριάς, γεννιέται από Μικρασιάτες πρόσφυγες γονείς ο Χρήστος Καλεμκερής. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ανακαλύπτει την αγάπη του για τη συλλογή γραμματοσήμων και καρτ ποστάλ, η οποία σταδιακά θα εξελιχθεί σε ένα πάθος για τη φωτογραφία. Αφοσιώνεται λοιπόν στη συλλογή φωτογραφιών και κατορθώνει με μεράκι να δημιουργήσει ένα σπάνιο αρχείο ιστορικών φωτογραφιών που συνδέονται με την Ελλάδα.

Το 1970, έχοντας συγκεντρώσει ήδη δυσεύρετες φωτογραφίες από όλη την ελληνική επικράτεια, ο Χρήστος Καλεμκερής ξεκινά να ταξιδεύει σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού.

Εκεί θα λάβει μέρος σε δημοπρασίες μεγάλων διεθνών και ευρωπαϊκών οίκων αλλά και θα περιηγηθεί στις ίδιες τις πόλεις, αναζητώντας ακόμα και σε μικρά παλαιοπωλεία φωτογραφίες που αισθάνεται ότι συνδέονται με την πατρίδα του.

Η ιδιαίτερη αγάπη του για τη φωτογραφία και κυρίως για την ιστορία που αυτή φέρει θα έχει ως αποτέλεσμα να συλλέξει περισσότερες από 30.000 φωτογραφίες, οι οποίες χρονολογούνται από το 1838, τις απαρχές της τέχνης της φωτογραφίας.

Φωτογραφίες ιστορικές από τους πρώτους Έλληνες και ξένους φωτογράφους, φωτογραφίες που αφηγούνται ιστορίες γνωστές και άγνωστες, που απεικονίζουν σπουδαία αρχιτεκτονικά μνημεία της αρχαίας Ελλάδας και επιπλέον, φωτογραφίες προσωπικές που αναπαριστούν οικογένειες του 19ου και του 20ου αιώνα συνθέτουν το αρχείο που ο Χρήστος Καλεμκερής αποφασίζει να δωρίσει στο Δήμο Καλαμαριάς το 2001.

Επιθυμία του είναι η δημιουργία ενός μουσείου όπου το κοινό θα μπορέσει να έρθει σε επαφή με την ελληνική ιστορία, όπως αυτή αποτυπώνεται στις φωτογραφίες της συλλογής του.

Παρά το γεγονός ότι η συμφωνία του Χρήστου Καλεμκερή με το Δήμο Καλαμαριάς προέβλεπε τη στέγαση της συλλογής του σε έναν κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο στο στρατόπεδο Κόδρα, αυτό δεν έχει καταστεί ακόμη εφικτό.

Έχοντας πραγματοποιήσει θεματικές εκθέσεις σε σημαντικά ιδρύματα και οργανισμούς, όπως το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το πολιτιστικό κέντρο Μελίνα στην Αθήνα αλλά και στη Νίκαια της Γαλλίας όπου το ιστορικό υλικό εκτέθηκε για πρώτη φορά, επόμενος στόχος των ανθρώπων του Μουσείου είναι να έρθουν πιο κοντά στους νέους και τα παιδιά, προωθώντας το ελληνικό πνεύμα και την ιστορία της χώρας μας.

Οι φωτογραφίες της συλλογής του Μουσείου Φωτογραφίας Χρήστος Καλεμκερής έχουν εκδοθεί σε θεματικές ενότητες συνοδευόμενες από ιστορικό υλικό. Η έκδοση που αφορά την ιστορία των σιδηροδρόμων και των τραμ αποτελείται από έξι τόμους, για τους οποίους το Μουσείο έλαβε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 2006. Φωτογραφίες που προέρχονται από τη συγκεκριμένη συλλογή έχουν εκδοθεί ως επετειακά γραμματόσημα για τον εορτασμό των 100 χρόνων του ΟΣΕ.

*Ανδρέα Παπανδρέου 48Α, στον Άγιο Ιωαννη της Καλαμαριάς, 2310 403 564, περισσότερα ΕΔΩ