Ειδικοί παιδαγωγοί μας εξηγούν τι σημαίνει ο αυτισμός για εκείνους

Το 2016, ήρθα πρώτη φορά σε επαφή με παιδί που έχει αυτισμό. Ήταν η τρίτη χρονιά που ήμουν ομαδάρχισσα σε κατασκήνωση της Χαλκιδικής, το σπιτάκι μου αποτελούνταν από μικρά αγόρια ηλικίας, 5-8 χρονών, εκεί γνώρισα τον Γ. Ο Γ. , ήταν το πιο τρυφερό παιδί που έχω συναντήσει ποτέ, δεν μιλούσε, ήταν υπερκινητικός, λάτρευε τους πλαστικούς δεινόσαυρους τους οποίους και κρατούσε στα χέρια του, όταν θύμωνε χτυπούσε τις παλάμες του μεταξύ τους και καμία φορά κλωτσούσε τα πόδια του, ήταν πάντα χαμογελαστός ταυτόχρονα νευρικός, μουρμούριζε μόνος του και ζωγράφιζε πράγματα που έβλεπε.

Αγαπούσε πολύ το νερό και προσπαθούσε να ενσωματωθεί με τα άλλα αγόρια. Ο καλύτερος του φίλος ήταν ο Θ. ο οποίος είχε διάσπαση προσοχής. Αυτοί οι δύο κυκλοφορούσαν χέρι-χέρι, σαν να ανακάλυπταν την ίδια στιγμή τον κόσμο. Ο Γ. όταν ήταν υπερβολικά χαρούμενος, σε έσφιγγε στην αγκαλιά του. Ήταν από τα παιδιά που έλαβε τρομερή αγάπη στο σπίτι και την έδινε απλόχερα αν αισθανόταν ασφαλείς. Θυμάμαι όταν μπήκε στο σπιτάκι μας, εγώ καθόμουν στο κρεβάτι, η φροντίστρια του, μας σύστησε, και μου αγκάλιασε τα γόνατα. Θύμωνε με εκφράσεις και έκανε σπαστικές κινήσεις και όταν του έλεγες 1,2,3 ηρεμώ, 1,2,3 σταματώ ηρεμούσε. Ο Γ. ήταν το παιδί που θα ήθελα να κάνω παρέα αν ήταν στην ηλικία μου, το βράδυ πριν κοιμηθεί ήταν εκείνος που μου έκανε αγκαλιά χαμογελώντας.  Είναι ο λόγος που κατάλαβα πως τα πράγματα που φαίνονται απλά σε εμάς για άλλους είναι αγώνας ζωής.

Παρά το γεγονός ότι ο αυτισμός αυξάνεται παγκοσμίως, παραμένει στην αφάνεια, αποτελεί ταμπού και πολλές φορές αφορμή για bullying. Μόνο στην Αμερική, 1 στα 110 παιδιά έχει κάποια μορφή αυτισμού, μια αύξηση της τάξεως του 600% κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η προσεκτική έρευνα καταδεικνύει ότι μόνο εν μέρει αυτή η αύξηση μπορεί να δικαιολογηθεί από τη βελτίωση στα διαγνωστικά μέσα και από την αύξηση της ευαισθητοποίησης. Παράλληλα, σύμφωνα με τις μελέτες, ο αυτισμός είναι τρεις με τέσσερις φορές πιο συχνός στα αγόρια από ότι στα κορίτσια.

Περισσότερα παιδιά διαγιγνώσκονται με αυτισμό από ότι συνολικά με καρκίνο παιδικής ηλικίας, με νεανικό διαβήτη ή με AIDS. Tα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα ποσοστά εμφάνισης μορφής αυτισμού αυξάνονται κατά 10 με 17 τοις εκατό ετησίως. Δεν υπάρχει καμία επιβεβαιωμένη εξήγηση για αυτή τη συνεχή αύξηση, αν και οι καλύτερες διαγνωστικές μέθοδοι και η περιβαλλοντική επίδραση θεωρούνται οι δύο πιο σημαντικοί λόγοι.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2017 ανακήρυξε τον Αυτισμό ως την υπ ’αριθμόν ένα Παγκόσμια επιδημία. Μια Πανδημία που δεν αντιμετωπίζεται ούτε με μέτρα πρόληψης και προστασίας, ούτε με εμβόλιο, χωρίς όμως να είναι μεταδοτική.

Παρ’ όλα αυτά δεν έχει τύχει της δέουσας προσοχής από την πολιτεία, αλλά ούτε και από την επιστημονική κοινότητα.  Πόσο μάλλον από την κοινωνία , τη στιγμή που πολλές φορές δύσκολα γίνεται αποδεκτός ο Αυτισμός  ακόμα και από την ίδια την οικογένεια.

Τρεις ειδικοί παιδαγωγοί μας αναλύουν πως είναι να “ζεις” με αυτιστικά παιδιά

Η ειδική παιδαγωγός Μαρία Σαμακοβλή τονίζει πως το φάσμα του αυτισμού είναι ένας όρος τόσο συνήθης πλέον, που όμως, πολύς κόσμος συνεχίζει να αγνοεί:

“Μοναδικότητα, διαφορετικότητα, ρουτίνα, “κουτάκια”, κρίσεις, παγόβουνο είναι λέξεις-κλειδιά για έναν πρωτάρη. Αυτές τις λέξεις είχα ακούσει και εγώ σαν φοιτήτρια ειδικής αγωγής και ομολογώ πως ένιωθα παντελώς αδύναμη και ανίκανη να βοηθήσω, πόσω μάλλoν να εκπαιδεύσω άτομα με αυτισμό. Διάβαζα, πήγαινα σε συνέδρια, έκανα εθελοντισμό προκειμένου να γίνω καλύτερη, να νιώσω κάποτε ικανή να βοηθήσω ένα παιδί με αυτισμό. Φοβόμουν. Δεν ξέρω τι ακριβώς. Είχα δημιουργήσει ένα μύθο γύρω από αυτό. Ακόμα θυμάμαι το μούδιασμα που ένιωσα την πρώτη φορά που πληροφορήθηκα ότι χρειαζόταν να αναλάβω ένα παιδί με αυτισμό. Προσπαθούσα να βάλω σε μία τάξη τις σκέψεις μου, να σχεδιάσω από που θα ξεκινήσω, να σκεφτώ όλα τα πιθανά σενάρια που μπορεί να προκαλούσαν ένταση σε ένα παιδί με αυτισμό, να, να, να… Μετά από κάποια χρόνια προϋπηρεσίας στην ειδική αγωγή και αφού έχω πλέον, αναλάβει αρκετές περιπτώσεις μαθητών με αυτισμό έχω καταλήξει στην εξής αλήθεια. Η ενσυναίσθηση, το να μπαίνω ψυχή και σώματι στα παπούτσια του άλλου είναι αρκετό για σε βοηθήσει να δεις τα χρώματα του αυτισμού. Το κόκκινο της έντασης και του εκνευρισμού, το κίτρινο της χαράς και το μπλε της χαλάρωσης. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη που δεν συναντάς σε κανένα βιβλίο, σε κανένα χρώμα και σε καμία άλλη ανθρώπινη σχέση. Δύο μάτια να σου λένε ευχαριστώ. Ρομαντικό και ρεαλιστικό ταυτόχρονα. Μοναδικό, όπως και ο ίδιος ο αυτισμός. Τί πιο όμορφο από το να συμπονείς και να κατανοείς τον συνάνθρωπό σου; Αυτό μου δίδαξε εμένα ο αυτισμός. Να παρατηρώ, να “ακούω”, να κατανοώ.”

Η παιδαγωγός, Λυδία Κονδύλη, αναφέρει πως στις περισσότερες τάξεις του νηπιαγωγείου συναντάς παιδιά με μαθησιακές ιδιαιτερότητες, στις οποίες ανήκει και ο αυτισμός είναι μια από αυτές.

“Είναι μια συνθέτη διαταραχή με την οποία όλο και περισσότερα παιδιά διαγιγνώσκονται, αλλά τα συμπτώματα της εμφανίζονται σε διαφορετικό βαθμό σοβαρότητας. Επομένως η λειτουργικότητα κάθε παιδιού με αυτισμό, καθώς και η ομαλότητα της ένταξης του σε ένα «τυπικό» σχολείο, διαφέρει. Το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί να κάνει την ένταξη των παιδιών με ιδιαιτερότητες πιο εύκολη με την παρουσία εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης (με κατάλληλη εκπαίδευση και μόρφωση) που βρίσκονται στην τάξη, δίπλα στο παιδί, βοηθώντας και τον εκπαιδευτικό γενικής εκπαίδευσης και το σύνολο της τάξης να εντάξουν το άτομο Ειδικής Αγωγής.

Δυστυχώς όμως το κράτος δε μεριμνεί για όλα αυτά τα παιδιά, καθώς οι εκπαιδευτικοί παράλληλης στήριξης δεν προσλαμβάνονται στην ώρα τους ή και καθόλου και πιθανόν να έχουν περισσότερα από ένα παιδιά με ιδιαιτερότητες υπό την ευθύνη τους (συχνά με διαφορετική διαταραχή) το οποίο κάνει το έργο τους πολύ δύσκολο.

Συγκεκριμένα, τα παιδιά με αυτισμό, μπορεί να έχουν τεράστιες διάφορες μεταξύ τους, διότι η σοβαρότητα των συμπτωμάτων διαφέρει και καθορίζει τη λειτουργικότητα της κάθε περίπτωσης. Σε γενικές γραμμές, είναι παιδιά χαρισματικά που όμως δεν επικοινωνούν με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν τα υπόλοιπα παιδιά μιας τάξης σχολείου τυπικής εκπαίδευσης. Κάποια από τα συμπτώματα τα οποία δυσκολεύουν την ένταξη τους -όσον αφορα την επικοινωνία, τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να ακολουθήσουν κανόνες, να επικοινωνήσουν με τον τρόπο που το κάνουμε εμείς (έχουν συνήθως περιορισμένη ανάπτυξη λόγου, δεν ανταποκρίνονται στο άκουσμα του ονόματος τους, κ.α. ), δεν παίζουν με αλλά παιδάκια και έχουν μια αδυναμία στην κατανόηση των συναισθημάτων. Επίσης, γενικότερα, τα παιδιά με αυτισμό συνήθως είναι πιο ευαίσθητα σε ερεθίσματα, σε αλλαγές κτλ το οποίο τα δυσκολεύει σε μια τάξη με τόσες αλλαγές και εξωτερικά ερεθίσματα.”

O ειδικός παιδαγωγός, Kωνσταντίνος Χρήστου, αναφέρει πως ο αυτισμός, ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), είναι μια σύνθετη νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια σειρά συμπτωμάτων και συμπεριφορών που μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ατόμων.

“Ο όρος “φάσμα” αναφέρεται στο ευρύ φάσμα προκλήσεων και δυνατών σημείων που μπορεί να διαθέτουν τα αυτιστικά άτομα. Έχει αποδειχθεί, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι δεν υπάρχει αιτιολογική σύνδεση ανάμεσα στις στάσεις και στις ενέργειες των γονιών και στην ανάπτυξη μιας διαταραχής του φάσματος του αυτισμού.  Ακολουθούν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά του αυτισμού:

Δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία: Πολλά αυτιστικά άτομα δυσκολεύονται με τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει δυσκολίες στην κατανόηση των κοινωνικών ενδείξεων, στη διατήρηση της οπτικής επαφής και στην ερμηνεία των εκφράσεων του προσώπου ή της γλώσσας του σώματος. Οι συζητήσεις μπορεί να είναι δύσκολο να ξεκινήσουν ή να διατηρηθούν, και ορισμένα αυτιστικά άτομα μπορεί να έχουν δυσκολίες με την πραγματολογία, όπως η κατανόηση του σαρκασμού, του χιούμορ ή των ιδιωματικών εκφράσεων.

Περιορισμένες και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές: Τα αυτιστικά άτομα παρουσιάζουν συχνά επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν σωματικές ενέργειες όπως χτύπημα των χεριών, κούνημα ή περιστροφή, καθώς και επαναλαμβανόμενη ομιλία ή ηχολαλία (επανάληψη λέξεων ή φράσεων). Μπορεί επίσης να έχουν έντονες ανησυχίες ή ειδικά ενδιαφέροντα και να επικεντρώνονται βαθιά σε συγκεκριμένα θέματα ή αντικείμενα.

Αισθητηριακές ευαισθησίες: Πολλά αυτιστικά άτομα έχουν αυξημένη ευαισθησία σε αισθητηριακά ερεθίσματα, όπως ήχους, υφές, γεύσεις ή μυρωδιές. Αυτή η ευαισθησία μπορεί να οδηγήσει σε αισθητηριακή υπερφόρτωση ή δυσφορία σε ορισμένα περιβάλλοντα και μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή συγκεκριμένων αισθητηριακών εμπειριών ή σε προτίμηση για ορισμένες αισθητηριακές εισροές.

Δυσκολία με τις αλλαγές και τις μεταβάσεις: Τα αυτιστικά άτομα συχνά προτιμούν τη ρουτίνα και την προβλεψιμότητα και μπορεί να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις αλλαγές στο περιβάλλον ή στο καθημερινό τους πρόγραμμα. Μπορεί να αγχώνονται ή να συγκλονίζονται όταν έρχονται αντιμέτωπα με απροσδόκητες διαταραχές ή μεταβάσεις.

Προκλήσεις εκτελεστικής λειτουργίας: Ορισμένα αυτιστικά άτομα δυσκολεύονται με την εκτελεστική λειτουργία, η οποία περιλαμβάνει γνωστικές διεργασίες όπως ο σχεδιασμός, η οργάνωση, η έναρξη εργασιών και ο αυτοέλεγχος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες με τη διαχείριση του χρόνου, την οργάνωση και την επίλυση προβλημάτων.

Δυσκολίες συναισθηματικής ρύθμισης: Ο αυτισμός μπορεί να συνδέεται με δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε λιποθυμίες ή συναισθηματικά ξεσπάσματα όταν ένα αυτιστικό άτομο συγκλονίζεται ή απογοητεύεται. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.

Συνυπάρχουσες καταστάσεις: Ο αυτισμός συχνά συνυπάρχει με άλλες αναπτυξιακές καταστάσεις ή καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως η ΔΕΠΥ, το άγχος, η κατάθλιψη ή οι μαθησιακές δυσκολίες. Αυτές οι συνυπάρχουσες παθήσεις μπορεί να επηρεάσουν περαιτέρω την καθημερινή λειτουργικότητα και ευημερία ενός αυτιστικού ατόμου.”

Όπως εξηγεί οι βασικές αρχές στάσεων δασκάλων απέναντι στα παιδιά με Δ.Α.Φ. είναι οι εξής:

• Σταθερή συμπεριφορά
• Ευαισθησία και κατανόηση
• Άριστος γνώστης των αδυναμιών, των ταλέντων, των δεξιοτήτων και των ενδιαφερόντων του παιδιού
• Πρέπει να είναι σε διαρκή εγρήγορση προκειμένου να διευκολύνει την ενσωμάτωση του αυτιστικού παιδιού στην τάξη
  • Θα πρέπει να έχει υπόψη του: Το διαφορετικό τρόπο σκέψης, παρατήρησης και κατανόησης του κόσμου
  • Τη διαφορετική εξωτερίκευση του ιδιαίτερου τρόπου σκέψης
  • Τον εσωτερικό τρόπο εσωτερικής παραγωγής, αντιμετώπισης και εξωτερίκευσης του άγxους και του φόβου

Βασικές αρχές προγραμμάτων για παιδιά με Δ.Α.Φ. στη γενική τάξη

• Η δημιουργία κινήτρου για μάθηση
• Η κοινωνική αλληλεπίδραση
• Η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες
• Η χρήση συστήματος ενίσχυσης, αμοιβών για την αύξηση των επιθυμητών και τη μείωση των μη επιθυμητών συμπεριφορών
• Η εξασφάλιση της επιτυχίας εξασφαλίζει την προσοχή του παιδιού
• Η ενίσχυση της ανεξαρτησίας μέσω της επιλογής

Eνώ, καταλήγει, εξηγώντας πως: “Η διαχείριση των παιδιών που ανήκουν στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τον εκπαιδευτικό. Η επιτυχία της πρόκλησης αυτής μπορεί να χαρίσει στον εκπαιδευτικό, μοναδικά συναισθήματα από τη μια και από την άλλη μπορεί να καθορίσει και την επιτυχία στη ζωή του ίδιου του ατόμου.”

Είμαστε αρκετά πληροφορημένοι για το τι είναι ακριβώς το σύνδρομο Asperger;

Ο όρος «αυτισμός» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1911, από τον ψυχίατρο Eugen Bleuler, περιγράφοντας την κοινωνική και επικοινωνιακή δυσκολία των ατόμων αυτών με τον κοινωνικό τους περίγυρο.

Ο αυτισμός είναι ο γενικός όρος για μια ομάδα σύνθετων διαταραχών της ανάπτυξης του εγκεφάλου η οποία οδηγεί σε ποικίλες δυσκολίες και περιορισμούς στην διαμόρφωση γνωστικών λειτουργιών, στον τρόπο επικοινωνίας και την επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων. Ο αυτισμός είναι μια πολύπλοκη νεύρο-ψυχιατρική διαταραχή, που εμποδίζει την ομαλή ανάπτυξη του ανθρώπου και απομονώνει τον πάσχοντα από τον υπόλοιπο κόσμο.

Το φάσμα του αυτισμού χαρακτηρίζεται, σε διαφορετικούς βαθμούς, από δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση και την κοινωνική κατανόηση και συναισθηματική συναλλαγή, από δυσκολίες στη λεκτική και τη μη λεκτική επικοινωνία, καθώς και από επαναλαμβανόμενες, στερεότυπες συμπεριφορές και δραστηριότητες που επηρεάζουν την λειτουργικότητα του ατόμου.

Ο αυτισμός μπορεί να συνδέεται με νοητική αναπηρία, με δυσκολίες συγκέντρωσης και συντονισμού των κινήσεων και με θέματα σωματικής υγείας όπως διαταραχές στον ύπνο και γαστρεντερικές διαταραχές. Μερικά άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν εξαιρετικές ικανότητες και διαπρέπουν στη μουσική, τα μαθηματικά ή τις τέχνες.

Ο αυτισμός φαίνεται να έχει τις ρίζες του στην πολύ πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ωστόσο, τα πιο εμφανή σημάδια και συμπτώματα του αυτισμού πρωτοεμφανίζονται στην ηλικία των 2 ή 3 ετών, μπορούμε δηλαδή να πούμε με ασφάλεια ότι εκδηλώνεται πριν από την ηλικία των 3 ετών και διαρκεί για όλη τη ζωή.

Η διαμόρφωση αποτελεσματικών μεθόδων πρώιμης διάγνωσης και έγκαιρης παρέμβασης με την ακόλουθη εφαρμογή κατάλληλων ψυχολογικών, εκπαιδευτικών και θεραπευτικών προσεγγίσεων, οι οποίες θα γίνονται από νωρίς και θα έχουν συνέχεια και συνέπεια, μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση και μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, σημαντικά. Για να γίνει αυτό όμως πρέπει να υπάρχει αυξημένη ευαισθητοποίηση.

Σε όλες τις μορφές του αυτισμού, ακόμα και στις ήπιες, υπάρχουν κοινές και συγκεκριμένες δυσκολίες, οι οποίες πρέπει να αναγνωριστούν σωστά και να αναπτυχθούν επεμβατικές διαδικασίες. Κάποιες φορές ο αυτισμός μπορεί να συνυπάρχει με νοητική υστέρηση, αναπηρίες και άλλα ιατρικά σύνδρομα.

Τι προκαλεί τον αυτισμό;

Όχι πολύ καιρό πριν, η απάντηση στο ερώτημα αυτό θα ήταν “δεν έχουμε ιδέα.” Η έρευνα όμως τώρα πια έχει αρχίσει να παρέχει απαντήσεις. Πρώτα απ ‘όλα, τώρα ξέρουμε ότι δεν υπάρχει μια και μοναδική αιτία του αυτισμού, όπως ακριβώς δεν υπάρχει ένα και μόνο είδος αυτισμού. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει μια σειρά από σπάνιες γονιδιακές αλλαγές ή μεταλλάξεις, που σχετίζονται με τον αυτισμό. Ένας μικρός αριθμός από αυτές είναι ικανός να προκαλέσει αυτισμό από μόνος του, αν και οι περισσότερες περιπτώσεις αυτισμού φαίνεται ότι προκαλούνται από έναν συνδυασμό των προαναφερόμενων γονιδίων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού, καθώς και από περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Με την αδιαμφισβήτητη παρουσία γενετικής προδιάθεσης για τον αυτισμό, υπάρχουν μια σειρά από μη γενετικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες που φαίνεται ότι αυξάνουν περαιτέρω τον κίνδυνο να αναπτύξει ένα παιδί αυτισμό. Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν γεγονότα πριν και κατά τη διάρκεια του τοκετού. Αυτά είναι η μεγάλη ηλικία και των δύο γονέων κατά τη σύλληψη, το να ασθενήσει η μητέρα κατά την κύηση και ορισμένες δυσκολίες που μπορεί να παρουσιαστούν κατά τη γέννηση, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με μη επαρκή οξυγόνωση του εγκεφάλου του μωρού. Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου όμως ότι αυτοί οι παράγοντες, δεν προκαλούν αυτισμό από μόνοι τους, αλλά αυξάνουν τον κίνδυνο σε συνδυασμό με τους γενετικούς παράγοντες.

Σύγχρονες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος είναι μειωμένος για τις γυναίκες που λαμβάνουν βιταμίνες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και πριν ακόμα από τη σύλληψη (ειδικά αυτές που περιέχουν φολικό οξύ). Ταυτόχρονα, ολοένα και περισσότερο, οι ερευνητές εξετάζουν το ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος στον αυτισμό.

Συνοπτικά λοιπόν, οι τομείς της έρευνας για το τι προκαλεί τον αυτισμό περιλαμβάνουν: γενετική προδιάθεση και γενετικούς παράγοντες, διαφοροποιήσεις στη δομή του εγκεφάλου, ελλείψεις σε ένζυμα/ βιταμίνες/μέταλλα, μολύνσεις, περιβαλλοντικούς παράγοντες, κλπ, χωρίς όμως να περιορίζονται μόνο στα παραπάνω. Οι έρευνες σε μεγάλο βαθμό επικεντρώνονται στην γενετική βάση.

Διάγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει την παροχή οικογενειακής υποστήριξης, πρόωρης παρέμβασης που θα έχει ως αποτέλεσμα μεγάλο όφελος για το παιδί, αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών του, κατανόηση της συμπεριφοράς του, βελτίωση των εκπαιδευτικών επιδόσεων του και των γνωστικών ικανοτήτων του, σωστότερη ανάπτυξη.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι τρία:

• Διαταραχή της επικοινωνίας (δυσκολίες στην χρήση της γλώσσας και της ομιλίας, ελλειμματική κατανόηση και προβλήματα κατανόησης εννοιών, κλπ).
• Διαταραχή της φαντασίας, (με εμμονική ενασχόληση με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα και στερεότυπες συμπεριφορές και απουσία ευελιξίας στη σκέψη και προσαρμογής σε καταστάσεις, κλπ).
• Διαταραχή της κοινωνικότητας (φτωχή κοινωνική επαφή, αλληλεπίδραση που προκαλεί σύγχυση, κλπ).

Τι σημαίνει αυτιστικό φάσμα και υπάρχει θεραπεία;

Κάθε άτομο με αυτισμό είναι μοναδικό. Το φάσμα του αυτισμού είναι πολύ μεγάλο και στην μία άκρη του περιλαμβάνει την τυπική μορφή του αυτισμού, ενώ στην άλλη περιλαμβάνονται οι μορφές υψηλής λειτουργικότητας, με ενδιάμεσα διάχυτες, διάφορες αναπτυξιακές διαταραχές.

Πολλοί αυτιστικοί έχουν εξαιρετικές δεξιότητες: ακαδημαϊκές, μουσικές, κλπ. Περίπου το 40 τοις εκατό έχει πνευματικές ικανότητες που κυμαίνονται στο μέσο όρο ή ακόμα και πάνω από αυτόν. Πολλά υψηλής νοημοσύνης και λειτουργικότητας άτομα με κάποια μορφή αυτισμού δεν αποκλείεται να μην διαγιγνώσκονται ποτέ και να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα τους μόνα τους και να διαπρέπουν στην κοινωνία, χωρίς ταυτόχρονα να «στιγματίζονται».

Πράγματι, πολλά άτομα στο αυτιστικό φάσμα θα έπρεπε να είναι υπερήφανα για τις ικανότητες τους και τον ξεχωριστό τους τρόπο θέασης του κόσμου και της πραγματικότητας.

Κάποιοι αυτιστικοί βέβαια έχουν σημαντικές αναπηρίες και δεν είναι σε θέση να ζήσουν ανεξάρτητα: σημαντικό ποσοστό ατόμων με αυτισμό, ενώ μπορεί μέσω της εκπαίδευσης να αναπτύξει τις ικανότητες του, δεν μπορεί παρόλα αυτά να ζήσει αυτόνομα, χωρίς διαρκή φροντίδα. Μπορεί όμως να είναι υπεύθυνο ώστε να φέρνει σε πέρας απλές εργασίες.

Περίπου το 25 τοις εκατό των αυτιστικών ατόμων παρουσιάζουν γλωσσικές δυσλειτουργίες, αλλά μπορούν να μάθουν να επικοινωνούν με άλλα μέσα.

Όσο πιο πρώιμη η παρέμβαση τόσες οι πιθανότητες τα παιδιά με αυτισμό και να μην ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα, όσο ξεχωριστά κι αν είναι σε κάποιους τομείς.

Η αποστολή της ανθρωπότητας σχετικά με τον αυτισμό, θα έπρεπε να είναι η βελτίωση της ζωής των αυτιστικών, η διαμόρφωση αποτελεσματικών θεραπειών που θα αντιμετωπίζουν τις σημαντικές προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπα αυτά τα άτομα, όσον αφορά την επικοινωνία και τη σωματική υγεία, την αύξηση της αποδοχής, το σεβασμό και την υποστήριξη.

Παρεμβάσεις

Τονίζουμε ότι τα αυτιστικά άτομα αυτά πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλη, εξατομικευμένη φροντίδα κι όχι να νιώθουν αποκλεισμένα.

Οι διαταραχές αυτισμού είναι πολυποίκιλες και πολυσύνθετες και για την αντιμετώπιση τους χρειάζονται εξειδικευμένες παρεμβάσεις σε διάφορες φάσεις, καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου και σύμφωνα με τις ανάγκες του, από κατάλληλα εκπαιδευμένα στελέχη σε εξατομικευμένη βάση και με άλλα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς, κέντρα ημέρας, σχολεία.

Νομικό πλαίσιο:

Ο Νόμος 2716|1999 για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, ορίζει πως «το κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που έχουν σκοπό την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία, την περίθαλψη καθώς και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και κοινωνική επανένταξη ενηλίκων, παιδιών και εφήβων με ψυχικές διαταραχές και Διαταραχές Αυτιστικού Τύπου και με μαθησιακά προβλήματα» (άρθρο 1 παρ. 1).