Ένα σχολείο απ΄τα παλιά στα Καραγάτσια

Πάνω στη Δελφών στο νούμερο 131, στην Ανάληψη δεν μπορείς παρά να ρίξεις μια δεύτερη ματιά σ’ ένα από τα διατηρητέα σχολεία της Θεσσαλονίκης με την τεράστια αυλή. Ανακαινίστηκε πλήρως και λάμπει σαν την πρώτη μέρα που άνοιξε τις πύλες του το 1911. Το κτίριο φέρει την υπογραφή του Ξενοφώντα Παιονίδη από Άστική Σχολή Πύργων, όπως λεγόταν το διδακτήριο που πρωτοειτούργησε εκεί, μέχρι το 81ο Δημοτικό που φιλοξενείται  σήμερα. Ένα απο τα ομορφότερα κτίρια της Θεσσαλονίκης με μια από τις πιο όμορφες σχολικές αυλές της πόλης.

Η ιστορία

Πάνω από έναν αιώνα πριν, το 1908, που σήμανε το τέλος της προσωρινής κατάπαυσης του πολέμου του Μακεδονικού αγώνα με τους Βουλγάρους, συστήθηκε οκταμελής επιτροπή με σκοπό την ανέγερση διδακτηρίου. Την αποτελούσαν:ο Γεώργιος Σοφιαλίδης από τη Θεσσαλονίκη, ο ιατρός Κατακάλου από τη Γαλάτιστα της Χαλκιδικής, ο Αντώνιος Νάστου από τα Βελισά Σκοπίων, ο Δημήτριος Καρακάσης από το Βογατσικό, ο Αναστάσιος Μητούδης από τη Σιάτιστα, ο Νέστορας Τύπας από τη Σιάτιστα, ο Νικόλαος Ζάμης από τη Μάλτα και Γεώργιος Βικόπουλος από τη Θεσσαλονίκη.

Η επιτροπή έκανε έρανο μεταξύ των χριστιανών της πόλης και συγκέντρωσε το διόλου ευκαταφρόνητο ποσόν των 940 τουρκικών λιρών. Μαζί με άλλες 985 που πρόσφερε ο πλούσιος έμπορας από τη Μασσαλία Βασίλης Μελάς (θείος του Παύλου Μελά) η επιτροπή ξεκίνησε την ανέγερση του διδακτηρίου σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από τον καπουτζηδιανό Παναγιώτη Κεχαγιά, στα Καραγάτσια, σημερινή Ανάληψη. Η ανέγερση ξεκίνησε στις 16 Μαρτίου του 1908 με σχέδια του Ξενοφώντα Παιονίδη. Το κτίριο ολοκληρώθηκε μετά 3 χρόνια και εγκαινιάστηκε το Ιανουάριο του 1911 με την οικονομική συνδρομή της Ναταλίας Μελά.

Η πρώτη του ονομασία ήταν Αστική Σχολη Πύργων (το διδακτήριο ανήκε στη Συνοικία των Εξοχών ή Πύργων όπως ήταν γνωστή) και φοιτούσαν σ’ αυτό 442 μαθητές και μαθήτριες. Το δάπεδο των αιθουσών του νεοκλασικού κτιρίου ήταν από σανίδι, ενώ μόνο ο διάδρομος που οδηγούσε στις αίθουσες ήταν στρωμένος με πλακάκια.Στην αρχή δεν υπήρχαν θρανία.Για θρανία χρησιμοποιούσαν πάγκους. Η ανάγνωση, η γραφή και οι ασκήσεις γίνονταν στα γόνατα.

Το 1912, έτος ορόσημο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, μετονομάστηκε σε ΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ. Ήταν το μοναδικό Σχολείο της ανατολικής Θεσσαλονίκης και φοιτούσαν σ’ αυτό 542 μαθητές και μαθήτριες, έχοντας γεωγραφικό τομέα από το Ντεπό μέχρι τηνΑγία Τριάδα και από την περιοχή Χαριλάου μεχρι τη θάλασσα.

Το 1914, αρχή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, επιτάχθηκε από τους συμμάχους, ενώ κατά διαστήματα λειτουργούσε ως Σχολείο, αυξομειώνοντας τη μαθητική του δύναμη από τριακόσιους μέχρι πεντακόσιους περίπου μαθητές και μαθήτριες.

Το 1922 έγινε η μικρασιατική καταστροφή και ακολούθησε αθρόα προσέλευση προσφύγων. Οι αίθουσες του Σχολείου και ο ημιυπόγειος χώρος του φιλοξένησαν οικογένειες προσφύγων. Τα μαθήματα γίνονταν, όποτε ο καιρός το επέτρεπε, στην αυλή. Το σχολικό έτος 1922-1923 είχε 766 εγγεγραμμένους μαθητές και μαθήτριες. Το 1923 η ΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ μετονομάστηκε σε 6ον ΕΞΑΤΑΞΙΟΝ ΜΙΚΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ.

Τα έτη 1924 και 1925 έγινε η αποκατάσταση των προσφύγων κι επειδή ο μαθητικός πληθυσμός αυξήθηκε και έφθασαν περίπου τους χίλιους, το Σχολείο υποδιαιρέθηκε σε 6ον, 7ον και 8ον. Εκείνα τα χρόνια τα παιδιά δεν είχαν βιβλία παρά μόνο το αναγνωστικό. Ο δάσκαλος ή η δασκάλα υπαγόρευε και οι μικροί μαθητές κρατούσαν σημειώσεις. Στο σπίτι έπαιρναν βοήθεια από τους γονείς τους, εφόσον οι ίδιοι γνώριζαν γράμματα.

Το 1930 το 6ον ΕΞΑΤΑΞΙΟΝ ΜΙΚΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ μετονομάστηκε σε 12ον ΜΙΚΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ (ΦΕΚ 5/20-1-1930) και συνέχισε να στεγάζεται στο Διδακτήριο επί της οδού Δελφών 131. Το σχολικό έτος 1930-1931 είχε 723 εγγεγραμμένους μαθητές και μαθήτριες. Το 1937 με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας (ΦΕΚ 4/1937) ονομάστηκε 12ον ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ Α΄ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ.

Το 1941-1944 επιτάχθηκε από τους Γερμανούς. Στο ανώγειο διέμεναν Γερμανοί στρατιωτικοί ενώ στο ημιυπόγειο είχαν το κρατητήριο. Ακόμη και σήμερα παραμένουν χαραγμένα στον τοίχο τα ονόματα των Ελλήνων αντιστασιακών κρατουμένων και η ημερομηνία κράτησής τους. Παράλληλα σε διπλανή αίθουσα λειτουργούσε μικρό νοσοκομείο και χώρος εστίασης (μαγειρείο) των Γερμανών στρατιωτών.

Από το 1947 μέχρι το 1949 το 12ον Δημοτικόν Σχολείον (σήμερα 4ο Δημοτικό) συστεγαζόταν στο Διδακτήριο με το 25ον ΕΞΑΤΑΞΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ (σήμερα 5ο Δημοτικό).

Τον Οκτώβρη του 1949 το 25ον ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ μεταφέρθηκε στο διδακτήριο του 11ου Δημοτικού Σχολείου (σήμερα 7ου Δημοτικού). Το 1954 με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας (ΦΕΚ 122/15-6-1954) το 12ον ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ μετονομάστηκε σε 4ο ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ και φοιτούσαν σ’ αυτό 266 μαθητές και μαθήτριες.

Το 1965, έπειτα από συνεχείς εκκλήσεις των Διευθυντών των Σχολείων για επισκευή και συντήρηση του Διδακτηρίου, και επί πλέον, κατασκευή νέων τουαλετών εντός του Διδακτηρίου και σύνδεσή τους με το κεντρικό αποχετευτικό δίκτυο της πόλης, επειδή μέχρι τότε ήταν έξω στη αλάνα, βρίσκουν αποτέλεσμα. Η στέγη ανακαινίστηκε, τα ξύλινα κουφώματα αντικαταστάθηκαν από μεταλλικά και το σανιδένιο πάτωμα των αιθουσών αντικαταστάθηκε από μωσαικό. Στο ημιυπόγειο κατασκευάστηκαν τουαλέτες, διαμορφώθηκαν νέες αίθουσες διδασκαλίας και δωμάτιο για να διαμένει ο υπηρέτης, δηλαδή ο καθαριστής του Σχολείου. Ταυτόχρονα η νοτιοανατολική είσοδος του Διδακτηρίου τροποποιήθηκε και ενώ αρχικά υπήρχε διπλή σκάλα δεξιά και αριστερά του μπαλκονιού οδηγώντας στην είσοδοτου ανωγείου του Διδακτηρίου, στη συνέχεια, η σκάλα μεταφέρθηκε ακριβώς μπροστά στην κύρια είσοδο, διαπλατύνθηκε και έγινε μονή. Επειδή οι εργασίες στον ημιυπόγειο χώρο διήρκεσαν αρκετά, το 3ο Νηπιαγωγείο αναγκάστηκε να αναζητήσει στέγη σε γειτονική οικοδομή πληρώνοντας ενοίκιο.

To 1972 το 81ο Δημοτικό Σχολείο προήχθηκε σε εξαθέσιο (ΦΕΚ 555/29-7-1972) και με την υπ’ αριθμ. Φ.361.23/103/45214/10-5-1977 διαταγή του Υπουργείου Παιδείας σε εννιαθέσιο. Από το 1970 μέχρι τον Ιούνιο του 1976 στο Διδακτήριο συστεγάζονταν το 4ο και το 81ο Δημοτικά Σχολεία.

Το σχολικό έτος 1976-1977 συστεγάζονταν στο ίδιο Διδακτήριο τρία Δημοτικά : 4ο, 81ο & 87ο. Το σχολικό έτος 1977-1978 ιδρύθηκαν τα Νηπιαγωγεία 67ο και 78ο (ΦΕΚ 289/1-10-1977 και ΦΕΚ 871/16-9-1977 αντίστοιχα) και συστεγάστηκαν με το 4ο και το 81ο Δημοτικά Σχολεία.

Τον Οκτώβρη του 1978,λόγω του σεισμού, το 4ο Δημοτικό Σχολείο μεταστεγάστηκε στο νέο του Διδακτήριο επί της οδού Δελφών 150.

Από το 1979 μέχρι το 1996 στο Διδακτήριο συστεγάζονταν το 73ο και το 81ο Δημοτικά Σχολεία καθώς και το 67ο και 78ο Νηπιαγωγεία. Το 1982 έρχεται να συστεγαστεί με τις υπόλοιπες σχολικές μονάδες το 3ο Νηπιαγωγείο, το οποίο στη συνέχεια μεταστεγάστηκε ,το 2000 , στο νέο σύγχρονο διδακτήριο του 88ου Δημοτικού Σχολείου στη συμβολή των οδών Ζαμπελίου και Παράσχου και λειτούργησε ως Ολοήμερο.

Το 1997 το 81ο και το 73ο Δημοτικά Σχολεία συγχωνεύτηκαν σε 73ο Δημοτικό Σχολείο. Το 1998 μετά από έντονες πιέσεις των γονέων στη Δ/νση ΠΕ Θεσσαλονίκης και στο Υπουργείο Παιδείας το 73ο Δημοτικό Σχολείο μετονομάστηκε σε 81ο εννιαθέσιο Δημοτικό Σχολείο Θεσ/νίκης και το 1999 ορίστηκε για πρώτη φορά ως Ολοήμερο (ΦΕΚ 8/τ. Β΄/15-1-1990). Από το 2000 μέχρι σήμερα (το 2010) στο Διδακτήριο συστεγάζονται οι σχολικές μονάδες 81^ο Δημοτικό Σχολείο, 67ο και 78ο Νηπιαγωγεία Θεσσαλονίκης.

*Ευχαριστούμε θερμά την Βούλα Φωτοπούλου, Πρόεδρο Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων του 81ου Δημοτικού Θεσσαλονίκης για τις πληροφορίες όσον αφορά στην ιστορία του Σχολείου και για τις φωτογραφίες