Ένας χρόνος χωρίς τη Χρύσα Νικολέρη
Άφησε τη τελευταία της πνοή πέρσι στις 8 Αυγούστου και τη θυμόμαστε μέσα από μία συγκινητική συνέντευξη.
Ένας χρόνος σήμερα χωρίς την αγαπημένη φωτογράφο της πόλης. Τη Χρύσα Νικολέρη. Ένας χρόνος που η απουσία της υπήρξε μεγάλη για όλους εμάς που την αγαπήσαμε και συνεργαστήκαμε μαζί της.
Αυτή ήταν η τελευταία της συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό 9.58 της ΕΡΤ3 και στον Γιώργο Τούλα.
-Στα παιδικά μου χρόνια, το σπίτι ήταν το πατρικό στο Καραμπουρνάκι αλλά τα περισσότερα πράγματα τα θυμάμαι από άλλες γειτονιές. Ήμασταν από τους πρώτους που είχαμε skateboard οπότε βγαίναμε με όλα τα παιδιά και κάναμε skateboard στη γέφυρα μπροστά από το Macedonia Palace, θυμάμαι ότι η πόλη είχε διάφορες γειτονιές και η κάθε γειτονιά είχε το χαρακτήρα της. Η Ανθέων δε λεγόταν άδικα Ανθέων, ήταν γεμάτο με λουλούδια, τριαντάφυλλα, κήπους, ανταγωνίζονταν ποιος θα έχει τα πιο ωραία τριαντάφυλλα, ήταν αυτό που λέμε νοικοκύρηδες άνθρωποι γι ‘αυτό και το τραγούδι που θα ακολουθήσει παραπέμπει σε εκείνη την εποχή. Θυμάμαι ότι οι γονείς μου ήταν από τους πρώτους που είχαν ποδήλατα και από τη Καλαμαριά στο κέντρο πήγαιναν με τα ποδήλατα, εμείς ήμασταν από πίσω με τα skateboard και τα πατίνια και μας τραβούσαν και όλοι μας κοιτούσαν σαν να είμαστε εξωγήινοι, αυτό το θέαμα τότε δεν υπήρχε. Εμείς στο Καραμπουρνάκι είχαμε και κοτόπουλα, θυμάμαι ότι περνούσαν και κοπάδια καμιά φορά από πρόβατα, θυμάμαι τον αρκουδιάρη, θυμάμαι διάφορα πράγματα αλλά κυρίως θυμάμαι ότι μετά ερχόμουν στο κέντρο που ήταν το κατάστημα μας στη Τσιμισκή και από κει περνούσε όλη η Θεσσαλονίκη, δεν υπήρχε άνθρωπος που να μην δεν έχει περάσει. Θυμάμαι ο πατέρας μου, μου έλεγε ιστορίες, μου έλεγε ότι όταν παντρεύτηκε η Ζωζώ Σαπουντζάκη είχε κλείσει ολόκληρη η Τσιμισκή ή έλεγε πως τρίζουν τα πατώματα όταν περνούσε η Λάσκαρη με την αδερφή της όταν ακόμα δε λεγόταν Λάσκαρη. Αυτό θυμάμαι από τη Θεσσαλονίκη που ήταν μία πόλη που ο λόγος είναι συμβόλαιο. Πολλές φορές κυκλοφορούσα χωρίς χρήματα στη τσέπη μου στο κέντρο γιατί ήταν όλα μια μεγάλη οικογένεια, αυτό έχει και τα καλά του έχει και τα στραβά του αλλά για μένα ήταν πολύ ωραίο να βγαίνω στο δρόμο, να διασχίζω τη Τσιμισκή και να βρίσκω συνεχώς γνωστούς μου. Μάλιστα μια φορά, είχα βγει από το σπίτι μου και πήγα στο κατάστημα που μετά όταν μετακόμισα στο κέντρο έκανε δυο ώρες για τρία οικοδομικά τετράγωνα. Θυμάμαι επίσης το κολυμβητήριο που ήμουνα στον Ηρακλή, κολυμβήτρια, υπήρχε μια αγνότητα και δεν υπήρχε αλλά ήταν αυτό, τα κτήρια.
-Τα πρόσωπα και τα πράγματα που επηρέασαν τον χαρακτήρα μου σαν παιδί. Μεγάλωσα ανάμεσα σε πολύ δυνατές προσωπικότητες και ο καθένας με επηρέαζε με το τρόπο του. Αρχίζοντας από τη γιαγιά μου τη Τριανταφυλλιά, η οποία έλεγε ότι “δεν υπάρχει δε μπορώ υπάρχει δε θέλω”, κι όταν τη ρωτούσα ποιο είναι το χειρότερο θηρίο μου έλεγε ο άνθρωπος. Ο παππούς μου, Θεόδωρος Νικολετης ο φωτογράφος, θέλεις 10 εκπομπές για τον καθένα από αυτούς και είναι και πολύ συγκινητικό δε μπορώ να λέω πολλά πράγματα, ο πατέρας μου.Το κοινό χαρακτηριστικό που είχανε τα άτομα, όλα τα άτομα τα οποία με καθόρισαν με έναν θετικό τρόπο ήταν η καλοσύνη τους, η αγάπη για τη ζωή, το χιούμορ και το γεγονός ότι η ζωή δε σταματάει συνεχίζει με δύναμη και δημιουργικότητα. Μετά πήγα στη Γερμανία και σπούδασα φωτογραφία σε μια κρατική σχολή που ήταν 1 προς 4000 περίπου εισαγωγή, η μόνη Ελληνίδα, με το πολύ γλυκό σύστημα του ότι αν κάποιος μείνει κόβεται, σε ένα μάθημα ούτε καν σε αυτό, παρ όλα αυτά δε με ένοιαζε γιατί ήμουν σε ένα φοβερά δημιουργικό περιβάλλον -αυτί τη λέξη την ακούτε να τη λέω συχνά άλλα έτσι είμαι.- Με πολύ μεγάλους φωτογράφους, μαζί μου ήταν και ο Γιουκεν Τελερ ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερος και όταν μετά από αρκετά χρονιά βρεθήκαμε για το reunion πάνω από 20, με τους συμφοιτητές μου διαπίστωσα ότι οι Γερμανοί είναι χειρότεροι από τους Έλληνες όσο αφορά το χαβαλέ, δηλαδή, όσες από τις γυναίκες εκτός από μια παντρεύτηκαν σταμάτησαν να δουλεύουν γενικά. Επίσης, στα ραντεβού μας εγώ ήμουν πρώτη, οι άλλοι αργούσαν το ακαδημαϊκό τέταρτο. Θυμάμαι από τη σχολή μου οτι τη Παρασκευή τα μαζεύανε γρήγορα και τη Δεύτερα ερχότανε χαλαρά, εντελώς χαλαρά άλλα ξαναλέω ήταν μόνο φοίτηση δεν είχε το κομμάτι της διασκέδασης και αυτό είναι κάτι που μου λείπει.
-Ένα από τα πολύ σημαντικά στοιχειά που με καθόρισαν και με καθαρίζουν με αυξητική τάση μάλιστα είναι η μουσική. Μεγάλωσα σε ενα περιβάλλον που έπαιζε καθοριστικό ρόλο. Θυμάμαι ότι όταν ήμασταν μικρά, τα παιδάκια πάιζαν έξω και ο πατέρας, μας έπαιρνε με τον αδερφό μου και διηύθυνε όπερα, όπως τώρα μου έρχονται διάφορα. Αυτό που επίσης θυμάμαι από παλιά και έρχομαι στο μέλλον πολύ σύντομα, στο παρόν μάλλον, είναι οτι έξω από το σπίτι μας ειχε δυο κακίες και στη μια σκαρφάλωνα εγώ και στην άλλη ο αδερφός μου και διαβάζαμε τα μαθήματα . Ερχόμενη στο σήμερα και ήταν αυτονόητο ότι όταν μεγαλώνεις σε ένα περιβάλλον με μουσική, με περιοδικά, με βιβλία, με φωτογραφία, με πινάκες, αγαπημένος μου από πάντα ήταν ο Μοντιλιάνι κάπως έτσι θα συνεχίσεις, αν και πάντα ήθελα να κάνω 15 διαφορετικά πράγματα ταυτόχρονα που είναι ευχή και κατάρα αυτό, οπότε αυτονόητα χωρίς να το πολυσκεφτώ συνέχισα την οικογενειακή παράδοση το οποίο έχει το εξής δελέαρ ότι το ζητούμενο είναι να κρατήσεις το επίπεδο όμως μέσα απ’ οτι έχεις μάθει, ότι σου έχουν δείξει και ότι έχεις δει ήδη. Να κρατήσεις την ταυτότητα σου και να πας ενα βήμα πιο δεξιά ή πιο αριστερά όχι πιο πάνω ή πιο κάτω αλλά να μπορέσεις με σεβασμό σε αυτό που έχεις να προχωρήσεις.
-Εργάστηκα στην χρυσή εποχή των ελληνικών περιοδικών και όχι μόνο. Τι να πρωτοπεί κανείς γι αυτό; Θα μπορούσα άνετα να ζούσα μόνον από αυτό το κομμάτι της δουλειάς και όποιος έκανε το λάθος και επένδυσε μόνο σε αυτό με το που έκλειναν το ένα μετά το άλλο τα περιοδικά να το πω έτσι με κόσμιο τρόπο την πάτησε. Έκτος από τις απίστευτες αμοιβές που ακόμα και τότε λέγαμε μα πολλά δεν είναι άλλα οκ. Θυμάμαι ότι σαν φωτογράφος δούλευα μόνο με μηχανή μεγάλου φορμά ή 10×12,5 ή 6×6 το οποίο σκεφτείτε ότι είναι φιλμ ή slides. Γενικά η παραγωγή ήταν κάτι πάρα πολύ ακριβό, τα χρήματα δεν ήτανε πρόβλημα στο να πεις ότι θέλω να το κάνω έτσι, φυσικά και το αποτέλεσμα ήταν αντίστοιχο άλλου επιπέδου. Θυμάμαι όταν αναγκάστηκα να δουλέψω για πρώτη φορά με ψηφιακή μηχανή μικρού φορμά ότι δεν αγαπούσα τον εαυτό μου και μπράβο μου δηλαδή έκανα φοβερή υπέρβαση για να μπορέσω να το συνηθίσω. Επίσης, αυτό που συνέβαινε τότε ξαναλέω στη Χρυσή εποχή ήταν ότι πολύ συχνά μάλλον οι περισσότερες παραγωγές ξεκινούσαν από την Αθήνα και πραγματοποιούνταν στην Αθήνα, για τη Θεσσαλονίκη δεν ειχα τόσο μεγάλη σχέση , είχα, αλλά τα περισσότερα ηταν στην Αθήνα. Δηλαδή το 2006 φωτογράφισα για λογαριασμό πολλών περιοδικών το Φεστιβάλ Αθηνών επι Λουκου, οπότε όλους τους συντελεστές έναν-εναν τους έζησα οι περισσότεροι ήταν πολύ συνεργάσιμοι και περνούσες ωραία μαζί τους όπως ο Βασίλης ο Χαραλαμποπουλος, υπήρχαν και μερικές ντιβες που δεν είναι ανάγκη να χαλιόμαστε άλλα… Γενικά ήταν της μόδας να το παίζεις δύσκολος, να αργείς, αυυτα όλα που σήμερα και τότε δηλαδή είναι τόσο βαρετά και τόσο άχρηστα. Αυτό που μου έμεινε σήμερα είναι η πάρα πολύ καλή σχέση, μια άλλη οικογένεια που έχω ορισμένα από αυτά τα άτομα, είναι κοντά αυτή τη στιγμή τα υπόλοιπα στην Αθήνα, είναι στο περιοδικό ρεπορτάζ του Έθνους είναι, όλοι ομάδα που αυτό δε συμβαίνει τόσο εύκολα σε κανέναν θεωρώ είμαστε μια πολλή δεμένη ομάδα ακόμα και σήμερα όταν πηγαίνω στην Αθήνα επιδιώκουμε να βρισκόμαστε όλοι μαζί να είναι ο ένας για τον άλλον. Το άλλο που έχω να πω είναι ότι εκτός από τα ελληνικά έντυπα ασχολήθηκα και με έντυπα του εξωτερικού ένα από αυτά ήταν και το λεξους του μονίμου αυτοκίνητου που έβγαινε τέσσερις φορές το χρόνο συνεργάστηκα δυο φορές με αυτό , Τη πρώτη φορά είπα ότι θα ναι σύμπτωση που με πληρώνουν τον 3ψηφιο αριθμό την ημέρα και τον βοηθό μου, είχα δυο βοηθούς , 100 ευρώ και όλα τα φαγητά 3 φορές την ημέρα και τις βενζίνες. Μετά κατέβηκα στην Αθήνα θυμάμαι ήταν δυο μέρες δουλειά και τη δεύτερη μέρα διακόπηκε μια ώρα πριν το καθορισμένο γιατί είχε πορεία, κάθε Πέμπτη είχε πορεία στην Αθήνα. Οπότε επικοινώνησα μαζί τους και τους είπα ότι θα αργήσω μια μέρα τη παράδοση γιατί… γι’ αυτο κ γι’αυτο τον λόγο και μου είπαν θα σε πληρώσουμε κανονικά την επόμενη μέρα και τον βοηθό και τα δωμάτια στο ξενοδοχείο και τον μισθό ολόκληρο και ενώ θα έπρεπε να χαίρομαι είχα αγχωθει εντελώς, αυτό θυμάμαι και δε θα το ξεχάσω βέβαια, ελπίζω, και οπότε μου δίνετε η ευκαιρία να συνεργαστώ με τα περιοδικά, με οποιοδήποτε, είναι αυτό.
-Πόσο εύκολο είναι να χαλαρώσει κάποιος που είναι απέναντι μου και πρέπει να φωτογραφηθεί. Το προσεγγίζω λίγο διαφορετικά από το να δώσω μια απάντηση σε αυτή την ερώτηση.Ένα μεγάλο κομμάτι ξεκινάει από μένα θέλοντας να πω ότι από τα θετικά κομμάτια της δουλειάς μου είναι η κοινωνικότητα και το ότι έρχομαι σε επαφή με διαφορετικό κόσμο ο όποιος αν δεν είναι παιδάκι ανήλικο έρχεται γιατί θέλει να φωτογραφηθεί οπότε περιμένει να ζήσει κάτι που δε το χει ζήσει. Θεωρώ ότι η μεγάλη χαρά μου και επιτυχία είναι ότι κανείς μπαίνει με έναν τρόπο και βγαίνει με έναν άλλον από τη φωτογράφιση ο οποίος είναι κάτι που περίμενα αλλά δε περίμενε, δηλαδή όλοι περιμένουμε την έκπληξη στη ζωή μας αλλά δε ξέρουμε πώς αυτή θα είναι, τι μορφή θα έχει όποτε αυτή είναι κ η μεγάλη ανταμοιβή για μένα.
-Η διάδοση της φωτογραφίας με τόσα πολλά μέσα από τα κινητά μέχρι τις φωτογραφικές μηχανές και τι συνέπεια έχει στη δουλειά ενός φωτογράφου. Ας αρχίσουμε ανάποδα, ο κάθε επαγγελματίας πρέπει να προστατέψει τον εαυτό του και τον κλάδο του όταν λοιπόν οι φωτογράφοι σήμερα για να κερδίσουν τη συμπάθεια του πελάτη ρίχνουν τα στάνταρ τους, ρίχνουν τις τιμές τους, κάνουνε δωράκια δεξιά και αριστερά δε μας φταίνε μόνο οι άλλοι αλλά φταίμε κι εμείς οι ίδιοι και αυτό το πράγμα ισχύει δυστυχώς όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο που βλέπεις ότι πάρα πολύ μεγάλα περιοδικά όπως τον National Geographic και Χαλφικτον ποστ σ’ ολα σχεδόν πλέον μπορείς να στείλεις τη δουλειά σου, αν είναι παρά πολύ καλή έχεις ευκαιρία να συνεργαστείς ή αν έχεις την τύχη να πέσεις σε κάποιον που μπορεί να διακρίνει το ταλέντο σου, αλλιώς σου κάνουν την χάρη, σου βάζουν την φωτογραφία και μπαίνει το όνομα σου. Λοιπόν, εντάξει αυτό και μόνο αρκεί, από την άλλη το κερασάκι είναι ότι οτιδήποτε γίνεται απότομα χωρίς παιδεία και υποδομή είναι μια προβληματική κατάσταση, δηλαδή οτιδήποτε και στην ανθρώπινη ιστορία και στην τέχνη έχει γίνει από τη μια μέρα στην άλλη όπως οι ψηφιακές μηχανές που ο καθένας έχει πρόσβαση και μπορεί να τις χρησιμοποιήσει, τα κινητά, Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα πρόβλημα στο ότι όλοι έχουν πρόσβαση και όλοι έχουν γνώμη όπως είπα χωρίς παιδεία. Από την άλλη όμως υπάρχει και μια πολύ θετική πλευρά η οποία λέει ότι δεν είναι όλοι στην οικονομική κατάσταση να αγοράσουν μια μηχανή κ αυτό βοηθάει στην έκφραση, βοηθάει στην δημιουργικότητα. Για μένα τελικά ναι καλό κάνει που μπορώ να ανατρέξω στο instagram και να δω μερικά διαμάντια ή καλό μου κάνει που μπορεί και η ανιψιά μου, ο ανιψιός μου να εκφραστούν μέσα από το κινητό και όταν δίδασκα φωτογραφία τελικά με βοήθησε η χρήση του κινητού και της πολύ απλής αυτόματης μηχανής γιατί προσπερνούσε όλα αυτά τα τεχνικά ζητήματα που μπορεί κάποιος να αγχωθεί και προχωρούσα στο δια ταύτα που ήταν να μάθουμε τη σύνθεση, τα πρώτα βασικά. Το καλό επίσης είναι ότι βλέπεις άμεσα το αποτέλεσμα με το κινητό και έτσι παίρνεις θάρρος και σου κάνει πάρα πολύ καλό στην αυτοπεποίθηση και προχωράς γρήγορα ενω δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, άλλοι έχουν την ψυχοσύνθεση και απογοητεύονται πολύ εύκολα. Συνήθως αυτοί που έχουν καλλιτεχνική φύση έχουν τη τάση να είναι των άκρων, επομένως ή να απογοητεύονται ή να πάνε πάνω κάτω. Άρα, για μένα τελικά είναι από ποια οπτική γωνία θα το δει κανείς το ζήτημα.
-Τώρα πλέον είμαι παιδί του κέντρου και αυτό που βλέπω δε μου αρέσει, δε μου αρέσουνε οι άνθρωποι με τα ακρωτηριασμένα μέλη στα πεζοδρόμια, οι οποίοι ανήκουν στη σπείρα που εμπορεύεται ανθρώπους. Δε μ’ αρεσουνε τα μωράκια που τα ναρκώνουν για να είναι κοιμισμένα ή τώρα τελευταία τα σκυλιά ή όλοι αυτοί που γράφουν πεινάω. Δε μ’αρεσουν τα τραπεζοκαθίσματα που είναι παντού και όλη αυτή η λογική ενός τεράστιου χαβαλέ και μπουζουξίδικου και δε ξέρω εγώ αλλιώς την ήθελα τη πόλη μου, αλλιώς την είχα μάθει. Φυσικά την αγαπάω γι αυτό και είμαι εδώ και αγαπάω και τους ανθρώπους και η δύναμη της πόλης είναι τελικά οι άνθρωποι, είναι σαν ένας άνθρωπος που όταν είναι ευτυχισμένος λάμπει. Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ομορφιάς της Θεσσαλονίκης είναι οι άνθρωποι της και θυμάμαι όταν είχα κάνει την έκθεση στο Λονδίνο το 2001 το πως όλοι μαζί αβίαστα σε οποιν ζητούσα βοήθεια υπήρχε άμεση ανταπόκριση και μετά η χαρά οποί ένιωθα, όλοι, για το πως τελικά η έκθεση πήγε πολύ καλά. Αυτό το πράγμα, το μοίρασμα στη χαρά είναι πάρα πολύ σπάνιο και η Θεσσαλονίκη το κρατάει αυτό, γιαυτό και πονάω με αυτά που βλέπω.
-Ο Γιώργος με ρώτησε ποιά είναι η χειρότερη στιγμή της καριέρας μου τώρα που περιμέναμε να παίξει το υπέροχο βραζιλιάνικό τραγούδι Μίνας δηλαδή από τα ορυχεία που είναι μια περιοχή στη Βραζιλία που παράγει μουσική και δε τη ξέρει πολύς κόσμος. Και δε θα έλεγα τη λέξη χειρότερη γιατί και η δυσκολία είναι ένα είδος εξέλιξης άλλα θα έλεγα η πιο δύσκολη στιγμή στη καριέρα μου, τώρα που είμαι σε ένα πολύ κάλο παιδί συνειδητοποίησης και ωρίμασης όσο άφορα το φωτογραφικό κομμάτι, θεωρώ αυτή είναι η πιο δύσκολη στιγμή της καριέρας μου όχι λόγω της ποιότητας της δουλειάς άλλα γιατί θέλω να πετάξω και μου κόβουν τα φτερά, όλη αυτή η δύσκολη οικονομική κατάσταση έμενα με αναγκάζει και φαντάζομαι και τον περισσότερο κόσμο να κάνω 15.000 πράγματα, όχι ότι δε μ’ αρεσουν, μ’ αρέσουν το καθένα έχει τη γοητεία του άλλα κάποια στιγμή πρέπει κ να προχωράς σε ένα ρυάκι δε μπορείς να τα κάνεις όλα. Παρ όλα αυτά ασταμάτητα πρέπει να κάνεις αυτό το πράγμα, επομένως η ανάγκη για τη δημιουργικότητα η όποια βράζει αυτή τη στιγμή μέσα μου δε μπορώ να εκτονωθώ, βάλτε κι αυτό που έλεγα προηγουμένως ότι η πόλη εκτός από το οπτικό κομμάτι που περπατάς και κλείνεις τα μάτια σου δεν έχει πολιτιστική κίνηση λογικό είναι βεβαία λένε μερικοί λόγω κρίσης δε ξέρω θα έλεγα εγώ γιατί δε μπορούμε όλα να τα ρίχνουμε στη κρίση. Επομένως είναι φτωχές οι προσλαμβάνουσες, άρα, προσπαθώ περισσότερο και μακάρι ν υπάρχει φως τι να πω;
-Τί σημαίνει μία έκθεση για μένα, τι σημαίνει η οργάνωση και τι σημαίνει όλη η πορεία του να εκθέτεις; Το καλό είναι ότι έχει δυο κομμάτια, το κοινωνικό το κομμάτι και το κομμάτι της εσωστρέφειας. Το κομμάτι της εσωστρέφειας είναι αυτό που σου επιτρέπει να δημιουργήσεις, παρ όλα αυτά επειδή ακόμα και όταν δημιουργήσεις κάτι μόνος σου δεν είσαι μόνος σου. Εγώ τουλάχιστον έχω την ανάγκη να μοιραστώ τις απορίες μου, να συζητήσω είτε με άλλους καλλιτέχνες, είτε με ανθρώπους που δεν έχουν άμεση σχέση με αυτό το χώρο αλλά έχουν άποψη και σέβομαι τη προσωπικότητα τους και τη γνώμη τους και μετά είναι και η γνωριμία με ένα άλλο κομμάτι του εαυτού σου, πρέπει να φιλτράρεις όλο αυτό που συμβαίνει γύρω σου, μέσα σου και μετά φυσικά είναι το κομμάτι της παραγωγής όπου εγώ θέλω πάντα να βρίσκω σπόνσορες για να χρηματοδοτώ το κομμάτι της έκθεσης. Είναι η επαφή που έχεις με τον κόσμο, είναι οι δυσκολίες που συναντάς και όπως λέει ο πολύ καλός μου φίλος ο Ηλίας το όχι είναι το σκαλοπάτι για το ναι. Θέλω να κλείσω λέγοντας ότι ένα είναι σίγουρο ναι σίγουρο για την επιτυχία ότι αν δεν υπάρχουν εμπόδια δεν υπάρχει επιτυχία.
Διαβάστε ακόμα:
