Και τα 7 είναι υπέροχα!

Λέξεις: Σπύρος Βούγιας

Τα γυάλινα περίπτερα της νέας παραλίας είναι μια επαναλαμβανόμενη χειρονομία μοντέρνας αρχιτεκτονικής, που προτείνει μια σύντομη στάση για ξεκούραση ή ενημέρωση στους χιλιάδες περιπατητές της. Με δεδομένη την ευρύτατη αποδοχή της ανάπλασης από τους κατοίκους ή τους επισκέπτες της πόλης, αξίζει τον κόπο να συζητηθεί ψύχραιμα και τεκμηριωμένα η τελευταία εκκρεμότητα της λειτουργίας της: η χρήση και αξιοποίηση των 7 γυάλινων περιπτέρων, απόφαση που θα λάβει ως αρμόδιος ο Δήμος Θεσσαλονίκης.

Πρίν επιχειρήσουμε παρέα μια εικονική διαδρομή κατά μήκος του παραθαλάσσιου αυτού μετώπου που αναπτύσσεται από τον Λευκό Πύργο μέχρι το Μέγαρο Μουσικής δίπλα σε 13 θεματικά πάρκα, πρέπει να υπενθυμίσουμε μερικές βασικές παραδοχές που βοηθούν την ορθή προσέγγιση του θέματος: Α. Το έργο είναι σχεδιασμένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, καθορίζοντας υψηλές προδιαγραφές αισθητικής αλλά και αυστηρές σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες ενότητες και χρήσεις του (πάρκα, πεζόδρομος, ποδηλατόδρομος, περίπτερα, γλυπτά, αστικός εξοπλισμός). Β. Αυτός ο “υπερσχεδιασμός” έγινε συνειδητά και παγιώθηκε θεσμικά με αποφάσεις που δεν επιτρέπουν σοβαρές παρεκκλίσεις, προκειμένου να μην μεταφερθεί και στη νέα παραλία το στρεβλό μοντέλο και η αρνητική εμπειρία που κυριαρχεί στην υπόλοιπη πόλη (χαμηλή αισθητική, καταπάτηση δημόσιου χώρου, ηχορύπανση). Γ. Από τη φιλοσοφία του σχεδιασμού αλλά και από την λειτουργία του έργου στην πράξη εδώ και 3, περίπου, χρόνια, προκύπτει πως κύριος στόχος αυτού του αστικού πάρκου είναι η ενθάρρυνση του βαδίσματος, της άσκησης και η βελτίωση της υγείας, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει πουθενά στάση για διάλειμμα ή ξεκούραση.

Εχοντας υπόψη τις παραπάνω παραδοχές, προτείνω να ξεκινήσουμε τη σύντομη βόλτα μας στη νέα παραλία και με τη βοήθεια των εικόνων να αξιολογήσουμε τις εναλλακτικές δυνατότητες της χρήσης των 7 γυάλινων περιπτέρων που συναντούμε στη διάρκεια αυτής της ενδιαφέρουσας διαδρομής που έχει μήκος 3.5 χλμ. περίπου.

Οπως προσεγγίζουμε την περιοχή από το κέντρο της πόλης και μόλις περάσουμε τον “Κήπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου”, συναντούμε αμέσως το 1ο περίπτερο, στον “Κήπο του Απογευματινού Ηλιου”. Το θαυμάσιο αυτό κτίριο των 100 τ.μ. από μέταλλο και γυαλί που, όπως και τα υπόλοιπα, αποτελεί (κατά την ερασιτεχνική μου γνώμη) ένα είδος φόρου τιμής στους μεγάλους της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, υποδέχεται τους επισκέπτες και τους καλωσορίζει στη Νέα Παραλία. Με την έννοια αυτή, η χρήση του είναι περίπου προφανής: μπορεί να γίνει ένα κέντρο ενημέρωσης (infokiosk) για το ίδιο το έργο της ανάπλασης και για το τι περιμένει τον περιπατητή στη συνέχεια, ώστε να προγραμματίσει και να αξιοποιήσει καλύτερα τον χρόνο και τη διαδρομή του. Επι πλέον, μπορεί να προσφέρονται εδώ πληροφορίες για ολόκληρη την πόλη, τα μουσεία και τα μνημεία της ευρύτερης περιοχής. Οπως φαίνεται και στη φωτογραφία, δεν διαθέτει καθόλου χώρο για εξωτερική εκμετάλλευση και όποια χρήση αποφασιστεί θα πρέπει να εξυπηρετείται αποκλειστικά στο εσωτερικό του κτιρίου.

Αλλωστε, όπως φαίνεται και στην επόμενη φωτογραφία, λίγα μέτρα πιο πέρα υπάρχει το μεγάλο παραλιακό αναψυκτήριο του ξενοδοχείου Macedonia Palace που διαθέτει άφθονα τραπεζοκαθίσματα και είδική καντίνα για να πάρει κανείς έναν καφέ, φαγητό ή ποτό και να συνεχίσει τη διαδρομή του απολαμβάνοντάς το σε ένα σκιερό παγκάκι ή στην προκυμαία, όπως κάνουν τα νέα παιδιά το δειλινό και τα βράδια.

Αμέσως μετά το ξενοδοχείο συναντούμε το 2ο γυάλινο περίπτερο μεταξύ του “Κήπου της Αμμου” και του “Κήπου της Σκιάς”, τοποθετημένο κι αυτό κάθετα προς τη βόλτα και τη θάλασσα, όπως και το πρώτο. Και στην περίπτωση αυτή, όπως φαίνεται στην επόμενη φωτογραφία, ο περιβάλλων χώρος δεν ευνοεί την ανάπτυξη εξωτερικών τραπεζοκαθισμάτων και η μόνη δυνατότητα που υπάρχει για χρήση αναψυχής, είναι η αξιοποίηση του στεγασμένου χώρου (των 100 τ.μ. περίπου), που το καλοκαίρι μπορεί να γίνει ημιυπαίθριος με την αφαίρεση των υαλοπετασμάτων. Θα ήταν λογικό να χρησιμοποιηθεί π.χ. για την προβολή του έργου και των δραστηριοτήτων του ίδιου του Δήμου, των εκδηλώσεων που διοργανώνει και των μηνυμάτων που θέλει να περάσει στους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης.

Όσο για την κάλυψη της πιθανής ανάγκης για έναν ακόμη καφέ ή ποτό, ο τεράστιος αναξιοποίητος υπαίθριος αλλά και ο εσωτερικός χώρος του πρώην Μaison Crystal που ευρίσκεται αμέσως μετά και φαίνεται στη φωτογραφία που ακολουθεί, προσφέρεται για την δημιουργία ένός μεγάλου αναψυκτηρίου που θα απέφερε, μάλιστα, σημαντικά έσοδα στα ταμεία της δημοτικής αρχής.

Ό,τι αναφέρθηκε προηγουμένως για τα δύο πρώτα γυάλινα περίπτερα, ισχύει απολύτως και για τα δύο επόμενα: το 3ο, στον “Κήπο των Εποχών” και το 4ο, μεταξύ του “Κήπου Οδυσσέα Φωκά” και του “Κήπου της Μεσογείου”, που παρουσιάζονται στις επόμενες φωτογραφίες. Η κάθετη στον περίπατο διάταξή τους και ο σχετικά περιορισμένος αλλά και αυστηρά σχεδιασμένος χώρος γύρω τους, περιορίζει τη δυνατότητα χρήσης για αναψυχή αποκλειστικά στον στεγασμένο εσωτερικό χώρο. Ενδείκνυται, επομένως, περισσότερο η παραχώρησή τους σε σημαντικούς φορείς της πόλης που συνεργάζονται με τον Δήμο και μπορούν να προβάλουν τις δραστηριότητες και το έργο τους (π.χ. το ΑΠΘ ή τις κινήσεις εθελοντών για την προστασία του περιβάλλοντος και της ίδιας της παραλίας).

Αμέσως μετά, ακολουθεί, μέσα στον θαυμάσιο “Κήπο των Γλυπτών”, το 5ο στη σειρά περίπτερο που είναι, κατά τη γνώμη μου, το πιο όμορφο και ενδιαφέρον απ’ όλα. Ελαφρώς υπερυψωμένο, μοιάζει να επιπλέει πάνω στο νερό και παραπέμπει έντονα στο Pavillon της Βαρκελώνης και σε μια εξοχική κατοικία του Mies Van der Rohe, όπως φαίνεται και στις επόμενες 2 φωτογραφίες. Εννοείται πως είναι (και πρακτικά) αδύνατο να επεκταθεί ο ζωτικός του χώρος με πρόσθετα τραπεζοκαθίσματα, θα μπορούσε όμως, κάλλιστα, να γίνει εκθετήριο έργων τέχνης υπο την επιμέλεια των Μουσείων της πόλης, χωρίς αυτό να αποκλείει τη δυνατότητα λειτουργίας ενός μικρού μπαρ, στο αυστηρό πλαίσιο πάντοτε της στεγασμένης επιφάνειας του περιπτέρου.

Αντιθέτως με τα προηγούμενα, το επόμενο, 6ο κατά σειρά περίπτερο που ακολουθεί μετά τον “Κήπο των Ηχων”, έχει παράλληλη με την παραλία διάταξη, ευρίσκεται σε αρκετή απόσταση βάθους μέσα στον προστατευόμενο περίκλειστο “Κήπο των Ρόδων” και διαθέτει ελεύθερο περιβάλλοντα χώρο που μπορεί να εξυπηρετήσει πρόσθετες ανάγκες για τραπεζοκαθίσματα, εφ όσον αυτό κριθεί σκόπιμο. Το περίπτερο αυτό προσφέρεται, επομένως, για χρήση αναψυκτηρίου, αφού μεσολαβεί και αρκετή απόσταση από τα προηγούμενα (Μacedonia Palace και Maison Crystal).

Φθάνοντας πλέον στο ύψος του “Ναυτικού Ομίλου”, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ξαφνικά διακόπτεται λόγω των χρήσεων γής που προυπήρχαν (ναυταθλητισμός και καταστήματα αναψυχής). Η έντονη οπτική ενόχληση από τα κτίσματα αλλά και η κίνηση και στάθμευση των Ι.Χ. που τα εξυπηρετούν, υποβαθμίζει την αισθητική της περιοχής και αλλοιώνει τα βασικά χαρακτηριστικά της , όπως φαίνεται και στην φωτογραφία που παρατίθεται και παραπέμπει στην περίοδο πριν την ανάπλαση της παραλίας και στην κατάσταση που επικρατεί στην υπόλοιπη πόλη.

Αν και μπορεί κανείς να εξυπηρετηθεί στο τμήμα αυτό για φαγητό, καφέ ή ποτό, ακολουθεί, αμέσως μετά και το άψογα σχεδιασμένο και θεσμικά χωροθετημένο αναψυκτήριο της Νέας Παραλίας, που ευρίσκεται μέσα στον “Κήπο της Μνήμης” και σκιάζεται από μια θαυμάσια πέργκολα από πλάγιες περσίδες που παίζουν διαρκώς παιχνίδια με το φως, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες που ακολουθούν.

Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος της διαδρομής, συναντούμε το 7ο και τελευταίο γυάλινο περίπτερο, ανάμεσα στον “ Κήπο του Νερού” και τον “Κήπο της Μουσικής”, που συνορεύει με την περιοχή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Κι εδώ, όπως και προηγουμένως για το 6ο περίπτερο, θα μπορούσε, ενδεχομένως, να παραχωρηθεί πρόσθετος χώρος για τραπεζοκαθίσματα αν αυτό φαίνεται σε κάποιους σκόπιμο ή συμφέρον. Προσωπικά, αμφιβάλλω πολύ αν τεκμηριώνεται η ανάγκη αλλά και η οικονομική βιωσιμότητα ενός ακόμη αναψυκτηρίου στο σημείο αυτό, τόσο κοντά στα προηγούμενα.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν, αβίαστα νομίζω, ύστερα από αυτή τη γρήγορη (αλλά οχι βιαστική) περιήγηση κατά μήκος της Νέας Παραλίας και την διερεύνηση της χρήσης των γυάλινων περιπτέρων της είναι:

Οφείλουμε να διαφυλάξουμε τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αστικού πάρκου της νέας παραλίας, που προσφέρουν καθημερινή απόλαυση στους επισκέπτες.

Ως κυρίαρχο στοιχείο του πεζόδρομου πρέπει να παραμείνει η προσφερόμενη ηρεμία και η ησυχία, η δυνατότητα άσκησης με βάδισμα ή χαλαρό τρέξιμο και η αισθητική απόλαυση των περιπατητών.

Κατά διαστήματα μπορούν να υπάρχουν χωροθετημένα ιδιωτικά ή δημόσια μισθωμένα “καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος”, για ανάπαυση ή διατροφή των επισκεπτών. Αυτά σε καμμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να αλλοιώνουν τον αρχικό σχεδιασμό αλλά οφείλουν να προσαρμόζονται αισθητικά και λειτουργικά σ αυτόν.

Κλείνοντας, πιστεύω πως θα ήταν κυριολεκτικά αυτοκτονικό για την πόλη να επιχειρήσει να αλλοιώσει με δικές της βιαστικές και αυθαίρετες παρεμβάσεις το ύφος, την ατμόσφαιρα και τη φυσιογνωμία ενός έργου που, εκ του αποτελέσματος έχει επιτύχει απόλυτα και έχει “υιοθετηθεί” με ενθουσιασμό από τους Θεσσαλονικείς.

Γι αυτό, εκτιμώ πως θα επικρατήσει τελικά η λογική και πως δεν θα τολμήσει κανείς να “πειράξει” τα γυάλινα περίπτερα της παραλίας που, και τα 7 είναι υπέροχα.