Κάτω από το βάρος της ιστορίας

Λέξεις: Κύα Τζήμου

Η Ροτόντα κτίστηκε στα χρόνια του καίσαρα Γαλερίου, γύρω στα 306 μ.Χ., ως ναός του Δία ή του Κάβειρου ή κατ΄ άλλους ως Μαυσωλείο του ιδίου. Στον άξονά της κατέληγε πομπική οδός που συνέδεε τη θριαμβική αψίδα του Γαλερίου με το ανακτορικό συγκρότημα νότια της Εγνατίας. Το κτίριο, διαμέτρου 24,50μ καλύπτει ισοδιάστατος θόλος από οπτόπλινθους, που φθάνει σε ύψος τα 29,80μ..

Η μετατροπή του σε χριστιανικό ναό, αφιερωμένο πιθανότατα στους Ασωμάτους ή Αρχαγγέλους, έγινε στη διάρκεια των παλαιοχριστιανικών χρόνων, άγνωστο πότε ακριβώς.

Οι μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις που έγιναν στο μνημείο κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο επιβάρυναν τη στατική του επάρκεια. Οι σεισμοί των αρχών του 7ου αι. κατέστρεψαν την αψίδα του ιερού και το υπερκείμενο τμήμα του θόλου. Η αψίδα, μετά την αποκατάστασή της, ενισχύθηκε εξωτερικά με δύο αντηρίδες και διακοσμήθηκε τον 9ο αι. με την τοιχογραφία της Αναλήψεως. Το 1590/1 μετατράπηκε σε τζαμί από τον Σεΐχη Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη.

Οι σεισμοί που έπληξαν την πόλη της Θεσσαλονίκης το 1978, προξένησαν σοβαρές βλάβες στο μνημείο. Οι αναστηλωτικές εργασίες απαίτησαν μεγάλες επεμβάσεις στο κτίριο και τον διάκοσμό του και δεν έχουν ολοκληρωθεί πλήρως.

Ο ναός λειτουργεί εδώ και 6-7 χρόνια μετά από πολλές και πολυετείς διαμαρτυρίες, καθώς στη Ροτόντα είχε απαγορευτεί η λειτουργία. Τότε έγινε η συμφωνία και από τότε λειτουργεί 1 φορά κάθε μήνα. Δεν λειτουργεί το καλοκαίρι (Ιούλιο, Αύγουστο) αλλά λειτουργεί την ημέρα της πανήγυρης: Αγ.Γεωργίου και στον Επιτάφιο.Οι λιγοστοί πιστοί που επιλέγουν τη Ροτόντα (αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο) έχουν μια μοναδική εμπειρία κατάνυξης και μεγαλείου. Στο εσωτερικό του ναού επικρατεί κρύο (και δεν υπάρχει θέρμανση ποτέ), αλλά με τις ζέστες τώρα η δροσιά είναι ανακουφιστική. Η ατμόσφαιρα μέσα είναι πολύ ήρεμη και ο ιερέας τελεί την Λειτουργία χωρίς μικρόφωνα.

Η Θεία Λειτουργία θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικές στιγμές. Η ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθήλωσης έγινε τό πρωί τῆς Μ.Παρασκευής καί του Επιταφίου τό βράδυ τῆς Μ.Παρασκευής.