Μέσα στο παλιότερο διασωθέν νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης
Στο πλαίσιο του OPEN HOUSE, τα Κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας στο μικροσκόπιο.
Εικόνες: Βασιλική Αναγνώστου
Τα Κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας άνοιξαν για πρώτη φορά τις πύλες τους στο κοινό στο πλαίσιο του Open House 2019, δίνοντας την ευκαιρία στον κόσμο να ξεναγηθεί στο παλιότερο διασωθέν νεκροταφείο της πόλης.
Στη συμβολή των οδών Αγίου Δημητρίου και Ελένης Ζωγράφου, έχουν ενταφιαστεί σημαντικά πρόσωπα για την Θεσσαλονίκη, όπως πολιτικοί, βουλευτές, άνθρωποι της Τέχνης και των Γραμμάτων αλλά και απλοί κάτοικοι της πόλης.
Στον χώρο υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τάφοι, τόσο από αρχιτεκτονικής άποψης όσο και αναφορικά με την Ιστορία που κουβαλούν. Διάφοροι τάφοι επωνύμων προσώπων της πόλης είναι ο τάφος της οικογένειας Abbott, ο τάφος του Γιώργου Τσαρουχά (Βουλευτής ΕΔΑ), του Νικολαου Εμπειρίκου (καθηγητής πανεπιστημίου και πρύτανης του ΑΠΘ), του Περικλή Βιζουκίδη (καθηγητής πανεπιστημίου).
Από το 1970 και μετά σταμάτησαν οι ταφές και γίνονται μόνο μεταφορές οστών. Η μοναδική εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα είναι του Μιχαήλ Παπαδόπουλου ο οποίος ενταφιάστηκε στα συγκεκριμένα κοιμητήρια τιμητικά, αφού διετέλεσε Δήμαρχος στη Θεσσαλονίκη την δεκαετία του ’90.
Δυο λόγια για την Ιστορία των Κοιμητηρίων της Ευαγγελίστριας
Τα Κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας, το παλιότερο διασωθέν νεκροταφείο της πόλης, πέρα από τον θρησκευτικό τους ρόλο, είναι μια κρύπτη της ιστορίας της πόλης, αφού μέσα στον έναν σχεδόν αιώνα της ύπαρξής τους καταγράφουν μνήμες από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, τουρκοκρατίας, του Αʼ Παγκοσμίου Πολέμου, των ταραχών αλλά και της λάμψης του Μεσοπολέμου, του Βʼ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής, του Εμφυλίου και της χούντας.
Οι ορθόδοξοι χριστιανοί επί Τουρκοκρατίας έθαβαν τους νεκρούς τους χωρίς τάξη ακριβώς έξω από τα ανατολικά τείχη, στην περιοχή κοντά στα λατοµεία και στο σηµερινό νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας και στον χώρο όπου βρίσκεται ο Κεδρηνός Λόφος (Σέιχ Σου). Πριν από την ίδρυσή του, οι τάφοι των ορθοδόξων απλώνονταν σε όλη την ανατολική πλευρά, από τα εβραϊκά µνήµατα ως το Αγίασµα του Αγίου Παύλου. Για χρόνια επίσης διατηρούνταν και η βυζαντινή συνήθεια οι χριστιανοί να θάβονται στις αυλές των εκκλησιών και ιδιαίτερα πίσω από το Άγιο Βήµα.
Τον 19ο αι. η ελληνική κοινότητα πήρε την άδεια της οθωµανικής διοίκησης να ιδρύσει ελληνικό ορθόδοξο νεκροταφείο. Ήδη από τον 17ο αιώνα, ένα νέο νεκροταφείο υπήρχε στην περιοχή της Ευαγγελίστριας και τελικά το 1874 δόθηκε η άδεια από την τουρκική διοίκηση για τη δημιουργία χριστιανικού νεκροταφείου. Εκείνη την περίοδο, περί το 1875, είχαν κατεδαφιστεί τα ανατολικά τείχη από τους Τούρκους για να αναπνεύσει η πόλη και η περιοχή των κοιμητηρίων της Ευαγγελίστριας βρισκόταν σε πολύ κοντινή απόσταση από το ιστορικό κέντρο της πόλης.
Το 1875 η Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Θεσσαλονίκης παραχώρησε με σύμβαση στην Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ανδρών την ίδρυση και συντήρηση του νεκροταφείου που ολοκληρώθηκε το 1880. Να θυμίσουμε ότι η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1872, με σκοπό την προαγωγή της εθνικής παιδείας ανάμεσα στα μέλη της ακμάζουσας κατά τον τελευταίο αιώνα της τουρκοκρατίας ελληνικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και λειτουργεί ως σήμερα. Πρώτο µέληµα της Φιλοπτώχου ήταν η περίφραξη του χώρου πράγμα που κατάφερε µε µεγάλη δυσκολία, επειδή οι τουρκικές αρχές δεν επέτρεπαν περιτειχίσµατα. Στη γύρω περιοχή (σε εκτάσεις που δικαιούνταν η ελληνική κοινότητα) δόθηκε άδεια για το Ορφανοτροφείο Ισλά-Χανέ, ένα άλλο κοµµάτι γης δόθηκε για το Αρµενικό Ορφανοτροφείο, ένα για το Αρμένικο νεκροταφεία και ένα άλλο για Νεκροταφείο Διαµαρτυροµένων (τα δύο νεκροταφεία συνορεύουν και έχουν κοινό φύλακα στην περιοχή πάνω από την Ευαγγελίστρια απέναντι από το νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος).
Στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα το βουλγαρικό νεκροταφείο βρισκόταν στην περιοχή της Ευαγγελίστριας και επανιδρύθηκε εκεί αφού η βουλγαρική παροικία απέσπασε τμήμα του ελληνικού νεκροταφείου (µετά το 1892). Η βουλγαρική κοινότητα έκτοτε ζητούσε επέκταση του δικού της κοιμητηρίου που βρισκόταν στον ίδιο χώρο με εκείνο των ορθοδόξων, αλλά μετά το 1912 το βουλγαρικό κοιμητήριο διαλύθηκε και οι χώροι του προστέθηκαν στην Ευαγγελίστρια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ:
