Μετρό Βενιζέλου: Προβληματισμοί για την ”επιστροφή” των αρχαίων

Αντιδράσεις και ερωτήματα προκλήθηκαν τις τελευταίες μέρες από φωτογραφίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, δείχνοντας μέρος των αρχαιοτήτων που αποσπάστηκαν από τον σταθμό Βενιζέλου του μετρό, να έχουν επιστρέψει μέσα σε… σακιά.

Σύμφωνα με πληροφορίες, συνεχίζεται η επαναφορά των αρχαιοτήτων και από τις αρχές του Απρίλη θα ξεκινήσει η επανατοποθέτηση τους, με σκοπό – όπως αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές στην Parallaxi – την ολοκλήρωση της τοποθέτησης μέχρι το τέλος του 2023. Σύμφωνα μάλιστα με το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), το 92% των αρχαιοτήτων θα επανατοποθετηθεί.

Αρχαιολόγοι που είδαν τις φωτογραφίες από τα αρχαία στον αποθηκευτικό χώρο που διατηρεί η Αττικό Μετρό Α.Ε. στο Καλοχώρι, μιλάνε για εικόνα απογοήτευσης και για απαξίωση των κομματιών αλλά και της ιστορίας της πόλης, τονίζοντας αρχικά την αντίθεση τους στον τρόπο που γίνεται η επανατοποθέτηση αλλά και το ηθικό ζήτημα που προέκυψε μετά την απόσπαση και την επαναφορά των κομματιών.

Ένας δρόμος αν χάσει από κάτω το φυσικό υπόστρωμα του, δεν μπορεί να επανέλθει

«Όταν είδα από κοντά αυτά τα κομμάτια, δάκρυσα» αναφέρει συγκινημένη η Μελίνα Παϊσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, περιγράφοντας τα συναισθήματα της τη μέρα που αντίκρυσε τις αρχαιότητες της Βενιζέλου από κοντά, ενώ μιλάει στην Parallaxi και για τις εικόνες που είδε, λέγοντας πως «Αυτό που είδα ήταν ένα σκουπιδαριό».

«Αρκετά συχνά γίνονται κάποιες επιμέρους αποσπάσεις κάποιων αρχαιοτήτων, όταν είμαστε σε έναν μεγάλο αρχαιολογικό χώρο και βρίσκουμε ένα ψηφιδωτό δάπεδο το οποίο πρέπει να μεταφερθεί για συντήρηση, αλλά όλο το υπόλοιπο κτήριο μένει στη θέση του. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να γίνει απόσπαση. Όχι όμως αυτό το πράγμα που είδα να γίνεται με τις αρχαιότητες της Βενιζέλου. Όχι αυτά τα κομμάτια τα απαξιωμένα, πεταμένα, οριζόντια τοποθετημένα όπως είδα, πίσω είχε κάτι ράφια, κάτι σωλήνες, δηλαδή αυτό που είδα ήταν ένα σκουπιδαριό.» αναφέρει η κ. Παϊσίδου, ενώ συνεχίζει λέγοντας πως «Αυτό δείχνει καταρχάς ότι όσο και να προσπαθήσουν, το παζλ δεν μπορεί να ανασυνδεθεί.

Εγώ είχα την τύχη να κατέβω κάτω με άλλους συναδέλφους και φοιτητές και τα είχαμε περπατήσει. Όταν είδα λοιπόν αυτά τα κομμάτια, δάκρυσα. Δεν μπορεί τώρα αυτό να είναι συμπεριφορά απέναντι σε αρχαία. Εμείς μιλάμε για αρχαιολογικό χώρο και εννοούμε το όλον. Φανταστείτε τώρα να μπαίνουν και να πετσοκόβουν τους Φιλίππους για παράδειγμα… Ξέρετε, ένας δρόμος αν χάσει από κάτω το φυσικό υπόστρωμα του, δεν μπορεί να επανέλθει. Θα γίνει αυτό που έπαθαν το 2012 στην Αγία Σοφία που είπαν το περίφημο «Δεν χωράνε».

Που βγάλανε τις πλάκες του decumanus, σε πολύ μικρότερη έκταση από αυτή της Βενιζέλου, κι όταν προσπάθησαν να τα ξαναβάλουν είπαν ότι δεν χωράνε και είναι απόλυτα λογικό αυτό γιατί είναι πλέον άλλες οι κλίσεις. Δεν μπορείς να ξαναβάλεις ένα τοπίο πόλης ξανά στον ίδιο τόπο χωρίς να το βανδαλίσεις κι αυτό που είδα ως εικόνα τώρα στις αρχαιότητες της Βενιζέλου, πραγματικά είναι σοκαριστικό. Δηλαδή τι πάμε να κάνουμε, ό, τι δε χωράει θα το πάμε στα μουσεία ενώ εκεί υπήρχε ένα εξαιρετικό δάπεδο, μία πόλη. Όταν κατέβηκα με τους φοιτητές δεν χρειάστηκε να τους ξεναγήσω φανταστείτε. Καταλάβαιναν τα παιδιά ότι είχαμε τον δρόμο, δεξιά και αριστερά τα σπίτια. Τα βλέπαν όλα μπροστά τους ξεκάθαρα κι επειδή ξέρουμε πως κάποια από αυτά κοπήκαν, αυτά ξέρουμε ότι δεν θα τα δούμε ποτέ. Κράτησαν μία φλούδα, που θα μπει σε ένα τσιμέντο και θα ρίξουν γύρω γύρω και λίγο χωματάκι…»

Kοροϊδεύουμε μία πραγματικότητα

Για το θέμα, μίλησε στην Parallaxi και η αρχαιολόγος Δέσποινα Μακροπούλου, τονίζοντας την ανάγκη να ενημερωθεί ο κόσμος για το τί πραγματικά συμβαίνει στην επανατοποθέτηση των αρχαίων στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό.

«Είναι μία τελείως κακή εικόνα αυτή που φαίνεται στις φωτογραφίες που είδαν την δημοσιότητα και όχι μόνο για κάποιον που είναι αρχαιολόγος. Να σας πω βέβαια, ότι από αυτή την εικόνα δεν εκπλησσόμαστε, την περιμέναμε. Αυτό δείχνει όμως πώς βλέπουν τα πράγματα αυτοί που τα χειρίζονται. Το να ανασυνθέσεις νεκρά κομμάτια για να φτιάξεις μία νεκρή εικόνα, είναι μία απόδειξη του εγκλήματος. Το θέμα είναι να μπορεί ο κόσμος να καταλάβει αυτή την ειδοποιό διαφορά. Τελικά, μπορεί να δει κάποιος μία αναγλυφότητα, κάποια χρώματα ίδια και να πει ότι είναι αρχαία και να ενθουσιαστεί, να πει ότι κακώς φωνάζαμε. Όμως, ας καταλάβει ο κόσμος ότι δεν ανασυντίθεται ένας νεκρός. Ο νεκρός είναι νεκρός. Πρέπει κάπως να καταλάβουμε ότι αυτό που θα δούμε είναι ψεύτικο. Θα είναι κάτι σκηνοθετημένο.

Και αν δεχτώ εγώ ότι, όπως είπαν, θα είναι το 92% όσων βρέθηκαν, αυτό θα είναι μία επιδερμίδα που θα κολληθούν τα νεκρά κομμάτια με σύγχρονα υλικά. Άρα, αυτό που κάνουμε είναι να κοροϊδεύουμε μία πραγματικότητα. Είχαμε στα χέρια μας έναν ζωντανό οργανισμό, τον σκοτώσαμε και βάζουμε ένα ομοίωμα του. Πρέπει λοιπόν να καταλάβει ο κόσμος ότι τον εξαπατούν και με ενοχλεί εμένα ότι συμβαίνει αυτό».

Μαρτυρία στην Parallaxi: «Οι φωτογραφίες που είδατε δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα»

Σχετικά με τις φωτογραφίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες και προκάλεσαν αντιδράσεις, αρχαιολόγος μιλάει στην Parallaxi και αναφέρει πως δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αφού αυτό που δείχνουν είναι κάτι άλλο και όχι κομμάτια από τις αρχαιότητες της Βενιζέλου

«Οι φωτογραφίες που είδατε δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αυτές που έδειχναν τις αποθήκες – όχι αυτές που έδειχναν το σκάμμα – δεν ήταν με τα κομμάτια. Η αλήθεια είναι ότι τα έχουν πολύ καλά τακτοποιημένα. Δεν είναι πέτρες μέσα σε σάκους, είναι κομμάτια ολόκληρα, τα οποία έτσι έφυγαν και έτσι επιστρέφουν.» αναφέρει η μαρτυρία στην Parallaxi, ενώ σχετικά με την μεταφορά των αρχαιοτήτων, αναφέρει πως «Έχει ξεκινήσει η επαναφορά. Όχι ακόμα η επανατοποθέτηση, αλλά θα ξεκινήσει σύντομα και σκοπός είναι να τελειώσουμε ως το τέλος του χρόνου. Τα κομμάτια μεταφέρονται όπως ακριβώς αποσπάστηκαν, με τους νάρθηκες τους, με σίδερα δηλαδή γύρω γύρω για να μη πάθουν κάτι στη μεταφορά. Είναι ορθός ο τρόπος μεταφοράς τους. Σκοπός είναι όλο αυτό το παζλ πλέον να ανασυνταχθεί. Αυτό είναι το θέμα. Είναι μεγάλα κομμάτια που σκοπός είναι να ξανακολλήσουν σωστά. Έχουν γίνει μελέτες και περιμένουμε να δούμε την εκτέλεση.»

Κατάχωση αρχαιοτήτων στη βόρεια πλευρά του σταθμού Βενιζέλου

Tο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συζήτησε την περασμένη Τρίτη για την κατάχωση άλλων αρχαιοτήτων που έχουν βρεθεί στον ανασκαφικό τομέα της βόρειας πρόσβασης του σταθμού Βενιζέλου -πάνω από την οδό Εγνατία και δίπλα από το Αλκαζάρ- του μετρό Θεσσαλονίκης.

1. Έγκριση ή μη διατήρησης αρχαίων καταλοίπων εντός της βόρειας εισόδου του Σταθμού Βενιζέλου από τη στάθμη +4,00 (σχετικό βάθος – 8,07μ.) έως +2,80μ. (σχετικό βάθος – 9,27 μ.) στο πλαίσιο κατασκευής του έργου του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων προτείνει τη μη διατήρηση των αρχιτεκτονικών καταλοίπων, λόγω της αποσπασματικής τους κατάστασης και της ανασκαφικής τους διαχείρισης ανά χρονολογική φάση, θεωρώντας τα προφανώς ως μη σημαντικά, κάτι που σχολιάζει η Μελίνα Παϊσίδου, λέγοντας χαρακτηριστικά:

«Τι θα πει μη σημαντικά. Είναι δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο; Εδώ έχουμε την πόλη του Κάσσανδρου, την πόλη που πήρε το όνομα της αδερφής του Μέγα Αλέξανδρου, την πρώτη μακεδονική πρωτεύουσα μετά την Πέλλα, την πρώτη πόλη στην Ρωμαιοκρατία, την πόλη που ο Κωνσταντίνος για δύο χρόνια σκεφτόταν μήπως και την κάνει πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του. Είναι ντροπή!»

*Οι φωτογραφίες είναι από τις εργασίες που γίνονται αυτές τις μέρες στο σημείο του σταθμού Βενιζέλου του μετρό, δείχνοντας πως όλα είναι ακόμα… στον αέρα και φυσικά κανένας σταθμός δεν είναι έτοιμος, ούτε φυσικα πρόκειται να είναι στις αρχές του 2024 οπότε υποτίθεται ότι θα λειτουργήσει το μετρό.