Μια Θεσσαλονικιά πλάι στο γίγαντα Bob Wilson!

Του Γιάννη Βήκα

Πώς είναι να δουλεύει κανείς με τον διεθνούς φήμης σκηνοθέτη και συγγραφέα Robert Wilson; Ένας άνθρωπος που έχει τιμηθεί με το βραβείο Όμπι για σκηνοθεσία και με Χρυσό Λιοντάρι στη Μπιενάλε της Βενετίας για γλυπτική, ενώ είναι μέλος και της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών κι έχει σκηνοθετήσει τον Willem Dafoe και τη Marina Abramovic στην ίδια σκηνή, αλλά έχει δουλέψει και με την εκκεντρική Lady Gaga στο πλαίσιο της pop art τέχνης, συνεχίζει να σκηνοθετεί ανελλιπώς θεατρικά έργα και Όπερα σε διάφορα σημεία του πλανήτη και ας είναι 73 ετών.

Στην ομάδα του πρόσφατα προστέθηκε μια θεσσαλονικιά που μένει στο Παρίσι τα τελευταία 15 χρόνια κι εμείς τη συναντήσαμε για να μάθουμε πώς προέκυψε η συνεργασία μ’ έναν τέτοιου βεληνεκούς καλλιτέχνη και τελικά πώς είναι να δουλεύεις μ’ έναν τέτοιο άνθρωπο.

Η πρωταγωνίστρια της σημερινής μας ιστορίας είναι η Φανή Σαραντάρη, η οποία εργάζεται από το 2001 στην Όπερα του Παρισιού ως χορεύτρια και ως βοηθός χορογράφου, ενώ έχει συμμετάσχει σε τουλάχιστον 10 παραγωγές. Πέρυσι το καλοκαίρι λοιπόν, μαθαίνει ότι έρχεται στην Όπερα η παράσταση, που θα σκηνοθετεί ο Robert Wilson, «Η Στέψη της Ποππαίας» του Μοντεβέρντι. Η Φανή ζητάει από τον καλλιτεχνικό διευθυντή να παρακολουθήσει την παραγωγή στις πρόβες της με την ιδιότητα της «βοηθού του βοηθού» -όπως η ίδιας μας είπε χαριτολογώντας- και η απάντηση που παίρνει είναι θετική. Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζεται με τον σπουδαίο σκηνοθέτη και συγγραφέα, ο οποίος την «έβαλε αρκετά γρήγορα στη διαδικασία», όπως μας αναφέρει.

Αφού τελείωσαν στις 14 Ιουνίου οι πρόβες και η παράσταση έφτασε στην πρεμιέρα της, ο Wilson αποχωρεί από τη Γαλλία, όμως δεν ξέχασε την Φανή. Όπως μας περιγράφει, μια εβδομάδα ύστερα από την πρεμιέρα, της «έρχεται ευχαριστήριο email από τον σκηνοθέτη, στο οποίο όμως υπήρχε και μια πρόταση συνεργασίας». Ο ίδιος της ζητούσε να συνεργαστούν για την ίδια παραγωγή, δηλαδή την «Στέψη της Ποππαίας», αλλά αυτή τη φορά για τη Σκάλα του Μιλάνο, που θ’ ανέβαινε τον Ιανουάριο του 2015.

Η Φανή χωρίς ενδοιασμό απάντησε ναι και κάπως έτσι υπέγραψε το συμβόλαιό της, ξεκινώντας τις πρόβες στις 2 Ιανουαρίου, ενώ η παράσταση έκλεισε στις 27 Φεβρουαρίου, καταγράφοντας την αναμενόμενη τεράστια επιτυχία. Αυτό που μας λέει η ελληνίδα βοηθός του Wilson είναι πως «η γενναιοδωρία του να σου δίνουν απλόχερα επαγγελματικές ευκαιρίες, είναι ίδιον των αγγλοσαξόνων και των αμερικανών». Θεωρεί πως «στη Γαλλία, δύσκολα κάποιος ντόπιος θα έδινε την ευκαιρία σ’ έναν νέο άνθρωπο να δημιουργήσει»• όπως και στην Ελλάδα άλλωστε στις περισσότερες περιπτώσεις. Ο Wilson έχοντας αμερικανική κουλτούρα της έδωσε την ευκαιρία, με σκοπό να τη δοκιμάσει στα δύσκολα. Εάν εκείνη δεν του έφερνε το επιθυμητό αποτέλεσμα, θα έληγαν τη συνεργασία τους απλά και όμορφα.

Ωστόσο, πέραν της διαδικασίας της γνωριμίας, ρωτήσαμε και μάθαμε πώς δουλεύει ο διάσημος αμερικανός καλλιτέχνης αλλά και τι άνθρωπος είναι. Η Φανή μας εξηγεί πως «οι σκηνοθεσίες του είναι χορογραφικές και ο ίδιος δεν ενδιαφέρεται τόσο για το κείμενο και το λιμπρέτο, αλλά ακούει τη μουσική και στήνει τους performers στο χώρο και το χρόνο»• όπως λέει ο ίδιος δουλεύει “in space and time”. Η υπόθεση του έργου έρχεται σε δεύτερη μοίρα στο μυαλό του μεγάλου καλλιτέχνη, ενώ ο ίδιος προσπαθεί να βρίσκεται σε όλες τις πρεμιέρες, παρόλο που σχεδόν κάθε μέρα υπάρχει και μια ξεχωριστή σε διαφορετικό σημείο του κόσμου.

Οι βοηθοί του ξεκινούν τις πρόβες κάθε παραγωγής, ενώ οι σκηνογράφοι και οι δραματολόγοι ακολουθούν, για να ελέγξουν πως όλα θα είναι στην εντέλεια και πως δε θα ξεφύγουν οι χορογραφίες και το στήσιμο των καλλιτεχνών από τη γραμμή του σεναρίου. Βέβαια, «ο ίδιος ο Wilson δεν αντέχει να προσκολλάται στο σενάριο και τους κανόνες», όπως η Φανή μας εξηγεί, «αφού αυτό που θέλει να παράγει, είναι αφηρημένη τέχνη». Αυτό επίσης που είναι τρομερό να μαθαίνεις, είναι πως ακόμη και αν ο ίδιος διαθέτει μια καριέρα τόσο μεγάλη και κουβαλάει τόσα πολλά χρόνια εμπειρίας, συνεχίζει ν’ αυτοσχεδιάζει επάνω στη σκηνή, δίνει ιδέες και ζητάει κιόλας. Τους τραγουδιστές – ηθοποιούς τους πλάθει ο ίδιος στο σανίδι, καθώς χτίζει τη χορογραφία και τη σκηνοθεσία επάνω στα σώματα των καλλιτεχνών.

Επειδή όμως είχαμε και την απορία πώς είναι σαν άνθρωπος εκτός δουλειάς, η θεσσαλονικιά συνεργάτις του μας εξηγεί πως είναι «πολύ συζητήσιμος κι ευχάριστος» και πως όλη του η ζωή είναι η έδρα του• το Watermille Center. Αυτό που τον χαρακτηρίζει δεν είναι το πάθος για τα υλικά αγαθά, όπως αυτοκίνητα, πολυτελή αντικείμενα ή σπίτια, αλλά το πάθος που έχει για τα έργα τέχνης. Μαθαίνουμε πως σχεδόν σε κάθε του ταξίδι κουβαλάει και δύο τρείς βαλίτσες, αφού είναι φανατικός αγοραστής σπουδαίων έργων, γνωστών -και μη- καλλιτεχνών.

*Η Φανή Σαραντάρη συνεχίζει τη συνεργασία της με τον διακεκριμένο αμερικανό και δουλεύουν μια νέα παραγωγή μαζί, η οποία πρόκειται να είναι έτοιμη τέλος Άνοιξης προς καλοκαίρι.