Μια βόλτα σε 125 εμπορικά κτίρια του κέντρου από το κινητό σου

Μια ιδιαίτερη βόλτα στην «άγνωστη» εβραϊκή οικοδομική και αρχιτεκτονική ιστορία της Θεσσαλονίκης αποτελεί η ομώνυμη έκθεση που εγκαινιάζεται την Τετάρτη 7 Μαρτίου, στις 19.00, στο Εβραϊκό Μουσείο.

Η έκθεση παρουσιάζει για πρώτη φορά αποκαλυπτικά στοιχεία για τα 125 εμπορικά κτίρια, που ανεγέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη από εβραίους ιδιοκτήτες την περίοδο μετά την πυρκαγιά του 1917 (1922-1930). Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάστηκε στη σημερινή Συνέντευξη Τύπου η ψηφιακή εφαρμογή που δίνει τη δυνατότητα σε κάθε κάτοικο και επισκέπτη της πόλης να μάθει περισσότερα για τα συγκεκριμένα εβραιόκτητα κτίρια, που βρίσκονταν στους δρόμους Βενιζέλου, Ίωνος Δραγούμη, Εγνατία, Φράγκων, Βασιλέως Ηρακλείου, Πτολεμαίων, Δωδεκανήσου, Λέοντος Σοφού, Βαλαωρίτου κ.α., δηλαδή στο εμπορικό κέντρο της πόλης.

«Περισσότερα από τα μισά κτίρια εξακολουθούν να υφίστανται, αλλά με πολλές τροποποιήσεις. Επικεντρώσαμε την προσοχή μας σε μια περιοχή που ο κάτοικος της πόλης περνά κάθε μέρα. Στόχος είναι να προβάλουμε και την κοινωνική φυσιογνωμία των ανθρώπων που ανήγειραν τα κτίρια. Δεν ανήκαν σε 5-6 ανθρώπους, μιλάμε συνολικά για 80 διαφορετικούς ιδιοκτήτες στα 125 κτίρια», δήλωσε ο έφορος του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Ευάγγελος Χεκίμογλου.

Συγκεκριμένα, η εφαρμογή δίνει για κάθε κτίριο ένα μεγάλο εύρος πληροφοριών που αφορά τα στοιχεία των ιδιοκτητών του, που εξέδωσαν την άδεια ανέγερσης, τα στοιχεία των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών, την αρχιτεκτονική περιγραφή του κτιρίου, το αντίγραφο του αρχικού αρχιτεκτονικού σχεδίου και τη φωτογραφία του υφιστάμενου κτίσματος.

Επιπλέον, στα κτίρια που δεν υπάρχουν πλέον και έχουν αντικατασταθεί από άλλα, μπορεί κανείς μέσω της τεχνολογίας της εικονικής πραγματικότητας (VR) να δει την εικόνα τους έπειτα από μία προσπάθεια επανασύνθεσής τους. Ταυτόχρονα, η εφαρμογή για τα κινητά τηλέφωνα (διαθέσιμη για iPhones και Smartphones) μπορεί να ανιχνεύσει το σημείο στο οποίο βρίσκεται κάθε φορά ο χρήστης και με μια ειδοποίηση να του παρέχει τις σχετικές πληροφορίες για το πιο κοντινό του κτίριο. Η εφαρμογή διαθέτει επίσης φωνητική αφήγηση και όλη η παρουσίαση (ιστοσελίδα, smartphones) είναι διαθέσιμη στα ελληνικά και στα αγγλικά.

Το πρόγραμμα συνολικά ερευνά την κατάσταση που δημιουργήθηκε στο εμπορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, μετά τον ανασχεδιασμό και τον αναδασμό της γης που πραγματοποιήθηκε στη δεκαετία του 1920 και είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του παραδοσιακού αστικού ιστού των εβραϊκών συνοικιών που συνυπήρχαν επί αιώνες με τις εμπορικές δραστηριότητες.

Από την έρευνα προέκυψε ένας σημαντικός αριθμός αρχιτεκτόνων και μηχανικών, αρκετοί από τους οποίους ήταν χριστιανοί. Προέκυψε επίσης ένας μεγάλος αριθμός εβραίων που επένδυσαν στη γη και επιχείρησαν να οικοδομήσουν εμπορικά κτίρια. Από τον συνδυασμό των αποτελεσμάτων της έρευνας με άλλα στοιχεία προκύπτει το συμπέρασμα ότι πολλά από τα οικόπεδα μεταπωλήθηκαν στα επόμενα χρόνια.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Δρα Αναστασία Βαλαβανίδου στο αρχείο της Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικού του Δήμου Θεσσαλονίκης, η οποία αξιοποίησε όσους φακέλους της Πυρικαύστου περιοχής ήταν διαθέσιμοι. Οι ψηφιακές εφαρμογές έγιναν από την εταιρία MEI Ltd, με τεχνικό σύμβουλο τον Νίκο Πάχτα. Η επιμέλεια των κειμένων, οι φωτογραφίσεις, οι ηχογραφήσεις και ο επιχειρησιακός συντονισμός έγινε από το Μουσείο. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από το Rothschild Foundation (Hanadiv) Europe, ενώ η η πραγματοποίησή του θα ήταν αδύνατη χωρίς τη συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης (Διεύθυνση Αρχιτεκτονικού).

Όπως τόνισε o κ. Χεκίμογλου στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα «μουσείο έξω από το μουσείο», καθώς υπάρχει διεθνές ενδιαφέρον για την ιστορία της πόλης. «Η συσχέτιση της Θεσσαλονίκης με ειδικά ονόματα και κτίρια είναι σημαντική για τον τουρισμό. Οι επισκέπτες του Μουσείου ήταν 7.000 το 2008 και έφτασαν τους 18.500 το 2017. Μισοί από αυτούς είναι Έλληνες και μισοί ξένοι», σημείωσε. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε και στον πενταπλασιασμό των σχολικών επισκέψεων στο Μουσείο, ένα γεγονός στο οποίο συνέβαλαν καθοριστικά τα σεμινάρια τοπικής ιστορίας που παραδίδονται σε εκπαιδευτικούς.

Μέχρι το τέλος του 2018 προβλέπεται επέκταση του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης στον δίπλα χώρο, αν και «κανένα μουσείο δεν θα είναι ποτέ αρκετά μεγάλο για να χωρέσει 23 αιώνες δημόσιου και ιδιωτικού βίου των εβραίων της πόλης.

*Δείτε περισσότερα για την περιήγηση στα 125 εμπορικά κτίρια στο www.salonikajewisharchitecture.com