Οριστικά πολυκατοικία στο οικόπεδο Μανουσογιαννάκη-Εθνικής Αμύνης – Οι άκαρπες προσπάθειες για νηπιαγωγείο

Εξελίξεις υπάρχουν για ένα από τα «ιερά» ακίνητα της Εκκλησίας της Ελλάδος, στη γωνία των οδών Εθνικής Αμύνης και Μανουσογιαννάκη, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Το λυόμενο σχολικό κτίριο που φιλοξενούνταν για χρόνια στο οικόπεδο έχει πλέον κατεδαφιστεί, και ο δρόμος της αξιοποίησης είναι ανοιχτός.

Το συγκεκριμένο ακίνητο, μαζί με πολλά άλλα, προοριζόταν από το Δήμο Θεσσαλονίκης για την ανέγερση σύγχρονου σχολικού κτιρίου στη θέση του λυόμενου. Ωστόσο, η γραφειοκρατία μπήκε στη μέση και οδήγησε στον αποχαρακτηρισμό του.

20 χρόνια προσπαθειών

Μέχρι το 1978, στο οικόπεδο Μανουσογιαννάκη με Εθνικής Αμύνης υπήρχε ένα όμορφο κτίριο, που στέγαζε το 38ο Δημοτικό Σχολείο. Όμως, ο μεγάλος σεισμός, που οδήγησε και στην τραγωδία της «πολυκατοικίας του Νίκου» λίγο παραπέρα, προκάλεσε σημαντικές υλικές ζημιές στο κτίριο, με αποτέλεσμα να κατεδαφιστεί και στη θέση του να χτιστεί το λυόμενο κτίριο. Εκεί φιλοξενήθηκε αρχικά το ίδιο σχολείο και έπειτα το 1ο Εσπερινό Λύκειο.

To 1987, η Νομαρχία Θεσσαλονίκης είχε κάνει, μέσω της τότε Εταιρείας Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης, μια προσπάθεια μαζικών χαρακτηρισμών οικοπέδων για σχολεία. Το οικόπεδο της Μανουσογιαννάκη προοριζόταν συγκεκριμένα για το 28ο και το 29ο Νηπιαγωγείο, που συστεγάζονται μέχρι και σήμερα στην οδό Ικτίνου.

Η Μαρία Ζουρνά, που απασχολείται σήμερα στη Διεύθυνση Βιώσιμης Κινητικότητας του Δήμου, καταπιάστηκε με το ζήτημα τη δεκαετία του 2000, τότε ως εργαζόμενη στο Τμήμα Πολεοδομικών Μελετών. Εξηγεί ότι ο Δήμος Θεσσαλονίκης, από το 2004 μέχρι το 2009, εκμεταλλεύτηκε μία διάταξη του τότε Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ). Η διάταξη, λόγω του μεγάλου προβλήματος που υπήρχε τότε με τις διπλοβάρδιες στα σχολεία, επέτρεπε στους Δήμους του Νομού Θεσσαλονίκης να αιτηθούν προς τον Οργανισμό την απαλλοτρίωση κάποιων οικοπέδων. 

«Με πολλή προσπάθεια, καταφέραμε να εκδοθούν πολλές Υπουργικές αποφάσεις και είχαμε συνάψει συνολικά 21 προγραμματικές συμβάσεις με τον ΟΣΚ για τέτοια οικόπεδα. Είχαμε επιλέξει στοχευμένα ακίνητα τα οποία κινδυνεύαμε να τα χάσουμε και τα προορίζαμε συγκεκριμένα για σχολικές μονάδες που ήταν είτε άστεγες είτε στεγασμένες σε κακές συνθήκες. Ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβάσεων ήταν γύρω στα 40 εκ. ευρώ, με τις τιμές της εποχής. Για την απαλλοτρίωση του συγκεκριμένου οικοπέδου είχε υπολογιστεί ότι θα χρειάζονταν περίπου 800.000 ευρώ», θυμάται.

Για το οικόπεδο της Μανουσογιαννάκη, η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου που «ξεκλείδωνε» το αίτημα προς τον ΟΣΚ πάρθηκε το 2007. Όμως, μέχρι να έρθει η στιγμή να υπογραφεί η προγραμματική σύμβαση πέρασε πάνω από ένας χρόνος.

Ωστόσο, ακόμα και η υπογραφή της σύμβασης το 2008 δεν στάθηκε επαρκής ώστε να αποφευχθεί ο αποχαρακτηρισμός, καθώς η Εκκλησία της Ελλάδος ουδέποτε αποζημιώθηκε. Έτσι, με δύο αποφάσεις, μία του 2007 (2245/2007) και μία του 2009 (151/2009), το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης αποφάσισε τον αποχαρακτηρισμό του οικοπέδου.

Από το 2019 και έκτοτε έγιναν οι απαραίτητες κινήσεις για την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου.

«Ο Δήμος από μεριάς του είχε υπογράψει την προγραμματική σύμβαση, εξασφαλίζοντας και το απαραίτητο κονδύλι. Όμως, το ΥΠΕΧΩΔΕ, που στείλαμε το φάκελο για να ξαναδεσμευτεί το ακίνητο κτλ., αδράνησε και πρόλαβε και εκδόθηκε το ΦΕΚ αποχαρακτηρισμού. Τελικά, ο ΟΣΚ, που πλέον είχε απορροφηθεί από την Κτιριακές Υποδομές ΑΕ, κατήγγειλε μονομερώς τη σύμβαση, βάζοντας οριστικά στον πάγο τις όποιες ελπίδες για χρηματοδότηση και επαναχαρακτηρισμό του οικοπέδου, καθώς και άλλων», υποστηρίζει η κ. Ζουρνά. «Με αυτόν τον τρόπο, χάθηκε ο κόπος πολλών διοικήσεων του Δήμου και δεκάδων υπαλλήλων, που από το 1987 προσπαθούσαν να σώσουν το ακίνητο».

Σε εξέλιξη η ανέγερση πολυκατοικίας-Γιατί το οικόπεδο θα κρίνονταν ακατάλληλο για σχολείο σήμερα

Ο Γρηγόριος Κουταλής, Δικηγόρος της Εκκλησίας της Ελλάδος, επιβεβαίωσε στην Parallaxi ότι στο σημείο θα ανεγερθεί πολυώροφη οικοδομή κατοικιών, όπως προβλέπεται εξάλλου και στο τοπογραφικό. Αυτήν την περίοδο είναι σε εξέλιξη η έκδοση της οικοδομικής άδειας.

Έτσι, μπαίνει οριστικό τέλος στις προσδοκίες μερίδας κατοίκων, που εκφράζονταν κυρίως σε ομάδες στα social media, ότι η Εκκλησία θα παραχωρήσει το ακίνητο για κάποια κοινωφελή χρήση.

Στη συνομιλία του μαζί μας, ο κ. Κουταλής μετέφερε ότι τόσο η πλευρά της Εκκλησίας όσο και η πλευρά του Δήμου ασχολήθηκαν πολύ επισταμένα με το συγκεκριμένο οικόπεδο, φέρνοντας η καθεμία τα δικά της νομικά επιχειρήματα. Ισχυρίζεται, ακόμα, ότι η επιτακτική ανάγκη που πρόβαλε ο Δήμος για την εγκατάσταση των δύο νηπιαγωγείων δεν φάνηκε να επιβεβαιώνεται από τον πραγματικό αριθμό των εγγεγραμμένων παιδιών που προορίζονταν να φοιτήσουν σε αυτά. Το δεδομένο αυτό, που τέθηκε από την Εκκλησία ενώπιων των αρμόδιων αρχών, έπαιξε το ρόλο του στο να γίνει ο αποχαρακτηρισμός.

Για την ιστορία, να ειπωθεί ότι το 2016 ομάδα αλληλέγγυων ζητούσε να δοθεί το λυόμενο κτίριο για χρήση σε πρόσφυγες και μετανάστες. Πέρσι, λίγο καιρό μετά την απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου που ολοκλήρωνε τον αποχαρακτηρισμό, ο Πανδημοκρατικός Σύλλογος Γυναικών Θεσσαλονίκης τοιχοκόλλησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε «ο χώρος να αποδοθεί άμεσα για τις ανάγκες των κατοίκων», με τα εξής επιχειρήματα:

• Η εφαρμογή της δίχρονης Προσχολικής Αγωγής απαιτεί 70 επιπλέον αίθουσες και τα νήπια στεγάζονται σε κοντέινερ, σε ημιυπόγεια ή σε αίθουσες εντός Δημοτικών Σχολείων.
• Στο Α΄ Διαμέρισμα λειτουργεί μόνο ένας βρεφονηπιακός σταθμός, ο οποίος βρίσκεται σε όροφο και, επειδή δεν πληροί τις προδιαγραφές του νέου κανονισμού, αναμένεται να κλείσει.
• Τα σχολικά κτίρια στο ιστορικό κέντρο έχουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία χτιστεί πριν το 1990 σύμφωνα με παλιούς αντισεισμικούς κανονισμούς του 1985 ή του 1959.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι κατά πάσα πιθανότητα το οικόπεδο φιλοξενεί αρχαιολογικά ευρήματα. «Είναι σίγουρο ότι στο οικόπεδο περιλαμβάνεται και μέρος του ανατολικού τείχους της πόλης, όπως συμβαίνει και με το κτίριο της Τράπεζας Πειραιώς και της Ζώνης Καινοτομίας νοτιότερα. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο θα κρίνει την αξια των ευρημάτων και το αν και πώς θα προβληθούν», λέει η κ. Ζουρνά.

Πάντως, ακόμα και αν με κάποιον τρόπο άνοιγε ο δρόμος για την ανέγερση σχολικού κτιρίου, το οικόπεδο μάλλον θα κρίνονταν πλέον ακατάλληλο. «Το οικόπεδο είναι κάτω από 800 τ.μ., κοινώς έχει μέγεθος ανεπαρκές για σχολική μονάδα, με τα δεδομένα της τωρινής νομοθεσίας», αναφέρει η κ. Ζουρνά. «Μπορεί από τις συμβάσεις του ΟΣΚ κάποιες να χάθηκαν, ωστόσο κάποιες άλλες υλοποιήθηκαν ή είναι ακόμα σε φάση υλοποίησης. Αυτήν τη στιγμή, στρέφουμε τις δυνάμεις μας στην αξιοποίηση άλλων οικοπέδων, που να είναι έστω 2 με 2,5 στρέμματα και να μπορούν να φιλοξενήσουν μεγάλες, σύγχρονες μονάδες. Η προσπάθεια συνεχίζεται».